Sa die de sa Sardigna/campidanesu: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
Pàgina creada cun '{{NUG}}thumb|Intrada in Tàtari de [[Juanne Maria Angioy|Giuanne Maria Angioy]] Sa '''Die de sa Sardigna''' est sa festa de su sardos|pòpol…' |
cambiau template variedadi |
||
Lìnia 1:
{{Variant|CAM}}[[File:Ingresso a Sassari.jpg|thumb|Intrada in Tàtari de [[Juanne Maria Angioy|Giuanne Maria Angioy]]]]Sa '''Die de sa Sardigna''' est sa festa de su [[sardos|pòpolu sardu]], posta de sa [[Regione Autònoma de sa Sardigna|RAS]] su 14 de cabudanni de su 1993 e afestada su 28 de abrili de dònnia annu<ref>{{Tzita web|url=http://www.regione.sardegna.it/j/v/86?v=9&c=72&s=1&file=1993044|tìtulu=Legge Regionale 14 settembre 1993, n. 44|autore=Regione Autonoma della Sardegna|situ=www.regione.sardegna.it|limba=IT|atzessu=2020-03-28}}</ref><ref>{{Tzita noas|nùmene=Manuela|sambenadu=Ennas|url=https://www.sardiniapost.it/lapis/sa-die-de-sa-sardigna-sa-festa-de-su-populu-sardu/|tìtulu=Sa Die de sa Sardigna. Sa festa de su pòpulu sardu|publicatzione=Sardiniapost|data=2020-04-28|atzessu=2020-05-03}}</ref>.▼
▲Sa '''Die de sa Sardigna''' est sa festa de su [[sardos|pòpolu sardu]], posta de sa [[Regione Autònoma de sa Sardigna|RAS]] su 14 de cabudanni de su 1993 e afestada su 28 de abrili de dònnia annu<ref>{{Tzita web|url=http://www.regione.sardegna.it/j/v/86?v=9&c=72&s=1&file=1993044|tìtulu=Legge Regionale 14 settembre 1993, n. 44|autore=Regione Autonoma della Sardegna|situ=www.regione.sardegna.it|limba=IT|atzessu=2020-03-28}}</ref><ref>{{Tzita noas|nùmene=Manuela|sambenadu=Ennas|url=https://www.sardiniapost.it/lapis/sa-die-de-sa-sardigna-sa-festa-de-su-populu-sardu/|tìtulu=Sa Die de sa Sardigna. Sa festa de su pòpulu sardu|publicatzione=Sardiniapost|data=2020-04-28|atzessu=2020-05-03}}</ref>.
Sa festa serbit po amentai [[Rivolutzione sarda de su 1794|s'arrebèllia de su 28 de abrili de su 1794]]. In cussa dii su vicerè Balbiano, impari cun is àterus aministradoris continentalis, si nc'est dèpiu fui de [[Casteddu]] e sa Sardìnnia, ca su guvernu torinesu iat arrefudau a is sardus unas cantu cuncessionis, comenti unu Cunsillu de Stadu insoru, sa sede de su vicerè e unu ministèriu po is afaris de sa Sardìnnia me in Torinu. Is piemontesou no iant acetau nudda de totu custu, e po cussu ddoi est stètiu s'atu de arrebellìa populari chi s'est acabau cun sa stratalliada de su vicerè.<ref>{{Tzita web|url=http://www.sardegnacultura.it/j/v/369?s=31159&v=2&c=28445&visb=&t=1|tìtulu=Sa die de sa Sardigna|situ=Sardegna Cultura|atzessu=2020-03-30}}</ref>
Line 6 ⟶ 5:
== Stòria ==
Cun su discuntentu chi fiat pesendi po s'aministratzioni piemontesa<ref>{{Tzita libru|autore=Carta Raspi, Raimondo|tìtulu=Storia della Sardegna|url=https://www.worldcat.org/oclc/868643061|atzessu=2020-03-28|data=1971|editore=Mursia|limba=IT|p=793|tzitatzione=L'avversione contro i Piemontesi non era ormai una questione di impieghi, come già durante l'ultimo periodo della signoria spagnola e come hanno fatto credere i dispacci del viceré Balbiano e la richiesta degli stamenti. I sardi volevano liberarsene non solo perché essi simboleggiavano un dominio anacronistico, avverso all'autonomia e contrario allo stesso progresso dell'Isola ma pure e forse soprattutto, per esserne ormai insopportabile l'alterigia e la sprezzante invadenza.