Irlanda de su Norte: diferèntzias tra is versiones

Tenet istèrrida de 14.139 km² (unu 5% de su territòriu de Rènniu Aunidu e unu 15% de su de s'[[Irlanda]]) e contat populatzione de unos 1.811.000 bividores (unos 3% de sos tzitadinos de Rènniu Anunidu]] e unu 30% de s'ìsula]]). Allàcanat un s'uestu e in su sud cun sa [[Repùbrica de s'Irlanda|Repùblica de Irlanda]], in su norti si ghetat in s'[[Oceanu Atlanticu|ocèanu Atlànticu]] e in s'estu in su [[mare de Irlanda]].

S'Irlanda de su Norti est istada criada in su 1921 dae su parlamentu britànnicu, cando s'[[Irlanda]] fiat istada partzida in [[Irlande de su Sud|government of Ireland Act|Irlanda de su Sud]], e de su Norti, cun s'aprigu de su [[Government of Irlendad Act]]. In su 1922 sa parte meridionale diat diventare gosi [[Istadu lìberu de Irlanda]], contra sa parte meridionale chi diat abarrare parte de su [[Rennu Auniadu|Rènniu Aunidu]]: sa majoria de sa populatzione - in ue s'agataiant siat [[Unionismu irlandesu|unionistas]] siat [[Lealismu de s'Ulster|lealistas]] - cheriat abarrare in intro de su Rènniu Aunidu.<ref>[http://www.uup.org/policy/standing-up-for-northern-ireland/index.php|archiveurl][http://web.archive.org/web/20090504140541/][http://www.uup.org/policy/standing-up-for-northern-ireland/index.php|archivedate] ''4 May 2009 Standing up for Northern Ireland'', editadu dae [[Ulster Unionist Party]]; 2 August 2008</ref> Sa prus parte de issos fiant [[protestantèsimu|protestantes]] de pesada de colonos britànnicos; una minoria manna, costituida mescamente de [[crèsia catòlica|catòlicos]] irlandesos, fiant natzionalistas o republicanos chi cheriant una Irlanda aunida e indipendente dae sa poderiu britànnicu.<ref>Richard Jenkin, 1997, ''Rethinking ethnicity: arguments and explorations'', SAGE Publications: Londra: "In Iralanda de su Norti sos obietivos de sos nationalistas contemporàneos sunt su re-aunimentu de s'Irlanda e sa bogada de su guvernu britànnicu."</ref><ref>Peter Dorey, 1995, ''British politics since 1945'', Blackwell Publishers: Oxford: "In paris mesura chi carchi natzionalista est istadu allinzadu a impitare sa violèntzia pro assegurare su re-aunimentu irlandesu, carchi unionista est istadu allinzadu a impitare sa violèntzia pro si nche opònnere."</ref><ref>[http://www.sinnfein.ie/policies/document/155] Strategy Framework Document: Reunification through Planned Integration: Sinn Féin's All Ireland [http://web.archive.org/web/20060716075752/][http://www.sinnfein.ie/policies/document/155] 16 July 2006] Sinn Féin. 2 August 2008.</ref><ref>[http://www.sdlp.ie/policy_details.php?id=78] Policy Summaries: Constitutional Issues [http://web.archive.org/web/20090618145438/][http://www.sdlp.ie/policy_details.php?id=78] 18 June 2009 editore [[Social Democratic and Labour Party]] 2 August 2008</ref> Oe, sos unos si bient che britànnicos e sos àteros che irlandesos; àteros de ambas sas comunidades si narat irlandesu de su norti.<ref>[http://www.ark.ac.uk/nilt/2010/Community_Relations/NINATID.html]: Which of these best describes the way you think of yourself? 2011. Northern Ireland Life and Times Survey; 21 August 2011</ref>

S'Irlanda de su Norti est istoricamente sa regione prus industrializada de Irlanda. A pustis de atraessare perìodu de crise dèpidu a s'isciumbullos sotziales e polìticos de sos ''Troubles'',<ref>McCourt, Malachy (2004). History Of Ireland. MJF Books, Fine Communications, New York. ISBN978-1-60671-037-1 pàgina324 6 de nadale 2014</ref> s'economia at torradu a crèschere dae sos ùrtimos annos '90. Cust dependet in parte de sa paghe e in parte dae sos cummèrtzios cun sa [[Repubrica de Irlanda|Repùblica de Irlanda]], sesas màvidasmòvidas prus simpres, dae s'acabu de sos logos de cuntrollu postos de s'esèrtzitu britànnicu e dae sa minimada de avertidas de siguresa. Su turismu est crèschidu, comente fintzas sos investimentos e sos affàrios èsteros. Su disimpreu, chi in s'Irlanda de su Norti est imbàtidu a su massimnu in su 1986, cun su 17,2%, est torradu a su 6,1% e galu est amenguadu de unu àteru 1,2% in su cursu de s'annu 2014<ref>[http://www.detini.gov.uk/economic_overview___8211__october_2014.pdf?rev=0 Department of Enterprise, Trade, and Investment: Full Economic Overview, 15 October 2014]</ref>, cun balores simbigiantes a sos de su restu de su [[Rennu Auniadu|Rènniu Aunidu]].<ref>[http://www.theguardian.com/business/2014/sep/17/uk-unemployment-rate-falls-lowest-level-2008-financial-crisis The Guardian newspaper:UK unemployment rate falls to lowest level since 2008 financial crisis, 17 September 2014]</ref>.

In sos giogos olìmpicos sos bividores de Irlanda de su Norti podent compètere siat pro su [[Rennu Auniadu|Rennu Aunidu]], siat pro sa [[Repubrica de Irlanda|repùblica de Irlanda]].