Germània nazista: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 3:
[[File:Flag of the NSDAP (1920–1945).svg|thumb|276x276px|Bandera de sa Germània intre 1935 e 1945]]
[[File:Reichsparteitag 1935.jpg|thumb|406x406px|Adunada a su ''Reichsparteitag'', [[Norimberga]], 1935.]]
[[File:WWII Occupied Europe Blank Map.png|thumb|272x272px|Territòrios cunchistados e, ocupados o assogados de sa Germània durante sa [[segunda gherra mundiale]]]]
Cun '''Germània nazista''', o '''Germània natzional-sotzialista''' o '''Reich de Tres''' si inditat s'[[Germània|istadu tedescu]] ghiadu de [[Adolf Hitler]] de su 1933, annu cando fiat eleghidu cantzelleri, a su 1945, annu de s'acabu de sa [[segunda gherra mundiale]] e de sa derrota de sos [[nazismu|nazistas]].
 
Su sistema istatale suo fiat militarepolitziescu e de tipu totalitàriu, apoderadu susetotususetotus subra sa figura carismàtica de su ''Führer'' (trubadore, ghiadore) [[Adolf Hitler]]. Su Reich de Tres est responsàbile de s'iscòpiu de sa [[segunda gherra mundiale]] in [[Europa]], durante chi s'est mantzadu, intre àteros crìmenes de massa, de su [[genotzìdiu]] de sos [[ebreos]] ([[Olocàustu|Shoah]]) e, de sos [[pòpulu rom|rom]] ([[Porajmos]]) de [[Europa]], e de sa bochidura sistemàtica de màrturos mentales e fìsicos.
 
Sende chi sa costitutzione promulgada cun sa [[repùblica de Weimar]] non fiat istada abrogada, in sos atos amministrativos e polìticos su nùmene uffitziale suo at sighidu a èssere ''Deutsches Reich'' (Impèriu Tedescu) fintzas a su 1945. A partire de su 1943 su tìtulu de « Grossdeutsches Reich » (Grandu Impèriu Tedescu) li fiat prefèridu de maigantos rapresentantes suos.
 
Adolf Hitler fiat a sa ghia de su partidu natzional-sotzialista de sos traballadores tedescos ('''N'''ationalsozialistische '''D'''eutsche '''A'''rbeiter'''p'''artei in [[Limba tedesca|tedescu]], fintzas naradu NSDAP). Su faeddu de [[nazismu]] inditat sa dotrina definida de issu e su regìmene polìticu chi ghiaiat. Custu at tentu durada de 12 annos, cumpresos intre sa nominadura de [[Adolf Hitler|Hitler]] a cantzelleri, su 30 de ghennàrgiu 1933, a sa capitulatzione chentza cunditzione peruna de su Reich, bintu in data de su'8 de maju 1945 e sighidu de s'arrestu, su 23 de maju, de [[Karl Dönitz]], cumandante de s'[[ùrtimu guvernu nazista]].
 
S'artziada a su pòdere de sos nazistas fiat acumpangiada foras de sas classes a cumandu, de ampru apògiu populare. Su nazismu at difatis tentu su mèritu de torrare istabilidade econòmica e assentadura sotziale a una [[Germània]] bisastrada de sa [[prima gherra mundiale]], de cale fintzas a tando non resissiatpodiat aresissire de si pesare, e imbestida de sa [[Crisi econòmica de su '29|crisi econòmica]] de sos annos 30 de su de 20 sèculos in manera fintzas prus grae chi non in sos àteros istados de su continente.
Su faeddu de [[nazismu]] inditat sa dotrina definida de issu e su regimene polìticu chi ghiaiat, chi at tentu durada de 12 annos, cumpresos intre sa nominadura de [[Adolf Hitler|Hitler]] che cantzelleri, su 30 de ghennàrgiu 1933, a sa capitulatzione chentza cunditzione peruna de su Reich, bintu in data de su'8 de maju 1945 e sighidu de s'arrestu, su 23 de maju, de [[Karl Dönitz]], cumandante de s'[[ùrtimu guvernu nazista]].
 
Sa dotrinaS'ideologia nazista s'apoderaiat però subra printzìpios [[Ratzismu|ratzistas]] chi susteniant sa superioridade de sos tedescos e in lìnia prus generale sos [[pòpulos germànicos]] (sos ''arianos'') a totu sos àteros pòpulos, chi fiant de impedìtziuimpèigu a su cumprimentu issoro. In particulare discrimenaiant sos [[pòpulos islavos|islavos]], chi in s'intentuintentos issoroissoros a pustis de los cunchistare diant dèpereàere dèpidos èssere abbadinados e tentoseducados chepro tzeracos,lis mafàghere a tzeracos. fintzasFintzas sos bividores de [[Italia de giosso|Itàlia meridionale]] fiant cunsiderados inferiores e comente chi siat no arianos.
S'artziada a pòdere de sos nazistas fiat acumpangiada foras de sas classes a cumandu, de ampru apògiu populare. Su nazismu at difatis tentu su mèritu de torrare istabilidade econòmica e assentadura sotziale a una [[Germània]] bisastrada de sa [[prima gherra mundiale]], de cale non resissiat a si pesare, e imbestida de sa [[Crisi econòmica de su '29|crisi econòmica]] de sos annos 30 de su de 20 sèculos in manera fintzas prus grae chi non in sos àteros istados.
 
Pro su chi pertocat sos [[ebreos]], custos fiant bistos e rapresentados de sa propaganda che parassitos de sa sotziedade, lezoslègios e infidados, chiagangadores furaiante furones de sa richesa ade sos arianos onestos. Tarea de s'ordinamentu istatale nazista fiat sa de nde limpiare sa sotziedade tedesca de issos, a primu allindende·los in sos [[ghetto|ghettos]], a coa ispederdende·los fisicamente in [[campu de istermìniu|campos de istermìniu]] o fatuvatu degollos de massa durante sos rastrellamentos in sos ghettos o logos de gherra.
Sa dotrina nazista s'apoderaiat però subra printzìpios [[Ratzismu|ratzistas]] chi susteniant sa superioridade de sos tedescos (sos ''arianos'') a totu sos àteros pòpulos, chi fiant de impedìtziu a su cumprimentu issoro. In particulare discrimenaiant sos [[pòpulos islavos|islavos]], chi in s'intentu issoro a pustis de los cunchistare diant dèpere èssere abbadinados e tentos che tzeracos, ma fintzas sos bividores de [[Italia de giosso|Itàlia meridionale]] fiant cunsiderados inferiores.
 
Pro su chi pertocat sos [[ebreos]], custos fiant bistos e rapresentados de sa propaganda che parassitos de sa sotziedade, lezos e infidados, chi furaiant richesa a sos arianos onestos. Tarea de s'ordinamentu istatale nazista fiat sa de nde limpiare sa sotziedade tedesca de issos, a primu allindende·los, a coa ispederdende·los fisicamente in [[campu de istermìniu|campos de istermìniu]] o fatuvatu degollos de massa durante sos rastrellamentos in sos ghettos o logos de gherra.
 
Segundu sa propaganda nazista, su Reich de Tres diat èssere destinadu a durada de milli annos.