Impèriu Àustro-Ungheresu: diferèntzias tra is versiones

S''''impèriu Àustro-Ungheresu''', o '''Àustria-Ungheria''' (in [[limba tedesca|tedescu]]: ''Österreichisch-Ungarische Monarchie''; in [[limba ungheresa|ungheresu]]: ''Osztrák-Magyar Monarchia''), fiat un'unione costitutzionale de s'Impèriu de Àustria e de su Rènniu de Ungheria, esistidu de su 1867 a su 1918, annu de s'iscontzu, sighidu a sa derrota in sa [[prima gherra mundiale]]. S'unione fiat istadu suistada resultadu de su ''Cumpromissu'' (Ausgleich) de su 1867. Sa capitale printzipale fiat [[Vienna]], ma fintzas [[Budapest]] fiat capitale.

S'Àustria-Ungheria fiat un'istadu multinatzionale e una de is potèntzias majores de su mundu. Geograficamente fiat sa segunda natzione prus istèrrida d'[[Europa]] a fatu de s'[[Impèriu russu]], cun 621.538 km² e cun unos 48.600.000 bividores susa de tres prus populadupopulada a fatu de [[Impèriu Russu]] e [[Impèriu Tedescu]].

Fiat ghiadaGhiada de sa dinastia de is [[Habsburgu]] e, fiat su resultadu ùrtimu de s'evolutzione de sa monarchia de is Habsburgos. A fatu de is reformas de su 1867 is istados austrìacu e ungheresu fiant canteaparefatos canteapares intro de s'impèriu. Su ''Cumpromissu'' aiat tentu cusseguèntzias fintzas in s'organizatzione polìtica de s'impèriu, sende chi is affàrios èsteros e militares andaniantandaiant a suta de cuntrollu aparigadu mae totu is àteras facultades guvernativas fiant ispartzidasintames ischirriadas intrepro is respetivos istados.

S'impèriu cunsistiat de duas monarchias (Àustria e Ungheria) e una regione autònoma suta su pòdere de sa corona ungheresa, sa [[Croàtzia-Slavònia]], chi aiat negotziadu su cumpromissu de cosa sua cun s'Ungheria in su 1868. A pustisfpustis de su 1878, sa Bòsnia e Ertzegòvina fiat passada a suta de su pòdere militare e tzivile de s'impèriu fintzas a s'annessionesu cumprida1908, incando sufiat 1908cumprida s'annessione, ocasionende una crisi diplomàtica cun is àterosàteras pòderespotèntzias. Fintzas una parte de su su [[sangiacadu de Novi Pazar]], provìntzia de s'[[impèriu Otomanu]], fiats'agataiat a suta de ocupatzione aparigada austro-ungheresa in cussu perìodu, ma s'esèrtzitu àustro-ungheresu si fiat retiradudepidu retirare a sighidu de s'annessione de sa Bosnia e Ertzegovina.

S'Àustria-Ungheria fiat unuuna de is potèntzias tzentrales deimplicadas in sa [[prima gherra mundiale]], ma giai su 3 de onniasantu de su 1918, cun sa firma de un'armistìtziu in Villa Giusti, fiat in is fatos giai isfatu. Su [[rènniu de Ungheria]] e sa [[prima repùblica austrìaca|repùblica de Àustria]] fiant tratados che is sutzessores suos ''de jure'', e is potèntzias binchidoras aiant reconnotu s'indipendèntzia de is pòpulos islavos de s'uestu e de su sud che [[Tzecoslovàchia|Repùblica de Cecoslovàchia]] e [[Iugoslàvia|Rènniu de Jugoslàvia]].