Pandèmia de COVID-19: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
No edit summary |
m Burradas is mudàntzias de Po.su.sardu (cuntierras), torrada a sa versione cabudiana de L2212 Eticheta: Rollback |
||
Lìnia 1:
{{LSC}}
Sa '''pandèmia de SARS-CoV-2 de su 2019-2020''', connota fintzas cummenti '''pandèmia de 2019-nCoV de su 2019-2020'''<ref>{{Tzita web|url=http://www.salute.gov.it/portale/news/p3_2_1_1_1.jsp?lingua=italiano&menu=notizie&p=dalministero&id=4067|tìtulu=Il nuovo coronavirus cambia nome, non più 2019-nCoV ma SARS-CoV-2}}</ref> o cummenti a '''prumonita de Wuhan'''<ref>{{Tzita web|url=http://archive.ph/Xzg0a|tìtulu=Epidemia misteriosa in Cina, la causa della polmonite è un nuovo coronavirus}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://qz.com/1787789/wuhan-pneumonia-what-we-know-about-the-coronavirus-outbreak/|tìtulu=What we know about China’s coronavirus outbreak}}</ref> est una maladia identificada a primìtziu de s<nowiki>'acabu de su mes''e idas de su 2019 cummenti un'</nowiki>[[epidèmia]] in sa citadi de [[Wuhan]], capulogu de sa [[Provìntzia de s'Hubei|provìncia cinesa de s'Hubei]], in d·una truma de personis cun sìntomus de una prumonita de càusa disconnota. Is primus casos ant interessau principalmenti traballadoris de su mercau de su pisci de sa citadi, aundi si bendiant fintzas animalis bius. In is primas cidas de gennàrgiu de su 2020 is scientziaus ant isulau in custus sugetus unu [[coronavirus]] nou, numenau [[SARS-CoV-2]] (Coronavirus Nou 2019), arresurtau essi simillianti a s'incirca po su 70% de sa [[Genoma|secuèntzia gènica]] sua a sa de su [[SARS-CoV]].<ref name="Hui14Jan2020">{{Cita pubblicazione|autore=|data=14 gennaio 2020|rivista=International Journal of Infectious Diseases|volume=91|pp=264–266|doi=10.1016/j.ijid.2020.01.009|url=https://www.ijidonline.com/article/S1201-9712(20)30011-4/pdf|nome7=Giuseppe|cognome7=Ippolito|cognome8=Mchugh|nome11=Alimuddin|nome8=Timothy D.|nome5=Richard|nome9=Ziad A.|cognome10=Drosten|nome10=Christian|cognome11=Zumla|nome6=Osman|cognome5=Kock|nome4=Francine|cognome4=Ntoumi|issn=1201-9712|nome=David S.|cognome6=Dar|cognome3=Madani|nome3=Tariq A.|cognome2=Azhar|nome2=Esam EI|lingua=en|titolo=The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China|cognome=Hui|cognome9=Memish}}</ref><ref name="promedmail">{{Cita web|url=https://promedmail.org/promed-post/?id=6866757|editore=International Society for Infectious Diseases|data=2 febbraio 2020|titolo=Undiagnosed pneumonia – China (HU) (01): wildlife sales, market closed, RFI Archive Number: 20200102.6866757|sito=Pro-MED-mail|lingua=en|accesso=13 gennaio 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200122124653/https://promedmail.org/promed-post/?id=6866757|dataarchivio=22 gennaio 2020|urlmorto=no}}</ref><ref name="Cohen17Jan20202">{{Cita pubblicazione|autore=|data=17 gennaio 2020|rivista=[[Science]]|volume=367|pp=234–235|doi=10.1126/science.367.6475.234|url=https://science.sciencemag.org/content/367/6475/234|pmid=31949058|dataarchivio=17 gennaio 2020|urlarchivio=https://web.archive.org/web/20200117100226/https://science.sciencemag.org/content/367/6475/234|cognome2=Normile|nome2=Dennis|lingua=en|accesso=17 gennaio 2020|nome=Jon|numero=6475|titolo=New SARS-like virus in China triggers alarm|cognome=Cohen|issn=0036-8075}}</ref><ref name="Parry20Jan2020">{{Cita pubblicazione|autore=|data=20 gennaio 2020|rivista=[[British Medical Journal]]|volume=368|doi=10.1136/bmj.m236|url=https://www.bmj.com/content/368/bmj.m236|nome=Jane|cognome=Parry|titolo=China coronavirus: cases surge as official admits human to human transmission|lingua=en|issn=1756-1833}}</ref> A s'acabu de su gennàrgiu 2020 non fiant ancora stadas determinadas craramenti is caraterìsticas de su [[virus]], cun totu chi fiat acertada sa capacidadi de si trasmitiri de òmini a òmini, e permanentaiant incertesas in is modalidadis esatas de trasmissioni e in sa [[patogenitzidade|patogenicidadi]] (sa capacidadi de fai dannu).