|
S''''Alabama''' (/ˌæləˈbæmə/) est unu istadu federadu chi s'agatat in sa regione de Sud-Ovest de sos [[Istados Unidos de Amèrica]]. Sa capitale est [[Montgomery (Alabama)|Montgomery]], sa prus manna tzitade [[Birmingham (Alabama)|Birmingham]].
Allàcanat in su Nord cun su [[Tennessee]], in s'Est cun sa [[GeorgiaGeòrgia (Istados Unidos de Amèrica)|GeorgiaGeòrgia]], in s'Ovest cun su [[Mississippi (istadu)|Mississippi]], in su Sud-Est cun sa [[Flòrida]] e in su Sud tenet bessida a mare in su [[Gulfu de Mèssicu]].
S'Alabama est s'istadu prus istèrridu de 30 e su de 23 prus populadu deintre sos 50 chi cumponent sa natzione. Tenet abbas intranàbiles navigàbiles.
Sos primos isproradores europeos de s'Alabama sunt istados [[Ispagna|ispagnolos]] in su sèculu XVI. Prus de 160 annos a pustis sos [[Frantza|frantzesos]] nde aiant fundadu sa prus antiga tzitade: [[Mobile (Alabama)|Mobile]].
Cun sa derrota de sa [[Frantza]] in sa [[Gherra de sos Sete Annos|gherra de sos sete annos]] fiat tzedidutzèdidu a su [[Rennu Auniadu|Renniu Aunidu]]. Passadu a èssere territòriu de sos [[Istados Unidos]], s'Alabama fiat aprobaduaprovadu a istadu federadu de 22 in su 1819. S'economia in s'800 crèschiatfiat crèschida gràtzias a sos curtiboscultibos de cotone, ma fiat basada mascamente subra su traballu de sos iscravos nieddos.
S'11 de ghennàrgiu 1861 s'Alabama aiat decraradu sa bessida de s'Unione. Fiat indipendenteabarradu proindipendente una pariga de dies e a coa si fiat aunidu a sos [[Istados Cunfederados]]. De s'agabuacabu de sa [[Gherra Tzivile Americana|Gherra Tzivile]], s'istadu at connotu pagu isvilupu e economicamente est abarradu acapiadu a sa massaria. Fintzas a sos annos '60 de su sèculu XX s'Alabama at antamas bidu sos interèssios de sas crassesclasses ricas biancas prevalessireprevalèssire subra cussos de sos poburos. Sos afro-americanos fiant sos prus agrabiados, fintzas a tando ant bividu discriminados e chentza deretos.
A pustis de sa [[Segunda Gherra Mundiale|II Gherra Mundiale]] s'economia de s'istadu est passada de s'apoderare mascamente de massaria a si diversificaredisvariare, fintzas perigràtzias a investimentos de sas Fortzasfortzas Armadasarmadas de sos Istados Unidos.
Su nomìngiu de s'Alabama est ''"Yellowhammer State"'' (Istadu de su Cincirri Grogu). Su cincirri est difatis su pugione chi rapresentat s'istadu. Àteros nomìngios sunt ''"HeartCotton of DixieState" '' (Su coroIstadu de su SudCotone) e ''"CottonHeart Stateof Dixie" '' (IstaduSu coro de Dixie). Dixie est unu paranùmene usadu a inditu de sos bividores de su Cotone)Sud de sos Istados Unidos.
[[Categoria:Istados Federados USA]]
| 