Limbas romanzas: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
Status Modernu: ispagnolu
status limbas
Lìnia 50:
 
S'ispagnolu est sa limba ufitziale de s'Ispagna e de noe Paisos de s'America de su sud, domo de casi metade de sa populatzione de su continente; in sese Paisos de s'America tzentrale (totus francu su Belize); e in Messiicu. In is Caraibi, est ufitziale a Cuba, sa Repubblica Dominicana, e Porto Rico. In totu custos Paisos, s'ispagnolu latinu americanu est sa limba vernaculare de totu sa populatzione, donende a s'ispagnolu sa positzione de limba romanza prus faeddada. In Africa est sa limba ufitziale in sa Guinea Ecuadoriale.
 
Su portughesu , in sa patria sua, Portugallu, est faeddadu de belle totucantu sa populatzione de 10 milione de abitantes. Comente limba ufitziale de su Brasile, est faeddada de prus de 200 miliones de persones in cussu Paisu, aici comente is abitantes de sa làcana cun su Brasile de su Paraguay orientale e de s'Uruguay orientale, arribende a contare unu pagu prus de sa metade de sa populatzione de su continente intreu, faghende de su Portughesu sa limba ufitziale de unu paisu ebbia prus faeddada. Est sa limba ufitziale de ses Paisos africanos (Angola, Cape Verde, Guinea-Bissau, Mozambique, Guinea Ecuadoriale, e São Tomé e Príncice) e est faeddada in cussu continente de fortzis 30 miliones de residentes[[https://en.wikipedia.org/wiki/Portuguese_in_Africa]]. In Asia, su Portughesu est co-ufitziale cun àteras limbas in Timor Est e Macau, mentra meda faeddadores in Asia —prus o mancu 400,000[[https://en.wikipedia.org/wiki/Portuguese_language_in_Asia]]— sunt in Giapone e custu derivat de su fatu ca meda giaponesos emigrados in Brasile sunt torrados in Giapone. In America de su nord 1,000,000 de persones[<ref>{{Tzita publicatzione|data=2020-05-05|tìtulu=List of territorial entities where Portuguese is an official language|rivista=Wikipedia|limba=en|atzessu=2020-05-07|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=List_of_territorial_entities_where_Portuguese_is_an_official_language&oldid=955037216}}</ref>] tenent sa limba potughesa che limba mama. In Oceania, est sa secunda limba romanza prus faeddada a pustis su frantzesu e custu derivat de su nùmeru de faeddadore in Timor Est. Su Galitzianu chi est parente stretu de su portoghesu tenet rangu de co-ufitzialidade in Galitzia paris a s'ispagnolu.
 
A foras de s'Europa , est limba prus difùndida in sa provintzia canadese de su Quebec, and in bandas de New Brunswick e Ontario. Su Canada est ufitzialmente bilingue, cun frantzesu e inglesu ca sunt is limbas ufitziales. In bandas de is Caraibi, comente Haiti, su frantzesu tenet status ufitziale, ma meda gente chistionat in creolucomente su creolu haitianu che limba mama. Su frantzesu tenit puru status uffitziale in meda parte de s'Africa, ma relativamente pagu faeddadores. In is possedimentos frantzesos adia de su mare, s'impreu de su frantzesu che limba mama est creschende.
 
Mancari s'Italianu apat tentu calincunu possedimentu coloniale prima de sa secunda gherra mundiale, sa limba sua no est abbarrada che limba ufitziale a pustis sa fine de sa colonizatzione. S'esitu est ca a foras de s'Italia e de s'Isvitzera s'italianu est faeddadu de comunidades de emigrantes in America de su nord, in america de su sud e in Australia. In calincuna colonia italiana pretzedente—est a nàrerre Libia, Eritrea e Somalia— est faeddada de pagu gente istruida pro impreos de cummertziu e guvernu.
 
Romania no at mai tentu un imperu coloniale, ma asuta su terrìtoriu suo in su sudest Europa, sa limba rumena est faedada cumnete limba de minoria de populatziones autoctonas in Serbia, Bulgaria, e Ungheria, and in calinuca parte de sa pretzedente Grandu Romania (prima de su 1945), aici comente in Ucraina (Bukovina, Budjak) and in calincuna bidda intra is rios Dniester e Bug[<ref>{{Tzita libru|tìtulu=I.S. Nistor, "Istoria românilor din Transnistria" (The history of Romanians from Transnistria), București, 1995}}</ref>]. Sa limba rumena est faeddada oe in Bulgaria, Macedonia, Albania, Kosovo, e Gretzia[<ref>{{Tzita libru|tìtulu=Djuvara Neagu, "La Diaspora aroumaine aux XVIIIe et XIXe siècles " In: Les Aroumains, Paris : Publications Langues’O, 1989 (Cahiers du Centre d’étude des civilisations d’Europe centrale et du Sud-Est ; 8). P. 95-125.}}</ref>]. Su Rumenu s'est difùndidu puru in meda partes de su Mediterràneu (in particulare in àteros Paisos cun limbas romanzas comente Italia e Ispagna), e de clincuna àtera banda comente Israele in ue est faeddada comente limba mama de su 5% de sa populatzione[<ref>{{Tzita web|url=http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ron|tìtulu=of Israel reports 250,000 speakers of Romanian in Israel, while the 1995 census puts the total figure of the Israeli population at 5,548,523}}</ref>], e comente secunda limba de àteras persones. Custu derivat de su fatu ca meda ebreos de origine rumena sunt mòvidos de sa Romania a Israele a pustis sa secunda gherra mundiale[<ref>{{Tzita web|url=of Israel reports 250,000 speakers of Romanian in Israel, while the 1995 census puts the total figure of the Israeli population at 5,548,523|tìtulu=Eurojewcong.org}}</ref>]. A sa fine 2.6 milliones de persones in sa Repubblica de Moldavia faeddant una variedade de Rumenu ca ddu narant Moldavu o Rumenu de issos.
 
Su totale de is faeddadores nativos de is limbas romanzas est pratzidu comente sighit (cun sa classifica issoro intra is limba s de su mundu intra parentesis)[<ref>{{Tzita web|url=Eurojewcong.org. Archived from the original on 2006-08-31. Retrieved 2010-11-06.|tìtulu=Microsoft Encarta 2006}}</ref>][<ref>{{Tzita web|url=http://www.ethnologue.org/ethno_docs/distribution.asp?by=size|tìtulu=SIL Haley.}}</ref>]:
 
* Ispagnolu (Ispanofonia) 49% (2)
* Portughesu (Lusofonia) 26% (6)
* Frantzesu (Francofonia) 8.6% (18)
* Italianu 7.7% (23)
* Rumenu 3.0% (49)
* Catalanu 0.9% (no in sa classifica de is100 limbas prus faeddadas)
* Ateras 3.6%
 
=== Notas ===