Ciàd: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Lìnia 1:
{{coord|format=dms|display=title}}{{Variant|LSC}}
[[File:Chad (orthographic projection).svg|thumb|245x245px|right|Posidura in su continente africanu]]
[[File:LocationChad.svg|thumb|300px|right|Disterramentu]]
Su '''Ciàd'''
▲Su '''Ciàd''' est una repùblica de s'[[Àfrica tzentrale]] chi tenet capitale in [[N'Djamena]] e su [[Limba frantzesa|frantzesu]] e s'[[Limba araba|àrabu]] sunt is limbas ufitziales. chentza essida a mare.
Tenet istèrrida de 1.284.000 km² bividores e unos 15.477.751 bividores. Allàcanat in su norte cun sa [[Lìbia]], in s'estu cun su [[Sudàn]], in su sud cun sa [[Repùblica Tzentrafricana]], in su sud-ovest cun su [[Camerùn]] e [[Nigèria]] e in s'ovest cun su [[Niger]]. Non tenet essida a mare.
Su Ciàd est partzidu in tres regiones geogràficas mannas: sa zona desèrtica de su norte, su chintu àrridu de su [[Sahel]] in su tzentru e su territòriu sudanesu fèrtile in su sud. Su [[lagu Ciàd]], pro su cale su paisu at otentu su nùmene, est sa massa de abba prus manna de su Ciàd e sa segunda prus manna de [[Àfrica]]. Su puntu prus artu de su Ciàd est s'[[Emi Koussi]] in su desertu de su [[Sahara]]. Su Ciàd acasàgiat prus de 200 etnias, mentras is religiones cun prus sighidores sunt s'[[islam]] (unu 54% de sa populatzione) e su [[cristianèsimu]] (unu 20% de catòlicos e unu 14% de protestantes), sighint cultos [[animismu|animistas]] e [[Ateismu|àteos]].
A cumintzu de su de 7 millènnios a.C., populatziones umanas medas fiant arribadas a su territòriu de s'atuale Ciàd. Pro fines de su primu millènniu a.C., fiant nàschidos e fiant ispèrdidos istados e impèrios vàrios in sa zona tzentrale de su paisu, totus dedicados a cuntrollare is caminos de su cummèrtziu transaharianu chi rugraiant sa regione. In su de 19 sèculos sa [[Frantza]] aiat conchistadu custu territòriu e su [[1920]] dd'at agiuntu a s'[[Àfrica Ecuatoriale Frantzesa]]. In su [[1960]] su Ciàd aiat otentu s'indipendèntzia suta su cumandu de [[François Tombalbaye]]. In su [[1965]] sas intzurpadas contra de is polìticas conca a is musulmanos de su norte de su paisu aiant portadu a una gherra tzivile. Aici, in su [[1979]] is rebeldes aiant pigadu sa capitale e aiant postu fine a su cumandu de is cristianos de su sud. Sende gasi, is cumandantes de is rebeldes fiant abbarrados in una cumbata costante fintzas a cando [[Hissène Habré]] si fiat impostu a in antis de is rivales suos, ma in su [[1990]] fiat istadu bogadu dae su generale suo [[Idriss Déby]]. De reghente, sa [[crisi de su Darfur]] in su [[Sudan|Sudàn]] at
Mentras esistent diversos partidos polìticos ativos a su paisu, su podere decadit firmamente in sas manos de su presidente Déby e su partidu suo, su Movimentu Patriòticu de Sarbamentu. Su Ciàd abbarrat imbèrghidu in sa violèntzia polìtica e fitianos tentativos de corfu de istadu. In die de oe, su Ciàd est unu de sos paisos prus pòberos e cun majore ìnditze de corrutzione de su mundu, dae chi sa majoria de sos ciadianos bivent in sa poberesa comente a massajos e pesadores de sussistèntzia. Dae su 2009 su petròliu s'est cunvertidu in sa fonte printzipale de esportatziones pro su paisu, propassende s'indùstria traditzionale de su cotone.▼
▲
==Àteros progetos==
{{commons|Category:Chad|Ciàd}}
{{Template:Àfrica}}
[[Categoria:Geografia]]
[[Categoria:Natziones de s'Africa]]
|