Gherra de Indipendèntzia de Istados Unidos: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
Lìnia 8:
== Cuntestu Istòricu ==
Su Parlamentu de [[Londra]] esigiat chi is sugetos americanos cuntribuirent a is pagamentas de is ispesas de s'Impèriu de Amèrica de norti. Sa [[Gherra de is Sete Annos|gherra de is sete annos]] fiat finida isceti de pagu tempus e s'[[Inghilterra]] s'
Chirchende de torrare a s'assentare aiat tando pigados duas mèdidas: su ''Sugar Act'', chi poniat impostas pro s'importatzione de prodotos a is colònias, e su ''Stamp Act,'' chi imponiat bullos subra documentas uffitziales e giornales.
In paris tempus sa dominatzione frantzesa fiat agabbada cun sa gherra de is sete annos, chi permitiat a is colònias de non tènnere prus bisòngiu de cuss'amparu istrintu chi fintzas a tando fiat istadu resone printzipale de apichirionu a sa pàtria. Su debodu fiat creschende fintzas pro ite is colònos fiant delùdidas chi non ddi èsseret permìtidu de s'ispaghinare in is regiones de su cuntinente a s'estu de su Mississippi - chi cun sa gherra fiant passadas a s'impèriu britànnicu - e iscuntressados de totu is privilègios chi sa Grandu Britànnia teniat a dannu de issos. ▼
Controiat intames onni bera possibilidade de isvilupu autònomu de is colònias, chi fiant bidas che logos de coberada de materiales primàrgios, lassende duncas a sa Grandu Britànnia monopòliu industriale.
In paris tempus sa dominatzione frantzesa fiat agabbada cun sa gherra de is sete annos, chi permitiat a is colònias de non tènnere prus bisòngiu de cuss'amparu istrintu chi fintzas a tando fiat istadu resone printzipale de ligòngiu a sa pàtria.
▲
=== Tributos ===
Line 29 ⟶ 35:
In su 1773 sa ''Cumpangia Inglesa de Ìndias Orientales'' aiat otentu de su Parlamentu deretu de bendere in esclusiva su te chi betiat de [[Tzina]], boghende·nche is americanos de su giru de affàrios subra chi fintzas a tando issos si fiant pòdidos apoderare.
Is cummertzantes americanos de te aiant duncas cuncordadu una boicotadura de is mertzes inglesas, cun s'agiudu de s'opinione publica e de s'organizatzione populare ''Sons of Liberty'' (Figios de sa Libertade).
S'efetu prus ladinu de sa protesta fiat acuntèssidu su 16 de nadale 1773, cando unos cantos òmines chi faghiant parte de is Sons of Liberty, fiant artziados a naves de sa Cumpangia in su portu de [[Boston]] e nch'aiant ghetadu a mare totu su Su guvernu inglesu aiat tando blocadu su portu e chircadu de bogare a su [[Massachusetts]] onni autonomia amministrativa, mandende·nche unu grupu de funtzionàrios nominados de su re.
Line 36 ⟶ 44:
A custa cunditzione, giai meda tostada, si fiant azuntas s'aprobatzione in su Parlamentu de leges, cunsideradas de is colònos ''non subiscàbiles'' (Intolerable Acts).
A segus de custas fiat aprobada fintzas sa ''Lege subra su [[Quebec]]'' (Quebec Act), chi afiantzaiat a is noos sugetos de [[Canada|Cànada]] de natzionalidade [[Frantza|frantzesa]] libertade religiosa e tzivile, e chi assignaiat a su Cànada totu is territòrios a su norti de su frùmene [[Ohio (frùmene)|Ohio]], chi is bividores de is trèighi colònias
S'Inghilterra cheriat duncas limitare s'
Is colònos aiant retzidu custa detzisione che unu atu ispòticu e unu lìmite a sa libertade issoro, chi de su restu pediant de ochire totu is populos nativos pro si nde faghere meres de is terras. Is indianos fiant difatis bidos che pessones inferiores chi biviant in logu de eremidu. A is ''Leges non Subiscàbiles'', si depet su fàghere prus lestra sa rebellia.
===Pèdidas de su Cungressu Cuntinentale===
[[File:Benjamin Franklin 1767.jpg|thumb|343x343px|Pintura de Benjamin Franklin, unu de is babos de is Istados Unidos de Amèrica]]
In s'atòngiu 1774 su Cungressu cuntinentale si fiat atobiadu in [[Filadelfia|Filadèlfia]]. Totu is rapresentantes de is colònias francu sa [[Geòrgia (Istados Unidos de Amèrica)|Geòrgia]] bia aiant pigadu parte.
Aiant dètzididu pro s'autonomia amministrativa e sa boicotadura sistemàtica de is mertzes inglesas, chi cheriat impòsta fintzas a fortza a is chi refudarent de ddu fàghere Non si chistionaiat galu de ischirriadura e tando [[Benjamin Franklin]] s'agataiat in Inghilterra, traballende pro unu progetu de costitutzione de unu impèriu federale in ue onni colònia diat tènnere manna autonomia mancari fidele a su re.
| |||