<ref>{{Tzita web|url=https://www.epicentro.iss.it/coronavirus/sars-cov-2|tìtulu=Focolaio di infezione da nuovo coronavirus SARS-CoV-2}}</ref> Sa maladia assotziada est stada arreconnota cun su nòmini de [[COVID-19]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-remarks-at-the-media-briefing-on-2019-ncov-on-11-february-2020|tìtulu=WHO Director-General's remarks at the media briefing on 2019-nCoV on 11 February 2020}}</ref>▼
{{Infobox
|name = Pandèmia SARS-CoV-2
|bodystyle =
|titlestyle =
Is malaidus tenint normalmenti sìntomus assimilliantis a s'[[influèntzia]] cumenti [[calentura|callentura]], [[tusse|tussi]] sica, [[istrachìmine|strachesa]], [[Dispnea|dificultadi de arrespiru]]. In is casus prus grais, medas bortas cumproaus in sugetus giai agrabiaus de precedentis patologias, si svilupat prumonita, [[insuffitzièntzia renale aguda|insufitzièntzia renali acuda]], po arribbai fintzas a sa morti. Is malàidus presentant fintzas [[leucopenia]] e [[linfotzitopenia]]. Mancai de sa metadi de su gennàrgiu 2020 siat disponìbili una proa po fai sa [[diàgnosi|diànniosi]] de infetzioni de SARS-CoV-2, in friàrgiu no esistiat ancora niunu tratamentu o [[vatzinu]] spetzìficu: is sanaduras funt sponciadas e is tratamentus puntant principalmenti a gestiri is sìntomus e a suportai is funtzionis vitalis, cun totu chi funt staus testaus unus cantus [[Fàrmacu antivirale|fàrmacus anti-viralis]] giai imperaus po cuntrastai unas atras infetzionis.▼
|abovestyle = background:#f34c54;
|subheaderstyle =
|title =
|above = Pandèmia SARS-CoV-2
|imagestyle =
Un'arrespusta manna, siat in [[Cina]] siat a livellu globali, at sighiu un'artziada de is casus a metadi de gennàrgiu 2020, batendi restritzionis de biàgiu, [[Barantena|cuarantenas]] e [[Coberrefogu|cuberrifogus]]. S'annoditzat po esempiu sa cuarantena de sa navi de cruxera [[Diamond Princess (nae)|Diamond Princess]] in is acuas [[Giappone|ciaponesas]]; su cuberrifogu de prus de 780 millionis de personis in Cina; unu cuberrifogu voluntàriu in [[Taegu]], in [[Corea de su Sud|Koria de su Sud]]; e su cuberrifogu de una dexena de citadis cun prus de 50.000 bividoris in is regionis italianas de [[Lombardia]] e de [[Venetu|Vènetu]].<ref>{{Tzita web|url=https://web.archive.org/web/20200206112642/https://www.scmp.com/news/china/society/article/3049298/coronavirus-zhejiang-adopts-draconian-quarantine-measures-fight|tìtulu=Coronavirus: Zhejiang adopts draconian quarantine measures to fight disease}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.theguardian.com/world/live/2020/feb/23/coronavirus-outbreak-woman-tests-positive-after-disembarking-diamond-princess-live-news|tìtulu=Four cruise ship passengers test positive in UK – as it happened}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.cnn.co.jp/world/35149546.html|tìtulu=新型肺炎流行の中国、7億8000万人に「移動制限」}}</ref> S'[[epidèmia|epidemia]] est stada decrarada una emergèntzia sanitària pùblica de livellu internatzionali (PHEIC) de s'[[Organizatzione Mundiale de sa Salude|Organizatzioni mundiali de sa saludi]] (OMS) su 30 gennargiu.<ref>{{Tzita web|url=https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/330778/nCoVsitrep02Feb2020-eng.pdf|tìtulu=Novel Coronavirus(2019-nCoV)}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://thehill.com/changing-america/respect/diversity-inclusion/480749-the-coronavirus-is-causing-an-outbreak-in-anti|tìtulu=The coronavirus is causing an outbreak in America—of anti-Asian racism}}</ref> Aeroportus e statzionis ferruviarias ant fatu cuntrollus de sa temperadura corpòrea, emitiu declaratzionis sanitàrias e publicau sinnialis de informatzioni in s'intentzioni de identificai is vetoris de su virus.