Genotzìdiu de Ruanda: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
 
Lìnia 3:
[[File:Rwandan Genocide Murambi skulls.jpg|thumb|279x279px|calaveras umanas in su situ remmonativu de su genotzìdiu, in [[Nyamata]]]]
[[File:Rwandan Genocide Murambi bodies.jpg|thumb|278x278px|Corpos disinterrados de is vìtimas de is degollos in s'iscola tècnica de Murabi, a curtzu de Gikongoro, Ruanda, 1994.]]
Su '''genotzìdiu de is [[tutsi]] de Ruanda''' est unu [[genotzìdiu]] chi at tentu logu de su 7 de abrile 1994 a su mese de trìulas de s'annu matessi, in [[Ruanda]], in s'[[Àfrica]] orientale.
 
Fiat commìtidu in unu cuadru de [[gherra tzivile]], chi bidiat oponidura intre su guvernu ruandesu, costituidu de is ''[[hutus]]'' e su ''Fronte patriòticu ruandesu'' (FPR), imputadu de is autoridades de èssere essentzialmente « tutsi ». Su 1 de santugaine 1990, unos cantos ruandesos disterrados e agrupadosagrustados in su FRP, aiant detzìdidu de torrare a su paisu a partide de s'[[Uganda]], e pigare su pòderiupòdere peri s'impitu de armas. Pro ddos acarare is autoridades aiant sighidu una dòpia istrategia: sa de si defèndere cun s'esèrtzitu contra s'afracada militare de su FPR, e « abruverare » totu is [[tutsi|tutsis]] de is partes intrànabiles de [[Ruanda]]. Is autoridades ruandesas diant pois perdere sa gherra, ma fiant nointames resissidas in s'intentu genotzidiàriu contra de is tutsitutsis.
 
Segundu is càrculos de s'[[ONU]] su nùmeru de unos 800 000 ruandesos, in majoria tutsitutsis, sunt istados bochidos durante custos tres meses. Is chi intre is [[hutus]] si sunt ammostados solidales cun is tutsitutsis sunt istados bochidos che traitores. Cunsiderende sa durada de petzi unas chentos dies, si pòdet annotare comente custu siat istadu su [[genotzìdiu]] prus lestru e cun nùmeru prus artu de mortos acada die de s'istòria. A custu propòsitu tocat a nàrrerepretzisare chi unu genotzìdiu non est cualificadu tale subra is mortos, ma un'anàlisi giurìdica de critèrios pretzisos istabilidos.
 
Sa discriminatzione ruandesa intre [[hutu|hutus]] e [[tutsi|tutsis]], mancari siat bènnida a foras in manera ladina in su 1994, agatat in realidade raighinas chi torrant a tesu in s'istòria, ligada a s'ordìngiu sotziale chi is colonizadores europeos ddi antaiant dadu de unu cantone, e a su significu chi sa populatzione indìgena dd'ataiat dadu in su tempus. A custu si sunt subrazuntos a coa antivàgios polìticos de unu grupu subra s'àteru, chi ant furriadu is echilìbrios sotziales.
 
Semodare comente, a su tempus de is primos cuntatos cun europeos (a primìtziu [[Germania|tedescos]], a fatu [[Bèlgiu|belgos]]), in su 1894, su [[Ruanda]] fiat una monarchia guvernada de is [[tutsi]], de su 1962, annu de s'indipendèntzia, a su 1994, fiat intames una repùblica dominada de is hutus.