Corea de su Norte: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
Pàgina creada cun '{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LSC}}Sa '''Corea de su Norte''', uffitzialmente '''Repùblica Democratica Populare de Corea''' ( Hangul: 조선민주주의인…' |
No edit summary |
||
Lìnia 1:
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LSC}}
[[File:Flag of North Korea.svg|thumb|246x246px|Bandera]] [[File:North Korea (orthographic projection).svg|thumb|245x245px|Posidura in su mundu]] Sa '''Corea de su Norte''', uffitzialmente '''Repùblica Democratica Populare de Corea''' ( [[Hangul]]: 조선민주주의인민공화국; [[Hanja]]: 朝鮮民主主義人民共和國; ''Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk''), est unu istadu de s'[[Àsia orientale]] postu in su chirru setentrionale de sa [[penìsula coreana]]. Sa capitale e tzitade majore est [[Pyongyang]]. == Geografia ==
Sa Corea de su Norte tenet istèrrida de 120,540 km2 e contat unos 24.900.000 bividores. Allàcanat in su norte e norte-uestu cun sa [[Tzina]], atraessu sos frùmenes [[Amonk]] e [[Tumen]], una parte minore de su cursu de su [[Tumen]] faghet fintzas de làcana cun sa [[Rùssia]]. Sa làcana meridionale passende a longu de su de 38 parallelos, dda seberat dae sa [[
== Istòria ==
S'[[Giappone|impèriu de su Giapone]] s'aiat annessionadu sa Korea in su 1910. A pustis de su rendimentu de su [[Giappone|Giapòne]] in su 1945, chi at signadu s'acabu de sa [[segunda gherra mundiale]], sa Corea fiat partzida in suas zonas dae [[Istados Unidos de Amèrica]] e [[Unione Sovietica|Unione Soviètica]], cun su norte ocupados dae is sovièticos e su sud dae is americanos. Is negotziados de re-aunimentu fiant fallidos e in su 1948 fiant formados duos guvernos ischirriados: sa Repùblica Democràtica Populare de Corea e sa Repùblica de Corea. Is pretesas de soberania subra s'àteru istadu ant betidu a sa [[gherra de Corea]], iscopiada in su 1950. S'acòrdiu de armistìtziu fiat agatadu in su 1953, afiantzende su tzessade-su-fogu, ma peruna paghe est mai istada firmada. Ambaduos is istados sunt istados atzetados in is [[ONU|Natziones Unidas]] in su 1991.
Sa Corea de su Norte si narat uffitzialmente istadu sotzialista autosuffitzente e organizat eletziones, ma est ispartamente cunsiderada una [[ditadura]] descrita che [[Totalitarismu|totalitària]] e [[Stalinismu|stalinista]], caraterizada dae unu elaboradu cultu de sa personalidade de [[Kim Il-sung]] e de sa famìlia sua. Organizatziones internatzionales ant valutadu violatziones de is deretos umanos chentza cumparàntzias in su mundu cuntemporàneu. Su partidu de is traballadores de Corea, dirigidu dae unu membru de sa famìlia a cumandu, tenet pòdere subra s'istadu e ghiat su Fronte Democràticu pro su Re-aunimentu de sa Pàtria, de chi a totu is uffitziales polìticos est pedidu de èssere membros.
[[File:The statues of Kim Il Sung and Kim Jong Il on Mansu Hill in Pyongyang (april 2012).jpg|left|thumb|284x284px|Nordcoreanos incurbende sì suta is istàtuas de [[Kim Il Sung]] and [[Kim Jong Il]] in su montigru de Mansu, in [[Pyongyang]] (annu 2012). ]]
A manu a manu sa Corea de su Norte s'est gradualmente istesiada dae su mundu comunista. Su [[Juche]], ideologia de autosuffitzèntzia natzionale, est istadu intradu in sa costitutzione che una "''aprigu creativu de su Marxismu-Leninismu''" in su 1972. In su [[2009]], sa costitutzione est istada torrada a emendare, fulliende
== Economia ==
▲A manu a manu sa Corea de su Norte s'est gradualmente istesiada dae su mundu comunista. Su [[Juche]], ideologia de autosuffitzèntzia natzionale, est istadu intradu in sa costitutzione che una "''aprigu creativu de su Marxismu-Leninismu''" in su 1972. In su [[2009]], sa costitutzione est istada torrada a emendare, fulliende sa referimentu a su comunismu.
Is mèdios de produtzione sunt tentos dae s'istadu, peri impresas diretas da custu e fatorias colletivizadas. Sa prus parte de is serbìtzios comente sanidade, educatzione, acasàgios e produtzione de mandigares sunt finantziados dae s'istadu e sussidiarizados. In is annos '90, sa
▲Is mèdios de produtzione sunt tentos dae s'istadu, peri impresas diretas da custu e fatorias colletivizadas. Sa prus parte de is serbìtzios comente sanidade, educatzione, acasàgios e produtzione de mandigares sunt finantziados dae s'istadu e sussidiarizados. In is annos '90, sa COrea de su Norte at sunfridu una caristia e sighit a dèpere gherrare pro sa produtzione de is alimentos.
Sa Corea de su Notre sighit su ''Songun'', chi benit a èssere una polìtica chi ponet a in antis de totu is chistiones de interèssiu militare. Est sa sotziedade prus militarizada a su mundu, cun unu totale de 9.495.000 intre reservas e personale paramilitare ativos. S'esèrtzitu de 1,21 milliones de militares est su de 4 prus mannu in su mundu a fatu de su de [[Tzina]], [[Istados Unidos de Amèrica]] e [[Ìndia]]. Tenet fintzas armas nucleares.
| |||