Giuanne Matzeu Garipa

iscritore sardu
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Giuanne Matzeu Garipa, o Ioan Mattheu Garipa, comente si firmaiat (Orgòsolo, intre su 1575 e su 1585 - Roma, a bias de su 1640) est istadu unu preìderu e iscritore sardu, su prus mannu de su sos tempos suos.[1][2]

Giuanne Matzeu Garipa
Àteros nùmenes
  • Ioan Mattheu Garipa
  • Giuanne Mateu Garipa
Nàschidaintre su 1575 e su 1585,
Orgòsolo
Mortea bias de su 1640
Roma
Natzionalidadesarda
Traballupreìderu e iscritore
Magnum opusLegendariu de Santas Virgines, et Martires de Iesu Christu
Religionecristiana catòlica
Cobertedda de s'editzione originale de su Legendàriu

Biografia modìfica

Nàschidu in Orgòsolo intre su 1575 e su 1585, est istadu retore in Baunei, Ardali e Triei, e a pustis s'est tramudadu a Roma Est s'autore de s'òpera Legendariu de Santas Virgines, et Martires de Iesu Christu publicadu in Roma in su 1627, torradu a imprentare in Nùgoro in su 1998, dae sa domo editora Papiros.[3]

In sa premissa de custa segunda editzione, Heinz Jürgen Wolf iscriet «Ioan Mattheu Garipa est s’iscritore de limba sarda su prus mannu de su sèculu 17. Sende gai, s’òpera sua durante sos sèculos no at interessadu sos crìticos, e paret chi non siat istada connota mancu dae M. L. Wagner. Forsis sa neghe de custu, mancari parzat curiosu, la tenet su fatu chi sos esemplares de sas òperas suas presentes in sas bibliotecas sunt raros a beru».

Garipa cumintzat su Libru cun unu Pròlogu in ue faeddat de limba sarda cun craresa: "Sendemi vennidu à manos in custa Corte Romana vnu Libru in limba Italiana, nouamente istampadu, si benes segundu naran est meda antigu; ue si contenen sas Vidas de algunas Santas Virgines, martires, & penitentes; & acatandelu cun sa letura, qui fuit piu, deuotu, & deletosu, pensesi tenner pro bene impleadu, & honestu su traballu, qui dia leare si lu voltao in limba Sarda pro dare noticia de cuddas assos deuotos dessa patria mia disijosos de tales legendas: persuadendemi det dare guìtu, & satisfacione, assos qui no intenden limbas istragnas, non si poden passijare, recreare, e leare gustu in sos ispaciosos prados, & floridas enas dessos libros Latinos, Italianos & Ispagnolos."

Òperas modìfica

  • Ioan Mattheu Garipa, Legendariu de Santas Virgines, et Martires de Iesu Christu, 2ª ed., Nùgoro, Papiros, 1998 [1627], SBN IT\ICCU\CAG\0057824.

Riferimentos modìfica

  1. Francesco Casula, Tre casi clamorosi di opere letterarie in lingua sarda sepolte per secoli, in Il Manifesto Sardo, 29 martzu 2024. URL consultadu su 29 martzu 2024.
  2. Zucca
  3. Sarvadore Serra, Garipa, iscritore sardu “legendàriu”, in salimbasarda.net, 24 Martzu 2015. URL consultadu su 23 làmpadas 2019.

Bibliografia modìfica

Ligàmenes esternos modìfica

Controllu de autoridadeVIAF (EN10711065 · CIRIS (IT652 · BNF (FRcb13740288d (data) · BAV (IT) ADV10247705 · CERL (ITcnp02034726 · GND (DE121785254 · OL OL10817297A · WorldCat Identities (EN10711065