Colònia penale: diferèntzias tra is versiones

Istados bàrios ant impreadu custa tipologia de acussorgiaduras, a esempru s'Impèriu Britànnicu at impreadu in passadu zonas vàrias de su Nord-Amèrica che colònias penales. Massimamente sa provìntzia de [[Geòrgia (Istados Unidos de Amèrica)|Geòrgia]] fiat designada che colònia penale. Is cundennados fiant carrados dae cummertziantes privados e a s'arribu ina is colònias fiant assignados a is meres de is prantedos. S'istimat ca unos 50 000 cundennados britànnicos fiant istados imbiados a is colònias americanas, rapresentende aprossimadamente su de bator unu de totu sos immigrados britànnicos de su de 18 sèculos.

Unas àteras colònias penales britànnicas fiant istadas istituidas in [[Ìndia]], intre chi duas de is prus in tristamente famadas fiant in is ìsulas [[Andamanas]] e ain [[Hijli]].

Su regìmene de presonia e de detenimentu resurtaiat tostu meda, e incluiat fatu·fatu castigos fìsicos; presoneris medas moriant pro sa duresa de su tratamentu, pro ismarriadura, o pro maladias causadas dae discoidos mèdicos e dae cunditziones igiènicas iscassasprecàrias. Su sistema penale coloniale fiat impreadu pro prevènnere eventuales fuiduras e pro iscoragire àteros crìmines una borta chi sa pena de is cundennados fiat concluida. Is colònias penales a su sòlitu fiant localizadassituadas in terras de frontera, prus che totu in logos de malu acasàgiu, in ue su traballu cumpridu dae is presoneris resurtaiat avantagiosu meda pro sas economias locales.

Sa [[Impèriu coloniale frantzesu|Frantza]] aiat imbiadu is criminales a colònias penales tropicales. S'[[Ìsula de su Diàulu]] in [[Gujana Frantzesa|Gujana Frantzesa]], intre su [[1852]] e su [[1939]] acasagiaiat frassadores e unos àteros criminales. Sa [[Noa Caledònia]], in [[Melanesia]], retziat dissidentes comente is [[Comuna de Parigi|comunardos]] e rebeldes, foras che criminales cundennados.

Siat sa [[Impèriu Russu|Rùssia imperiale]] siat s'[[Unione Sovietica|Unione Soviètica]] ant impreadu sa [[Sibèria]] che colònia penale pro criminales e dissidentes. Mancari geograficamente a làcana a pare cun sa [[Rùssia europea]], sa Sibèria fruniat siat sa posidura remota siat unu clima tèteruchìrdinu. Su [[gulag]] e su predetzessore tzarista suo, su sistema de is [[katorga|katorgas]], fruniant traballos fortzados pro isvilupare s'indùstria de sa linna e cussasa minerària, is impresas de fraigu e fintzas is ferrovias e is caminos a traessu de sa Sibèria.

In [[Itàlia]] s'agataiant colònias penales agrìculas pro is criminales, omosessuales, renitentes a sa leva militare, mafiosos (e durante su [[Itàlia fascista|fascismu]] fintzas contra de antifascistas). Intre is istruturas prus famadas de fentomare sunt [[Forte di Fenestrelle]], ma fintzas carchi ìsula minore a in ue fiat difìtzile a ddoe nch'assortire dae su restu de sa penìsula, comente a s'[[Asinara]] in [[Sardigna]], is ìsulas de [[Pianosa]] e de [[Capraja]] in [[Toscana]], [[Lampedusa]] e [[Ùstica]] in [[Sitzìlia]], is [[Trèmiti]] in [[Pùglia]] e s'ìsula de [[Ventotene]] in [[Làtziu]].