Sardigna megalìtica: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Lìnia 85:
Ambos altares sunt cunsiderados unos monumentos disconnotos in su panorama de su megalitismu otzidentale e - segundu sos istudiosos - is ùnicos cunfrontos possìbiles batint a Oriente, siat in s'antigu Egitu cun is [[mastaba|mastabas]] e sa piràmide a gradones de [[Saqqara]], siat in Mesopotàmia cun is ziggurat de cosa sua.<ref name=A.Moravetti/> Custos cunfrontos non sunt indicativos de cuntatos deretos pro cudd'època intre s'àrea sarda e s'Oriente pro ite galu non proados mancari - comente acontessiat in is ziggurat mesopotàmicas - fintzas sa piràmide trunca de Monte de Accoddi fiat destinada a sas festas sacras ligadas a su tziclu vegetativu agràriu e a sos ritos propitziatòrios de sa fertilidade pro òmines e animales.<ref name=A.Moravetti/> Segundu s'interpretatzione de s'archeòlogu [[Giovanni Lilliu]], in s'artu de su ziggurat su deus Sole calaiat a giachere cun sa Dea mama, imàgine terrena de sa fertilidade agrària e umana.
[[File:Olmedo - Monte Baranta (04).JPG|thumb|left|S'ulumedu, cumplessu prenuràgicu de Monte Baranta]]
=== Muros megalìticos===
Su passàgiu dae su [[Neolìticu]] finale a s'[[Eneolìticu]] fiat istadu càusa - segundu sos chircadores - de brigas fortes intre sas comunidades prenuràgicas dèpidu cun probabilidade a s'iscoberta e isparghidura de sos metallos.<ref name=AMoravetti/> Segundu custas ipòtesis su fraigu de sos muros megalìticos fiat istadu una resposta a sa dimanda creschende de seguresa de sas populatziones tziviles e su fenòmenu no aiat interessadu esclusivamente a Sardigna ma fiat ispaniadu in totu su Mediterràneu e su chirru atlànticu de Europa. Custas poderosas òperas - difatis - si ponent a cunfrontu cun is de sos cuntemporàneos bidditzolos afortigados de su sud de [[Frantza]]<ref name=Depal>[http://eprints.uniss.it/5899/1/Depalmas_A_Cultura_di_Monte_Claro.pdf Depalmas, Anna (1989) ''La Cultura di Monte Claro:considerazioni e aspetti tipologici. Antichità sarde'', Vol. 2, p. 5-62.]</ref> e cun
Is esempros prus de signìficu
Sighende sa traditzione de sos [[menhir]] e de sos tzìrculos megalìticos de sas gentes de [[cultura Othieri]], is de [[cultura Monte Claro]] ant individuadu e ant afortigadu pretzisas àreas postas in logos de pranos pro compidare mègius in manera istratègica su territòriu a suta, custas atziones parent comente chi preludent a solutziones architetònicas chi prus a tardu in su Brunzu antigu ant a èssere pròpias de sos primos protonuraghes e a pustis torra de sas imponentes istruturas polivalentes de su perìodu nuràgicu.<ref name=G.Caputa/> ▼
=== Protonuraghes ===
Narados fintzas "pseudonuraghes" e "nuraghes a passaditzu", custos fàbricos megalìticos assummant in s'Ìsula a unos treghentos monumentos.<ref name=S.Cultura/>
Massimamente de planimetria definida dae sos nuragòlogos de tipu "reniforme" (est a nàrrere ca tenet is cuntornos clàssicos de unu arrigu), ma fintzas de forma chi carcat torra sa de una nae acavocada, non propassaiant s'artària de deghe metros (a s'imbesse de sos nuraghes artos prus de binti metros).<ref name=S.Cultura>{{Tzita web|sambenadu= Cultura|nùmene= Sardegna|url= http://www.sardegnacultura.it/j/v/258?s=20507&v=2&c=2717&t=7|titolo= ''Il protonuraghe''|editore= Sardegnacultura.it|}}</ref> Is fraigos megalìticos de sos protonuraghes ant pretzèdidu de paritzos sèculos s'affirmadura de s'architetura nuràgica clàssica.
Contriamente a sos nuraghes, non presentant in intro sos aposentos a tholos. Is muros perimetrales meda ispissos inserrant difatis nitzas abertas in un'ampru passaditzu, sa caraterìstica architetònica bera de cosa issoro.<ref name=S.Cultura/> Is aposentos a passaditzu fiant ammantados dae losas de pedra dispostas in manera orizontale e unu terratzu-cobertura ammuntaiat totu s'isterridura de su monumentu.
Esempru de custa tipologia de fraigu est su protonuraghe Brunku Madagui postuu in sa [[Giara de Gèsturi]] e sa cale datadura, otenta cun su Mètodu de su carbòniu-14 in s'anàlisi de restos de ortigu atzapados in istratigrafia, inditat unos su 1820 a.C.
▲Sighende sa traditzione de sos [[menhir]] e de sos tzìrculos megalìticos de sas gentes de cultura Othieri, is de [[cultura Monte Claro]] ant individuadu e ant afortigadu pretzisas àreas postas in logos de pranos pro compidare mègius in manera istratègica su territòriu a suta, custas atziones parent comente chi preludent a solutziones architetònicas chi prus a tardu in su Brunzu antigu ant a èssere pròpias de sos primos protonuraghes e a pustis torra de sas imponentes istruturas polivalentes de su perìodu nuràgicu.<ref name=G.Caputa/>
== Riferimentos ==
<references />
| |||