Ciàd: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LSC}}
{{stub/geografia}}[[File:Flag of Chad.svg|thumb|100px246x246px|right|Bandera]]
[[File:Chad (orthographic projection).svg|thumb|245x245px|right|Posidura in su continente africanu]]
[[File:LocationChad.svg|thumb|300px|right|Disterramentu]]
Su '''Ciàd''' est(in una[[Limba repùblicaaraba|àrabu]] تشاد, ''Tšād''; in [[Limba frantzesa|frantzesu]] ''Tchad''), ufficialmente '''Rèpublica de su Ciàd''', est un'istadu de s'[[Àfrica tzentrale]] chi tenet capitale in [[N'Djamena]] e su [[Limba frantzesa|frantzesu]] e s'[[Limba araba|àrabu]] sunt is limbas ufitziales. chentza essida a mare.
Sa Repùbrica de su '''Chad''' est una natzione in s'[[Àfrica]].
 
Su '''Ciàd''' est una repùblica de s'[[Àfrica tzentrale]] chi tenet capitale in [[N'Djamena]] e su [[Limba frantzesa|frantzesu]] e s'[[Limba araba|àrabu]] sunt is limbas ufitziales. chentza essida a mare.
Tenet istèrrida de 1.284.000 km² bividores e unos 15.477.751 bividores. Allàcanat in su norte cun sa [[Lìbia]], in s'estu cun su [[Sudàn]], in su sud cun sa [[Repùblica Tzentrafricana]], in su sud-ovest cun su [[Camerùn]] e [[Nigèria]] e in s'ovest cun su [[Niger]]. Non tenet essida a mare.
Su Ciàd est partzidu in tres regiones geogràficas mannas: sa zona desèrtica de su norte, su chintu àrridu de su [[Sahel]] in su tzentru e su territòriu sudanesu fèrtile in su sud. Su [[lagu Ciàd]], pro su cale su paisu at otentu su nùmene, est sa massa de abba prus manna de su Ciàd e sa segunda prus manna de [[Àfrica]]. Su puntu prus artu de su Ciàd est s'[[Emi Koussi]] in su desertu de su [[Sahara]]. Su Ciàd acasàgiat prus de 200 etnias, mentras is religiones cun prus sighidores sunt s'[[islam]] (unu 54% de sa populatzione) e su [[cristianèsimu]] (unu 20% de catòlicos e unu 14% de protestantes), sighint cultos [[animismu|animistas]] e [[Ateismu|àteos]].
 
A cumintzu de su de 7 millènnios a.C., populatziones umanas medas fiant arribadas a su territòriu de s'atuale Ciàd. Pro fines de su primu millènniu a.C., fiant nàschidos e fiant ispèrdidos istados e impèrios vàrios in sa zona tzentrale de su paisu, totus dedicados a cuntrollare is caminos de su cummèrtziu transaharianu chi rugraiant sa regione. In su de 19 sèculos sa [[Frantza]] aiat conchistadu custu territòriu e su [[1920]] dd'at agiuntu a s'[[Àfrica Ecuatoriale Frantzesa]]. In su [[1960]] su Ciàd aiat otentu s'indipendèntzia suta su cumandu de [[François Tombalbaye]]. In su [[1965]] sas intzurpadas contra de is polìticas conca a is musulmanos de su norte de su paisu aiant portadu a una gherra tzivile. Aici, in su [[1979]] is rebeldes aiant pigadu sa capitale e aiant postu fine a su cumandu de is cristianos de su sud. Sende gasi, is cumandantes de is rebeldes fiant abbarrados in una cumbata costante fintzas a cando [[Hissène Habré]] si fiat impostu a in antis de is rivales suos, ma in su [[1990]] fiat istadu bogadu dae su generale suo [[Idriss Déby]]. De reghente, sa [[crisi de su Darfur]] in su [[Sudan|Sudàn]] at afidadu passadu sa frontera e vanuest desestabilitzardesestabilizende afintzas su paisuCiàd, cun chentinas de mìgiasmillis de amparadospròfugos bivende in is campos in s'estestu de su paisu.
 
Mentras esistent diversos partidos polìticos ativos a su paisu, su podere decadit firmamente in sas manos de su presidente Déby e su partidu suo, su Movimentu Patriòticu de Sarbamentu. Su Ciàd abbarrat imbèrghidu in sa violèntzia polìtica e fitianos tentativos de corfu de istadu. In die de oe, su Ciàd est unu de sos paisos prus pòberos e cun majore ìnditze de corrutzione de su mundu, dae chi sa majoria de sos ciadianos bivent in sa poberesa comente a massajos e pesadores de sussistèntzia. Dae su 2009 su petròliu s'est cunvertidu in sa fonte printzipale de esportatziones pro su paisu, propassende s'indùstria traditzionale de su cotone.
 
MentrasCun totu chi esistent diversos partidos polìticos ativos a su paisudiversos, su podere decaditabarrat firmamentefirmu in sasis manos de su presidente Déby e su partidu suo, su [[Movimentu Patriòticu de Sarbamentu]]. Su Ciàd abbarrat imbèrghiduinviscadu in sa violèntzia polìtica e fitianosfatu·fatu tentativos de corfu[[Corpu de Istadu|corpu de istadu]]. In die de oe, su Ciàd est unu de sosis paisos prus pòberos e cun majore ìnditze de corrutzione de su mundu, dae chi sa majoria de sossa ciadianospopulatzione biventbivet in sa poberesa comenteche a massajos e pesadores de sussistèntzia. Dae su [[2009]] su [[petròliu]] s'est cunvertidu in sa fonte printzipale de esportatziones pro su paisu, propassende s'indùstria traditzionale de su [[cotone]].
 
==Àteros progetos==
{{commons|Category:Chad|Ciàd}}
{{Template:Àfrica}}
[[Categoria:Geografia]]
[[Categoria:Natziones de s'Africa]]