Venezuela: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 6:
S'istadu tenet istèrrida de 912.050 km² e contat populatzione de unos 30.5 milliones de bividores. Su territòriu venezuelanu incluet, in prus, diversas ìsulas localizadas in su [[mare Caraìbicu]]. Su Venezuela làcanat cun sa [[Guyana|Gujana]] in s'estu, su [[Brasile]] in su sud, e sa [[Colòmbia]] in s'ovest. Sas ìsulas de [[Trinidad e Tobago]], [[Granada (ìsula)|Granada]], [[Saint Lucia]], [[Barbados]], [[Curaçao]], [[Bonaire]], [[Aruba]], [[Saint Vincent e Grandine]] e sas [[Antillas sutabentu]] s'agatant a curtzu de sa costera venezuelana.
 
Antiga [[impèriu ispagnolu|colònia ispagnola]], su Venezuela s'est fatu indipendente in su 1821. Mantenet perricas territorialisterritoriales cun sa [[Guyana|Guajana]] (s'àrea de [[Essequibo]]) e cun sa [[Colòmbia]] (in su [[Golfu de Venezuela]]). In die de oe, sa Repùblica Bolivariana de Venezuela est connota pro s'indùstria de petròliu e sa biodiversidade ambientale de su territòriu (est unu de sos 17 paisos megadiversos de su mundu).
 
Su Venezuela est unu de sos istados prus urbanizados de [[Sudamèrica]], e fintzas de su mundu. Sa magoria manna de sos venezuelanos bivet in sas tzitadistzitades de su norte, mescamente in [[Caracas]], sa capitale e sa tzitadi magore.
 
Su territòriu est istadu residèntzia de importantisimportantes grupos tribalistribales amerìndios comente sos [[caribes]]. Fiat isploradu pro sa prima borta dae [[Cristoforo Colombo|Cristolu Colombu]] in su 1498, e a partire de cuddu momentu at tentu inghitzu sa colonizatzione e su protzessu suo de ammesturu culturale. Su Venezuela est istadu su primu istadu latinu-americanu in ue sunt cumintzados sos movimentos de emantzipatzione contra sa [[Ispagna|Corona Ispagnola]], unu protzessu chi s'est cunsolidadu cun sa [[batalla de Carabobo]]. A pustis de unu capìtulu longu de cunflitos tziviles, sa noa Repùblica Bolivariana de Venezuela at agatadu sa bia sua pro sa modernizatzione peri guvernos nodiamente autoritàrios. A metade de su de 20 sèculos s'est cumintzadu a cumbàtere pro unu sistema democràticu, chi s'est afirmadu a pustis de sa bogada de su generale [[Marcos Pérez Jiménez]], in su 1958. Gràtzias a s'indùstria petrolìfera, su Venezuela at bìvidu unu perìodu de crèschida econòmica manna, chi est istadu interrùmpidu dae sa crise energètica de sos annos 1980, batende a una tapa de instabilidade polìtica e sotziale alternada cun artos e bassos finantziàrios.
 
Su Venezuela si cunsìderat in die de oe unu istadu in isvilupu, cun un'economia basada primariamente subra s'estratzione e su refinu de su petròliu e àteros minerales, gasi comente atividades agrìcolas e industriales. Es reconnotu puru pro èssere unu de sos 19 istados cun majore diversidade ecològica de su mundu, cun una geografia irregulare chi cumbinat àreas tropicales, climas desèrticos, territòrios selvàtics, mannos pranos e ambientes andinos. Tenet fintzas is àreas amparadas prus istèrridas de s'[[Sudamèrica|Amèrica Latina]] chi ammuntant casi su 63% de su territòriu natzionale. Sa populatzione est ampramente ammesturada, integrende ratzas indìgenas, europeas, africanas, e in minore gradu asiàticas, situatzione chi influentzat in sa cultura e sas manifestatziones artìsticas suas.