Micro-protzessore: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
Created by translating the page "Microprocessore"
 
gennaio
Lìnia 5:
 
== Istòria ==
Su fàbbricu de sos micro-protzessores est possìbile dae s'arribu de sa tecnologia LSI, fundada in sa tecnologia noa "Silicon Gate Technology" isvilupada dae s'italianu Federico Faggin a sa Fairchild in su 1968: integrende un'unidade tzentrale de càrculu cumpleta in unu tzircùitu integradu chip at permìtidu de reduire a manera significativa sos gastos de sos carculadores. De sos annos otanta sos microprotzessoresmicro-protzessores sunt s'ùnica forma de unidade tzentrale de càrculu.
 
Dae s'introdutzione sua a oe, s'evolutzione de su micro-protzessore s'est acostada bene a sa lege de Moore, una lege esponentziale chi previdet s'addòpio de su nùmeru de transistor ca si podent integrare in su pròpiu chip (e duncas, in sa bisione de Moore, de is prestatziones) ogni 18 meses. Sa crèschida de is prestaziones averguada dae sa fine de is annos 80 però est dèpida mescamente a su megioru de s'architetura de is carculadores, pro mèdiu de s'adotzione de tecnologias RISC, comente a s'impreu de pipeline e de gerarchias de memòrias cache.
Lìnia 21:
=== Micro-protzessores a 8 bit ===
[[File:Intel_C8080A_9064_33001_N8384_top.jpg|thumb|S'Intel 8080]]
Su 4004 est istadu sighidu in su 1972 dae su 8008, su primu microprotzessoremicro-protzessore a 8 bit de su mundu, chi, cun su megioramentu suo, at posca donadu orìgine a su prus famadu Intel 8080 (1974).
 
Dae su progetu 8080 est istadu derivadu su Z80, prodùidu in su 1976 de sa ZiLOG, sotziedade fundada dae Federico Faggin cun Ralph Ungerman in su 1975. Cumpatìbile a livellu binàriu cun is programmas iscritos pro su 8080, su Z80 includiat medas megioros chi dd'ant fatu luego prefèrrere a su 8080 dae is impitadores. Intel at reagidu produende in su 1977 una versione megiorada de sa 8080, sa 8085, issa etotu cumpatìbile a livellu binàriu cun is programmas pro 8080, ma meda inferiore a su Z80.
Lìnia 35:
Totu custos protzessores sunt istados a sa base de sa "rivolutzione" de is elaboradores pro domu, ca gràtzias a su prètziu bàsciu ant permìtidu sa realizatzione de elaboradores beros a unu costu accessibile.
 
Su primu microprotzessoremicro-protzessore impreadu pro aplicatziones ispatziales est istadu su RCA 1802 (connotu fintzas comente a CDP1802 o RCA COSMAC), presentadu in su 1976, chi est istadu impreadu dae sas sondas NASA Voyager, Viking e dae sa sonda Galileu (ghetada in su 1989 e arribbada in su 1995 subra Giove). Su RCA COSMAC fiat sa prima posta in òpera de sa tecnologia CMOS. Su CDP1802 est istadu impreadu ca fiat a consumu bàsciu e ca fiat produidu cun una tecnologia (''Silicon on Sapphire'') chi ddu fadiat prus pagu sensìbbile a sos rajos còsmicos e a sas càrrigas eletrostàticas. Su 1802 podet èssere cunsideradu su primu micro-protzessore anti-radiatzione de s'istòria.
 
=== Micro-protzessores a 16 bit ===
Lìnia 85:
<br />
 
=== MicroprotzessoresMicro-protzessores CISC, RISC, MIPS e SPARC ===
[[File:Toshiba_TC86R4400MC-200_9636YJA_top.jpg|thumb|Unu micro-protzessore RISC R4400]]
Tra sa metade de sos annos 80 e su cumintzu de sos annos 90 sunt apartos medas micro-protzessores RISC a prestatziones artas mancari chi custos micro-protzessores sunt istados impreados printzipalmente in sistemas a prestatziones artas cun variantes de su sistema operativu Unix e subra sistemas integrados. Dae insandus sos sistemas RISC si sunt difùndidos in totue e oramai fintzas sos micro-protzessores Intel ìntegrant a s'internu un'architetura RISC chi impreat unu livellu de emulatzione pro esecutare su còdighe x86 chi est de tipu CISC.
Lìnia 132:
'''Nota''': in sos wafer de silìtziu de 8", non s'impreat prus dae tempus nen ràmene ne allumìniu pro sos collegamentos, ma diversos pìgios de chi andant a cobèrrere sas Vias chi sunt apuntu is famados peigheddos in ue benint fatos sos collegamentos elètricos, cun sas micro-saldaturas. Su tungsteno est depostu subra totu su wafer (diat èssere in difìtzile meda a cobèrrere ognuna de is mìgias e mìgias de Vias) e benit bogadu pro planarizatzione chìmica-mecànica.
 
== Mercadu de sos microprotzessoresmicro-protzessores ==
In su 2003 su mercadu de sos micro-protzessores baliat 44 milliardos de dollaros; sa tzifra includet siat sa produtzione siat sa bèndida [https://web.archive.org/web/20041207091926/http://www.wsts.org/press.html].