<ref>{{Tzita web|url=https://knpr.org/npr/2020-01/coronavirus-update-masks-and-temperature-checks-hong-kong|tìtulu=Coronavirus Update: Masks And Temperature Checks In Hong Kong}}</ref> Unu certu nùmuru de stados at emitiu avertimentus contra de biàgius cara a [[Wuhan]], [[Hubei]] o [[Cina]] in generali.<ref>{{Tzita web|url=https://web.archive.org/web/20200130163513/https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/travelers/index.html|tìtulu=Novel Coronavirus Information for Travelers}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/news/2020/01/24/coronavirus-outbreak-leads-state-department-issue-level-4-advisory/4562349002/|tìtulu=Coronavirus: US says 'do not travel' to Wuhan, China, as airlines issue waivers, add safeguards}}</ref> Unu atru cussìlliu est chi is biagiadoris chi torrant de determinadas regionis, in particulari de [[Cina]], [[Iran]] e [[Italia de susu|Italia setentrionali]], s'arrinconint a solus.<ref>{{Tzita web|url=https://www.gov.uk/guidance/coronavirus-covid-19-information-for-the-public#advice-for-travellers|tìtulu=Number of coronavirus (COVID-19) cases and risk in the UK}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://www.nytimes.com/2020/02/26/world/asia/coronavirus-news.html?emc=edit_na_20200226&ref=cta&nl=breaking-news&campaign_id=60&instance_id=0&segment_id=21641&user_id=579ae23cfcbd75c9aac87cb571cc201c®i_id=72995439|tìtulu=In U.S. and Germany, Community Transmission Is Now Suspected}}</ref>▼
|captionstyle =
| image = [[File:COVID-19 Outbreak World Map per Capita.svg|250px|alt=Example alt text]]
|caption = Isparghidura globale de su virus a su 8 de maju 2020
<div style="padding-left:3em; padding-right:0; overflow:hidden;">
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#4c0000; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> 10.000+/millione </div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#840000; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> 3.000–10.000/millione</div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#cc0c0a; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> 1.000–3.000/millione</div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#e45353; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> 300–1.000/millione</div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#f89292; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> 100–300/millione</div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#ffd0d0; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> >0–100/millione</div>
<div class="legend" style="-webkit-column-break-inside: avoid;page-break-inside: avoid;break-inside: avoid-column"><span class="legend-color" style="display:inline-block; width:0.8em; height:0.8em; margin:1px 0; border:1px solid black; background:#e0e0e0; color:black; font-size:100%; text-align:center;"> </span> Niunu casu cunfirmadu</div></div>
|headerstyle = background:#f77d83;
|labelstyle = background:#f0e6e6
|datastyle =
|header1 =
Is cunsigèntzias prus mannas de s'epidemia cumprendint pensamentus a pitzus s'instabilidadi econòmica. Sa crisis polìtica at includiu fintzas su licentziamentu de diversus cabos localis de su [[Partidu Comunista Tzinesu|Partiu Comunista Cinesu]] po sa bascia arrespusta insoru a su scopu de s'epidemia.<ref>{{Tzita web|url=https://www.theguardian.com/world/2020/feb/11/china-fires-two-senior-hubei-officials-over-coronavirus-outbreak|tìtulu=China fires two senior Hubei officials over coronavirus outbreak}}</ref> In varius stadus funt stadus sinnialaus episodius de [[xenofobia]] e [[ratzismu|arratzismu]] contra personis de orìgini cinesa e de s'[[Àsia orientale|Asia orientali]].