Nuraghe: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
{{Variant|LOG}}
[[File:Nurage1rp.jpg|thumb|right|300px|Nuraghe Succuronis]]
Sos '''nuraghes''' o '''runaghes''' (in [[Sardu logudoresu|logudoresu]], in [[Sardu campidanesu|campidanesu]] si naran ''nuraxis'') sunisun fraigos de fromma conica fattos de pedra, chi s'agatanaagatan petzi in sa [[Sardigna]], de unu fonte prestu de 8000 (ma medas sun istados dirrutos, massimu in su periodu de dominatzione piemontesa, e s'agatan solu istigas de sos fundamentos). Sos prus mannos e imponnenteseimponentes furent costruidos appresu de su 1500 a.c. e poden tennèretennèr un altesa fincasfintzas a 19m - ma est casi tzertu ca de printzipiu furentefurent calincunu metros prus mannos.
 
Sos Nuraghesnuraghes curripondenecurriponden a una tipologia costruttiva, ma b'indbi nd'hatat de divescias frommas e mesuras, a segunda de s'impleu chi si nde faghiat. Difattis b'hatat nuraghes monoturre, bilobados, cumplessos cun tretres turres o battorobattor, cun bastiones, bindbi nd'hatat de tipu allongadu, ellissoidales, e gai sighinde. <br />
 
SuntSun istrutturas chi calchi istoricu narat "megalitica", fattazfattas cun roccas e pedras mannas chi fintasfintzas oe no ischimus cun cale tecnica pretzisa che las alciaìant fintasfintzas a su cuccuru de su fraigu. S'istruttura printzipale est pretzisa in dogni nuraghe: sun torres (fintas pius de una) cun bovida a falsa cupola, cheret narrère chi intro sa bovida adatenet una fromma de cupola, chi però no si podet biere dae fora. Sa fromma esterna esteest a truncu de cono e si pensat chi in sos nuraghes pius mannos gighiantgiughian a subra una terrazza pro sa vedetta chi s'acceraìat cun un'ispessia de ispassizzu de mesu metro 'onubonu a fora de su corpus de sa torre, mentre sososos pius minores gighiantgiughiant solu sa terrazza chi restaìat in d'unu perimetru currispundente a cussu de sa torre.<br />
 
Sa bovida de intro no fit una cupola comente la podimus pensare oe, cuncund d'un'arcu a tottu sestu, ma fit de una fromma particulare: esteest infatti a sestu acutu e sas forzas de su pesu de sas pedras no sunt isgarrigadas a terra cun particulares cuntraffortes o istutturas gasi, ma faghentfaghen un'istruttura chi podimus pensare guasicasi chi si rezzat rizza a sa sola: sunt difattis tantos aneddos de pedra unu subra a s'atteru e onzi aneddu no ruet a intro gratziegratzias a sas fortzas chi si faghet isse matessi: sas pedra no suntsun proriu de fromma regulare, ma las devimus pensare unu pagu comente una pezza de casu segada a raggera e chena tzentru: sas forzas chi chenche tiranttiran sas pedras a giosso e a centru suntsun cumpensadas daidae sas fortzas laterlaeslaterales de sas chi li suntsun attaccadas. esteEst custa particulare istruttura chi at permissu a sos nuraghes de arrivire gasi 'enebene cunservados fintasfintzas a sos tempos nostros e chi ancora oe nos faghentfaghen restare a bucca abbeltaabelta.<br />
 
No s'ischit ancora (mancari che sientsian colados guasicasi 3500 annos dae tando) a d'itte bisonzaìantbisonzaìan: b'adaat chie narat chi fintfin istrutturas de difesa, chie narat chi fintfin comasinos pro su trigu e su mandigu, chie narat chi fintfin sos casteddos 'in ue istaìantistaìan sos reres. Sa tesi chi paret pius giusta fintasfintzas a como esteest cussa chi sos pius mannos faghiantfaghian de palattu reale e de casteddu pro sa difesa, mentre sos pius minores chi suntsun fraigados a manera de los poder vierebiere daidae su nuraghe accultzua cultzu fintfin impittados comente istrumentu de avvistamentu de sos inimigos.<br />
 
S'etimologia de sa paràula est intzerta, ma, sa prus segura est dae ''nurra'' ca cherìat narrerenarrer "muntone de pedras".
 
Totus sos nuraghes jughentgiughen una ennajanna ca est semper orientada a sa matessi diretzione, ca meda otrasbortas esteest a sud/oesteoest.
S'etimologia de sa paràula est intzerta ma, sa prus segura est dae ''nurra'' ca cherìat narrere "muntone de pedras".
In origine fiantfian fattos po si cchenche abbadiare unu cun àteros tres, commentecomente de agiudu contracontraa sos enemigosinimigos.
Totus sos nuraghes jughent una enna ca est semper orientada a sa matessi diretzione, ca meda otras este a sud/oeste.
In origine fiant fattos po si cche abbadiare unu cun àteros tres, commente de agiudu contra sos enemigos.
 
[[Category:Istòria de Sardigna]][[Categoria:Architetura nuragica| ]] [[Categoria:Sardigna]][[Categoria:Patrimonios de s'Umanidade]]