Wikipedia

Germània nazista: diferèntzias tra is versiones

Browse history interactively
← Càmbiu in segusCàmbiu in antis →
Content deleted Content added
VisualeWikitext
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
{{Variant|LSC}}
[[File:Nazi Germany.png|thumb|244x244px279x279px|Territòrios chi ant fatu parte de sa Germània nazista]]
[[File:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|thumb|242x242px276x276px|Bandera de sa Germània intre 1935 e 1945]]
[[File:Reichsparteitag 1935.jpg|thumb|358x358px406x406px|Adunada a su ''Reichsparteitag'', [[Norimberga]], 1935.]]
[[File:WWII Occupied Europe Blank Map.png|thumb|240x240px272x272px|Territòrios cunchistados e ocupados de sa Germània durante sa [[segunda gherra mundiale]]]]
Cun '''Germània nazista''', o '''Germània natzional-sotzialista''' o '''Reich de Tres''' si inditat s'[[Germània|istadu tedescu]] ghiadu de [[Adolf Hitler]] de su 1933, annu cando fiat eleghidu cantzelleri, a su 1945, annu de s'acabu de sa [[segunda gherra mundiale]] e de sa derrota de sos [[nazismu|nazistas]].
 
Su sistema istatale suo fiat militare e de tipu totalitàriu, apoderadu susetotu subra sa figura carismàtica de su ''Führer'' (trubadore, ghiadore) [[Adolf Hitler]]. Su Reich de Tres est responsàbile de s'iscòpiu de sa [[segunda gherra mundiale]] in [[Europa]], durante chi s'est mantzadu, intre àteros crìmenes de massa, de su genotzìdiu de sos ebreos ([[Olocàustu|Shoah]]) e de sos [[pòpulu rom|rom]] ([[Porajmos]]) de [[Europa]], de sa bochidura sistemàtica de màrturos mentales e fìsicos.
 
Sende chi sa costitutzione promulgada cun sa [[repùblica de Weimar]] non fiat istada abrogada, in sos atos amministrativos e polìticos su nùmene uffitziale suo at sighidu a èssere ''Deutsches Reich'' (Impèriu Tedescu) fintzas a su 1945. A partire de su 1943 fiatsu satìtulu paraulade « Grossdeutsches Reich » (Grandu Impèriu Tedescu) li fiat prefèridaprefèridu de maigantos rapresentantes suos.
 
Adolf Hitler fiat a sa ghia de su partidu natzional-sotzialista de sos traballadores tedescos (Nationalsozialistische'''N'''ationalsozialistische Deutsche'''D'''eutsche Arbeiterpartei'''A'''rbeiter'''p'''artei enin allemand[[Limba tedesca|tedescu]], aussifintzas appeléenaradu NSDAP). Su faeddu de [[nazismu]] est unu acrònimu chi inditat sa dotrina definida de issu e su regimene polìticu chi ghiaiat.
 
CustuSu faeddu de [[nazismu]] inditat sa dotrina definida de issu e su regimene polìticu chi ghiaiat, chi at tentu durada de 12 annos, decumpresos intre sa nominadura de [[Adolf Hitler|Hitler]] che cantzelleri, su 30 de ghennàrgiu 1933, a sa capitulatzione chentza cunditzione peruna de su Reich, bintu in data de su'8 de maju 1945 e sighidu de s'arrestu, su 23 de maju, de [[Karl Dönitz]], cumandante de s'[[ùrtimu guvernu nazista]].
 
S'artziada a pòdere de sos nazistas fiat acumpangiada foras de amprusas apògiuclasses populare maa fintzascumandu, de totuampru isapògiu òrganos de s'istadupopulare. Su nazismu at difatis tentu su mèritu de torrare istabilidade econòmica e assentadura sotziale a una [[Germània]] bisastrada de sa [[prima gherra mundiale]], de in uecale non resissiat a si pesare, e imbestida de sa [[Crisi econòmica de su '29|crisi econòmica]] de sos annos 30 de su de 20 sèculos in manera fintzas prus grae chi non in sos àteros istados.
 
Sa dotrina nazista s'apoderaiat però subra printzìpios [[Ratzismu|ratzistas]] chi susteniant sa superioridade de sos tedescos (sos ''arianos'') a totu sos àteros pòpulos, chi fiant de impedìtziu a su cumprimentu issoro. In particulare discrimenaiant sos [[pòpulos islavos|islavos]], chi in s'intentu issoro a pustis de los cunchistare diant dèpere èssere abbadinados e tentos che tzeracos, ma fintzas sos bividortesbividores de [[Italia de giosso|Itàlia meridionale]] fiant cunsiderados inferiores.
 
Pro su chi pertocat sos [[ebreos]], custos fiant bistos e rapresentados de sa propaganda che parassitos de sa sotziedade, lezos e infidados, chi furaiant richesa a sos arianos onestos. Tarea de s'ordinamentu istatale nazista fiat sa de nde limpiare sa sotziedade tedesca de issos, a primu allindende·los, a coa ispederdende·los fisicamente in [[campu de istermìniu|campos de istermìniu]] o fintzasfatuvatu degollos de massa durante sos rastrellamentos in sos ghettos o logos de gherra.
 
Segundu sa propaganda nazista, su Reich de Tres diat èssere destinadu a durada de milli annos.
Bogadu dae "https://sc.wikipedia.org/wiki/Germània_nazista"