Nou Mèssicu: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lìnia 5:
Su '''Nou Mèssicu''' ([[Limba inglesa|Ingresu]]: New Mexico [nuːˈmɛksɨkoʊ]; [[Ispagnolu]]: Nuevo México [ˈnweβo ˈmexiko]; [[Navajo]]: Yootó Hahoodzo [jo:tó haho:dzo]) est unu istadu federadu de sos [[Istados Unidos de Amèrica]] chi s'agatat in sa regione de de Sud-Ovest e [[Istados Unidos de Amèrica Otzidentales|Ovest]] de sa natzione. Est cunsideradu unu de is [[Regione de is Montes Rocosos|istados de montes]], riferende·sì nche cun montes a sa catena de is [[Montes Rocosos]]. Sa capitale est [[Santa Fe (Nou Mèssicu)|Santa Fe]] e sa prus manna tzitade [[Albuquerque]].
Su nomìngiu est ''"Land of Enchantment"'' (Terra de s'Incantu). ▼
== Geografia ==
Allàcanat in s'Ovest cun s'istadu federadu de [[Arizona]], in su Nord-Ovest cun su de [[Utah]], in su Nord cun su [[Colorado]], in su Nord-Est cun s'[[Oklahoma]], in s'Est cun su [[Texas]] e in su Sud cun su [[Mèssicu]]. Non tenet bessida a s'ocèanu.
Su Nou Mèssicu est su de 5 istados prus istèrridos, su de 36 prus populados e su de 6 cun prus bàscia densidade de
Su nòmene de Nou Mèssicu non benit comente si pentzat de su [[Mèssicu]], ma est unu nòmene dadu de is isproradores ispagnolos in su 1563, chi pentzaiant chi in sa regione bi èsseret una cultura Indiana de importu comente sa de s'Imperiu de Mexica (is [[Aztecos]]). Su Mèssicu si naraiat tando Noa Ispagna e at mudadu nòmene isceti in su 1821 cun s'indipendèntzia.▼
==Clima==▼
▲Su Nou Mèssicu est su de 5 istados prus istèrridos, su de 36 prus populados e su de 6 cun prus bàscia densidade de abitantes in sos Istados Unidos.
Su clima est semi-àrridu e àrridu, ma in is montes pigat carateres cuntinentales e alpinos. A suta de is 1500 metros de artària in istade sas temperaduaras podent lòmpere fintzas a prus de 38°C. In su Sud-Ovest su de sa mancàntzia de abba est unu problema chi non agatat solutzione.▼
== Istòria ==
▲Su nòmene de Nou Mèssicu non benit comente si pentzat de su [[Mèssicu]], ma est unu nòmene dadu de is isproradores ispagnolos in su 1563, chi pentzaiant chi in sa regione bi èsseret una cultura Indiana de importu comente sa de s'Imperiu de Mexica (is [[Aztecos]]). Su Mèssicu si naraiat tando Noa Ispagna e at mudadu nòmene isceti in su 1821 cun s'indipendèntzia.
In antis de s'arribu de is europeos su territòriu fiat bìvidu de populos nativos. Fiat cunchistadu a coa de is ispagnolos chi nd'aiant fatu parte de s'Impèriu Coloniale de [[Noa Ispagna]], prus a tradu fiat diventadu parte de su [[Mèssicu]] e a ùrtimu territòriu de sos Istados Unidos, ma non luegus istadu federadu.
== Economia ==▼
Su Nou Mèssico est s'istadu federadu cun prus artu peschentu de ispanicos, pighende siat pessones de pesada de colonizadores ispagnolos, siat emigrados de s'[[Amèrica Latina]]. S'istadu contat fintzas su prus artu peschentu de nativos americanos a fatu de [[Alaska]] e su prus artu nùmuru totale a fatu de [[Califòrnia]], [[Oklahoma]] e [[Arizona]]. Is tribùs de s'istadu sunt mascamente de populos [[Navajo]], [[Pueblo]] e [[Apache]].▼
Is orìgines ètnicas de custu istadu tenent efetu fintzas in sa cultura, a esempru sa bandera, ruja e groga, pigat is colores de sa bandera de [[Ispagna]] e su sole est s'antigu sìmbulu de ''”Zia”'', in acàpiu cun sa cultura Pueblo.▼
▲Su nomìngiu est ''"Land of Enchantment"'' (Terra de s'Incantu).
▲==Clima==
▲Su clima est semi-àrridu e àrridu, ma in is montes pigat carateres cuntinentales e alpinos. A suta de is 1500 metros de artària in istade sas temperaduaras podent lòmpere fintzas a prus de 38°C. In su Sud-Ovest su de sa mancàntzia de abba est unu problema chi non agatat solutzione.
▲==Economia==
Su Nou Mèssicu est su de 3 produidores de petròliu e gas naturale in sos [[Usa]]. S'economia s'apoderat subra s'allevamentu e sa produtzione de casu, in manna parte est pois acapiada a is ispesas militares de su guvernu, chi tenet propiedades de laboratòrios nucleares e àreas pro is tests de mìssiles ispatziales. Francas custas atividades su Nou Mèssicu est unu istadu poburu, fintzas de prus in is zonas a tesu de is tzitades, in ue bivent mascamente nativos americanos e pessones de origine ispagnola. De 50 istados federados est a su postu de 43 pro richesa, cun disimpreu de 7,2% e 18,4% de sa populatzione a suta de sa sinna de poberesa.
==Limba==
Lìnia 32:
De su 1995 s'innu de su Nou-Mèssicu est bilingue in ispagnolu e in ingresu.
== Demografia ==
▲Su Nou Mèssico est s'istadu federadu cun prus artu peschentu de ispanicos, pighende siat pessones de pesada de colonizadores ispagnolos, siat emigrados de s'[[Amèrica Latina]]. S'istadu contat fintzas su prus artu peschentu de nativos americanos a fatu de [[Alaska]] e su prus artu nùmuru totale a fatu de [[Califòrnia]], [[Oklahoma]] e [[Arizona]]. Is tribùs de s'istadu sunt mascamente de populos [[Navajo]], [[Pueblo]] e [[Apache]].
▲Is orìgines ètnicas de custu istadu tenent efetu fintzas in sa cultura, a esempru sa bandera, ruja e groga, pigat is colores de sa bandera de [[Ispagna]] e su sole est s'antigu sìmbulu de ''”Zia”'', in acàpiu cun sa cultura Pueblo.
==Immàgines==
| |||