Muru de Berlinu: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
[[File:Berliner Mauer 1976.jpg|thumb|277x277px|Su muru de Berlinu in una fotografia de su 1976]]
[[File:Karte berliner mauer de19xx.png|thumb|276x276px|Partzidura de Berlinu]]
Su '''muru de Berilinu''' fiat una barrera fraigada moende cun su 13 de austu de su 1961, chi aiat partzidu sa tzitade de [[Berlinu|Berilinu]] in [[Germania|Alemània]] in duas tzitades distintas cun su numene estu e uestu. Sa barrera incruiat turres de bàrdia cullocadas a longu de muros mannos de betone, chi furriaiant a inghìriu de un’arzola ampra (cunnota posteriormente comente sa “fasca de sa morte”), sa cale cunteniat trintzeramentos contrabeìculos, “letos de fachiru” e àteras defesas. Su [[Patu de Varsavia|Brocu Orientale]] aiat atrogadu chi su muru fiat istadu pesadu pro protegher sa pobuladura sua dae elementos fassistas chi cunspiraiant pro impeigher a sa “boluntade de su pòbulos” de fraigare un’Istadu sotzialista in s’[[Germania Berlin-Est|Alemània de s’Estuestu]]. In sa pràtiga, su muru serviat a impeigher sas fuas massivas chi aiant marcadu sa RDA e sosuestu. àteros paìsos de su brocu orientale comunista in tempus de sa segunda pustisgherra.
 
Sa barrera incruiat turres de bàrdia cullocadas a longu de muros mannos de betone, chi furriaiant a inghìriu de un’arzola ampra (cunnota posteriormente comente sa ''fasca de sa morte''), sa cale cunteniat trintzeramentos contrabeìculos, ''letos de fachiru'' e àteras defesas.
Su muru de Berilinu fiat mutidu ufissiarmente su “baluarte de proteghidura contrafassista” dae sas autoridades de sa RDA, sas cales representaiant chi s’[[Germània Ovest|Alemània de s’Uestu]] probianu no èsseret istada galu denatzifigada cumpretamente. Su cussizu comunale de [[Berlinu Uesta|Berilinu Uestu]], dae bandas suas, lu definiat su “muru de sa birgonza” e cundennaiat sas restringhiduras a sa liberdade de moimentu pratigadas in s’estu. Paris cun sa làcana interna interalemanna meda prus longa, chi demarcaiat sa frontera intre s’[[Germània Ovest|Alemània de s’Uestu]] e sa de s’[[Germania Est|Estu]], nche fiat cròmpidu a simbolizare su “telone de ferru” chi aiat separadu s’[[Europa]] de s’Uestu e su brocu orientale in tempus de sa gherra frita.
I
 
Su [[Patu de Varsavia|Brocu Orientale]] aiat atrogadu chi su muru fiat istadu pesadu pro protegher sa pobuladura sua dae elementos fassistas chi cunspiraiant pro impeigher a sa "''boluntade de su pòbulos''” de fraigare un’Istadu sotzialista in s’[[Germania Est|Alemània de s’Estu]]. In sa pràtiga, su muru serviat a impeigher sas fuas massivas chi aiant marcadu sa RDA e sos àteros paìsos de su brocu orientale comunista in tempus de sa segunda pustisgherra.
n antis de sa fraigadura de su muru de Berilinu, tres milliones e mesu de alemannos orientales aiant istransidu sas restringhiduras a s’emigradura e aiant dassadu sa RDA, medas de issos rugrende sa làcana dae [[Berlin-Est|Berilinu Estu]] e [[Berlin Ovest|Berilinu Uestu]], dae ue podiant sighire biazu chirru a s’abarru de s’Alemània de s’Uestu e àteros paìsos de s’Europa ponentesa. Intre su 1.961 e su 1.989, su muru aiat impeìdu belle dessintotu s’emigradura narada. In su barigare de cussu tempus, unas 5.000 pessones aiant proadu a si nche fuìre addae de su muru, e unas 600 de issas fiant perèssidas in su tentativu.
 
