Ebreos: diferèntzias tra is versiones

Is ebreos non costìtuint unu grupu omogèneu, sa definitzione chi ddis si ddis dat fatuvatufatu-fatu est duncas cuntierrada e mudat segundu s'ènfasi chi si faghet subra su credu religiosu o s'identidade seculare ligada a traditziones, caràteres culturales e linguìsticos comunos.

S'istòria issoro est caraterizada de sufferèntzias dadas de is persighidas a chi ant dèpidu aguantare fatuvatu in logos e èpocas diferentes, susetotususetotus a òpera de [[Cristianèsimu|cristianos]]. Oe in die, sa majoria de is autoridades càrculat chi is pessones ebreas in su mundu tzàntzighent intre is 12 e 15 milliones, rapresentende unu 0,2% de sa populatzione mundiale.

Sa prus parte de issos bivet in is [[Istados Unidos d'America|Istados Unidos d'Amèrica]] e in [[Israele]]. Segundu istùdios fatos dedae s'Universidade Ebrea de [[Gerusalemme]], su 96% de is ebreos residentes foras de [[Israele]] sunt ispainadosispaniados in deghe paisos, totus democràticos.

Is ebreos ant tentu importu mannu fintzas in s'istòria e cultura de [[Sardigna]]. Rastas de su cuntatu intre gentes [[sardos|sardas]] e ebreas si nd'agatant galu in is costumas, contos e fintzas in sa [[limba sarda|limba]] (a''chenabura'', pro esempru, faghet relatu a s'aprontada de su mandigare - sa 'chenabura'"chena pura" -'' sa die in antis de su [[Shabbat]]). Is testimonias prus antigas de ebreos in [[Sardigna]] torrant a su 19 p.C. suta s'imperadore [[romanosImpèriu romanu|romanu]] [[Tibèriu]], e pertocant 4.000 libertos deportados a [[Tharros]]. Est dàbile però chi medas prus esserent is ebreos betidos pro triballare che minadores ain [[Surcis]] o ain is minas de [[Lùvula]].

Pro totu s'[[Edade de Mesu|Edade Mèdia]] [[sardos]] e ebreos diant àere bìvidu impare in paghe in totu s'ìsula, e de is connoschèntzias tentas paret chi tènnerent medas carateres etnicuètnicu-culturales simbillantessimigiantes, de su restu segundu unas cantas chircas, fintzas a su 1492 unu 50% o prus de is sambenados de [[Sardigna]] teniat derivatzione [[limbas semìticas|semìtica]].