<ref>{{Tzita web|url=https://www.sbs.com.au/news/this-is-racism-chinese-australians-say-they-ve-faced-increased-hostility-since-the-coronavirus-outbreak-began|tìtulu='This is racism': Chinese-Australians say they've faced increased hostility since the coronavirus outbreak began}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://web.archive.org/web/20200203232009/https://www.theguardian.com/world/2020/feb/01/coronavirus-weaponised-way-to-be-openly-racist|tìtulu=Coronavirus fears fuel racism and hostility, say British-Chinese}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://web.archive.org/web/20200203150150/https://globalnews.ca/news/6495961/coronavirus-anti-china-sentiment/|tìtulu=Coronavirus fears trigger anti-China sentiment across the globe}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://web.archive.org/web/20200203194428/https://www.cnn.com/2020/01/31/asia/wuhan-coronavirus-racism-fear-intl-hnk/index.html|tìtulu=As the coronavirus spreads, fear is fueling racism and xenophobia}}</ref> Sa difusioni de disinformatzioni e [[fake news|noas falsas]] a pitzus su virus, principalmenti online, est stada descrita de s'[[OMS]] comenti a una "[[Infodemiologia|infodemia]]".<ref>{{Tzita web|url=https://choice.npr.org/index.html?origin=https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2020/02/21/805287609/theres-a-flood-of-fake-news-about-coronavirus-and-a-plan-to-stop-it|tìtulu=Fake Facts Are Flying About Coronavirus. Now There's A Plan To Debunk Them}}</ref>▼
| label1 =
| data1 =
|header2 =
| label2 = Label defined alone does not display (needs data, or is suppressed)
| data2 =
|header3 =
| label3 =
| data3 =
|header4 =
| label4 =
| data4 =
|header5 =
| label5 = Patologia
| data5 = [[COVID-19]]
|header6 =
| label6 = Patziente zero
| data6 = [[Wuhan]],[[Hubei]], [[Cina]]
|header7 =
| label7 = Istados fèrridos
| data7 = 187<ref>https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6</ref>
|header8 =
| label8 = Orìgine
| data8 = Probabilmente [[Chiroptera|tzurrundeddos]], dàbile [[Pholidota|pangolinos]]
|header9 =
| label9 = Perìodu
| data9 = 1 de nadale 2019 - in cursu
|header10 = Datos istadìsticos globales
| label10 =
| data10 =
|header11 =
| label11 = Label defined alone does not display (needs data, or is suppressed)
| data11 =
|header12 =
| label12 = Nùmeru de casos totales
| data12 = 3.907.055<ref>https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6</ref>
|header13 =
| label13 = Nùmeru de sanados
| data13 = 1.305.888<ref>https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6</ref>
|header14 =
| label14 = Nùmeru de mortos
| data14 = 272.578<ref>https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6</ref>
|belowstyle =
|below =
▲}}[[File:Stop the Spread of Germs (COVID-19).jpg|thumb|336x336px|Illustratzione chi inditat comente firmare s'isparghidura de su virus]]Sa '''pandèmia de SARS-CoV-2 de su 2019-2020''',
▲
Su presidenti de su [[Robert Koch Institut]] tedescu, Lothar Wieler, at declarau chi sa pandemia de Coronavirus iat pòdiri sighiri fintzas po duus annus. S'agatamentu de unu [[vatzinu|vacinu]] iat pòdiri agiudai a cuntenniri sa maladìa, perou abarrat de cumprendiri chi diaderus si nd'at a agatai unu chi efetivamenti potzat protegiri contra de su virus e abbastàntzia securu a banda de efetus collateralis.<ref>{{Tzita web|url=https://www.ilfattoquotidiano.it/2020/03/17/coronavirus-francia-fuga-da-parigi-boom-di-contagi-in-spagna-2000-in-un-giorno-germania-rispetto-misure-o-milioni-di-infetti-volkswagen-ferma-produzione-polonia-ministro-positivo-tutto-i/5739114/|tìtulu=Coronavirus, Francia: fuga da Parigi. Boom di contagi in Spagna: 2000 in un giorno. Germania: “Rispetto misure o milioni di infetti”. Volkswagen ferma produzione}}</ref>▼
▲
▲
▲Su
==Notas==
|