Crimea: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 3:
[[File:Flag of Crimea.svg|thumb|279x279px|Bandera de sa repùblica autònoma de Crimea]]
[[File:Crimea republic map.png|thumb|277x277px|Carta de sa repùblica de Crimea e de sa tzitade autònoma de Sabastòpoli]]
Sa '''Crimea''' (in [[limba tàrtara de Crimea|tàrtaru de Crimea]]: '''Qırım''' cun signìficu de « montigru meu » [''qır'' « montigru », ''im'' « meu »], in [[limba russa|russu]]: '''Крым''', in [[limba ucraina|ucrainu]]: '''Крим''') est una penìsula cun istèrrida de 26 945 km², posta a su sud de s'[[Ucraina]] e a s'uestu de sa regione [[Russia|russa]] de [[Kuban]], chi siispronghet pesat ina mesu de su [[mare Nieddu]]. Sa penìsula est fentomada pro is bìngias, is frutales, is logos de vacàntzia, is sitos archeològicos e fintzas is logos turìsticos comente s'istatzione balneare de [[Jalta]] (in ue, in s'istadiale de su [[1945]] ant tentu logu is acòrdios intre [[Winston Churchill|Churchill]], [[Theodore Roosevelt|Roosevelt]] e [[Josef Stalin|Stalin]]). Sa capitale de sa Crimea est [[Simferopol]]. Sa tzitade de [[Sebastòpoli]], tzentruportu militare de importu chi s'agatat in su sud-uestu de sa penìsula e, subra su [[mare Nieddu]], disponet de unu istatutu ispetziale de tzitade federativa, a foras dedae sa [[repùblica de Crimea]].
==Istòria==
Currespundente a s'antiga [[Tàuride]], sa Crimea a fatu parte, dae s'antighidade a su de 13 sèculos de su mundu grecu e bizantinu, semper essendeabarrende abertuaberta a manu de su norte a is pòpulos de is [[istepa|istepas]] ([[tzimmerios]], [[iscitos]], [[gotos]], [[mòngolos]], [[pòpulos turcos|turcòfonos]] e àteros). In su de 15 sèculos fiat passada a s'[[impèriu otomanu]], in su de 18 sèculos a s'[[Impèriu Russu|impèriu russu]] e in su [[1922]] fiat intradu in s'[[Unione Sovietica|Unione Soviètica]]. In sinu a cust'ùrtima, costituiadacostituiat a primìtziu una repùblica sotzialista autònoma, a coa unu [[oblast]] chi fiat parte de sa [[repùblica federale soviètica russa]] fintzas a su [[1954]], annu cando fiat tzedida a sa [[repùblica sotzialista soviètica ucraina]]. A s'acabu de sa [[segunda gherra mundiale]], sa populatzione de etnia [[tàrtaros de Crimea|tàrtara]] chi bi biviat at dèpidu subire una deportatzione.
 
In su [[1991]], a fatu de sa ruta de s'[[Unione Sovietica|URSS]], sa Crimea at otentu istatutu de repùblica autònoma in sinu a s'[[Ucraina]] indipendente.
 
In su martzu de su [[2014]], cun sa [[crise de Crimea de su 2014|crise de Crimea]], a cunsighidu de unu referendum unilaterale - sende chi non reconnoschiat is autoridades noas provisòria de [[Kiev]], chi inpro torradarevesa non reconnoschiant balididade a su referendum - su parlamentu crimeanu a proclamadu sa setzessionede sa repùblica de Crimea e s'annessione a sa [[Rùssia]]. Atualmente s'[[Ucraina]] pretendet sa Crimea e sa resolutzione de s'assemblea generale de s'[[ONU]] 68/262 e dennegadu cale chi siat balididade a su referendum.
==Demografia==
Sa Crimea contat populatzione de unos 2,4 milliones de bividores, in imminorigamentu adasianu ma costante dae is annos '90. In su [[2001]], sa cumponidura ètnica de sa [[repùblica de Crimea]] (duncas [[Sebastòpoli]] no est inclùdida) fiat partzida comente sighit:
[[File:2001 Крим насел.jpg|thumb|275x275px|Cumponidura ètnica de sa Crimea in su 2001]]
*[[Russia|russos]] - 58,32 %
Lìnia 22:
*[[Grèghia|grecos]] - 0,15 %
 
[[Sebastòpoli]] in su 20012007 contaiat imbetzes unosunu 6071% de [[Russia|russos]], unu 24% de [[Ucraina|ucrainos]], eunu 1.5% de [[Bielorussia|bielorussos]], unu 100.7% de [[tàrtaros]], unu 0.5% de [[tàrtaros de Crimea]], unu 0.3% de [[Armènia|armenos]], unu 0.3% de [[ebreos]], unu 0.2% de [[Moldàvia|moldavos]], e unu 0.2% de [[Azerbaigián|azeros]].
==Àteros progetos==
{{commons|Category:Crimea}}