Su muru de Berilinu fiat mutidu ufissiarmente su “baluarte“''baluarte de proteghidura contrafassista”contrafassista''” dae sas autoridades de sa [[Repùblica Democràtica Tedesca|RDA]], sas cales representaiant chi s’[[Germània Ovest|Alemània de s’Uestu]] probianu no èsseret istada galu denatzifigada cumpretamente. Su cussizu comunale de [[Berlinu Uesta|Berilinu Uestu]], dae bandas suas, lu definiat su “muru“''muru de sa birgonza”birgonza''” e cundennaiat sas restringhiduras a sa liberdade de moimentu pratigadas in s’estu. Paris cun sa làcana interna interalemanna meda prus longa, chi demarcaiat sa frontera intre s’[[Germània Ovest|Alemània de s’Uestu]] e sa de s’[[Germania Est|Estu]], nche fiat cròmpidu a simbolizare su “telone de ferru” chi aiat separadu s’[[Europa]] de s’Uestu e su brocu orientale in tempus de sa gherra frita.
In su [[1989]], una filera de mudamentos polìtigos raighinales fiat acontèssida in su brocu orientale, assotziada a sa liberalizadura de sos sistemas totalidàrios de su brocu naradu e s’erosione de su podere polìtigu in sos gubernos pro-sobiètigos de sa [[Polònia]] e de s’[[Ungheria]] probianas. A pustis de diferentes chidas de subuzu tzivile, su gubernu alemannu-orientale aiant annuntziadu, su 9 de santandria de 1989, chi totu sos nassionales RDA podiant bisitare Berilinu Uestu e s’[[Germània Ovest|Alemània Otzidentale]]. Turmas de alemannos-orientales aiant rugradu su muru e si fiant apiligados a subra suo, imitados dae alemannos-otzidentales a s’àtera ala in un’atmosfera festadora. In tempus de sas chidas posterores, unu pùbrigu eufòrigu e cassadores de amentighetes aiant dogadu partes de su muru; prus a tardu, su gubernu aiat impreadu echipamentu industriale cun laser pro remoer su prus de s’abarru. Su muru fìsigu in sese fiat istadu destruìdu belle a sa cumpreta in su [[1990]]. Sa ruta de su muru de Berilinu aiat isbagantadu su caminu a sa reunifigadura alemanna, chi aiat tentu logu in manera ufissiale su 3 de santugaìne de 1990.
 
== Istòria ==
nIn antis de sa fraigadura de su muru de Berilinu, tres milliones e mesu de alemannos orientales aiant istransidu sas restringhiduras a s’emigradura e aiant dassadu sa RDA, medas de issos rugrende sa làcana dae [[Berlin-Est|Berilinu Estu]] e [[Berlin Ovest|Berilinu Uestu]], dae ue podiant sighire biazu chirru a s’abarru de s’Alemània de s’Uestu e àteros paìsos de s’Europas’[[Europa otzidentale|Europa ponentesa]]. Intre su 1.9611961 e su 1.9891989, su muru aiat impeìdu belle dessintotu s’emigradura narada. In su barigare de cussu tempus, unas 5.000 pessones aiant proadu a si nche fuìre addae de su muru, e unas 600 de issas fiant perèssidas in su tentativu.
 
In su [[1989]], una filera de mudamentos polìtigos raighinales fiat acontèssida in su brocu orientale, assotziada a sa liberalizadura de sos sistemas totalidàrios de su brocu naradu e s’erosione de su podere polìtigu in sos gubernos pro-sobiètigos de sa [[Polònia]] e de s’[[Ungheria]] probianas.
 
In su [[1989]], una filera de mudamentos polìtigos raighinales fiat acontèssida in su brocu orientale, assotziada a sa liberalizadura de sos sistemas totalidàrios de su brocu naradu e s’erosione de su podere polìtigu in sos gubernos pro-sobiètigos de sa [[Polònia]] e de s’[[Ungheria]] probianas. A pustis de diferentes chidas de subuzu tzivile, su gubernu alemannu-orientale aiant annuntziadu, su 9 de santandria de 1989, chi totu sos nassionales RDA podiant bisitare Berilinu Uestu e s’[[Germània Ovest|Alemània Otzidentale]]. Turmas de alemannos-orientales aiant rugradu su muru e si fiant apiligados a subra suo, imitados dae alemannos-otzidentales a s’àtera ala in un’atmosfera festadora. In tempus de sas chidas posterores, unu pùbrigu eufòrigu e cassadores de amentighetes aiant dogadu partes de su muru; prus a tardu, su gubernu aiat impreadu echipamentu industriale cun laser pro remoer su prus de s’abarru. Su muru fìsigu in sese fiat istadu destruìdu belle a sa cumpreta in su [[1990]]. Sa ruta de su muru de Berilinu aiat isbagantadu su caminu a sa reunifigadura alemanna, chi aiat tentu logu in manera ufissiale su 3 de santugaìne de 1990.
 
Su muru fìsigu in sese fiat istadu destruìdu belle a sa cumpreta in su [[1990]]. Sa ruta de su muru de Berilinu aiat isbagantadu su caminu a sa reunifigadura alemanna, chi aiat tentu logu in manera ufissiale su 3 de santugaìne de 1990.
 
[[Categoria: Germània]]