|OCLC=868643061|ISBN=88-425-0685-0}}</ref><ref>{{Tzita publicatzione|autore=Napoli, Tommaso|tìtulu=Relazione ragionata della sollevazione di Cagliari e del Regno di Sardegna contro i Piemontesi|rivista=|volume=|nùmeru=|limba=IT|tzitatzione=L'avversione della Nazione Sarda contro i Piemontesi, cominciò da più di mezzo secolo, allorché cominciarono a riservare a sé tutti gli impieghi lucrosi, a violare i privilegi antichissimi concessi ai Sardi dai re d'Aragona, a promuovere alle migliori mitre soggetti di loro nazione lasciando ai nazionali solo i vescovadi di Ales, Bosa e Castelsardo, ossia Ampurias. L'arroganza e lo sprezzo con cui i Piemontesi trattavano i Sardi chiamandoli pezzenti, lordi, vigliacchi e altri simili e irritanti epiteti e soprattutto l'usuale intercalare di Sardi molenti, vale a dire asinacci inaspriva giornalmente gli animi e a poco a poco li alienava da questa nazione.}}</ref><ref>{{Tzita libru|autore=Onnis, Omar|tìtulu=La Sardegna e i Sardi nel tempo|url=https://www.worldcat.org/oclc/912286255|atzessu=2020-03-28|editzione=1|limba=IT|p=149|tzitatzione=Che qualcosa bollisse in pentola, in Sardegna, poteva essere compreso fin dal 1780. Molte delle recriminazioni contro il governo piemontese erano ormai più che mature, con una casistica di atti, fatti, circostanze a sostenerle, tanto per la classe aristocratica, quanto per le altre componenti sociali.|OCLC=912286255|ISBN=978-88-6851-064-0}}</ref>, me is ùrtimas dècadas de su setixentus s'est creau unu movimentu de arrebellia in totu s'ìsula, acanta de is eventus revolutzionàrius frantzesus e is fermentus nàscius in vàrias alas de Europa ([[Irlanda]], [[Polònia]], [[Bèlgiu]], [[Ungheria]], [[Tirol (Àustria)|Tirolu]]). In su 1793 una flota frantzesa iat intentau de si pigai s'ìsula a oru de duas lìnias, una in su territòriu de [[Casteddu]] e s'àtera acanta a s'arcipèlagu de [[Sa Madalena]], ghiada de su giòvanu ofitziali [[Napoleone Bonaparte]]<ref>{{Tzita web|url=http://www.napoleon-series.org/military/battles/1793/c_maddalena.html|tìtulu=La Maddalena, February 1793|situ=www.napoleon-series.org|limba=EN|atzessu=2020-03-28}}</ref>, acobiau me in sa [[Frantza]] continentali apustis de s'insurretzioni paolina sustènnia de is inglesus. Is Sardus ant perou opònniu resistèntzia e strupiau custu pranu. At cumintzau duncas a cresci in s'opinioni pùbblica unu sentimentu de arrevesa contras a sa Corona sabàuda po sa defensa de su Rènniu.[[File:J.M. Angioy.jpeg|thumb|Pintura de Giuanne Maria Angioy]]Is Sardus ant pediu de ddis arreservai s'ala manna de is impreus civilis e militaris e un'autonomia prus manna respetu a is decisionis de sa classi dirigenti locali<ref>{{Tzita libru|sambenadu=Sotgiu, Girolamo,|tìtulu=Storia della Sardegna Sabauda : 1720-1847|url=https://www.worldcat.org/oclc/1057008457|atzessu=2020-03-28|limba=IT|OCLC=1057008457|ISBN=978-88-6429-129-1}}</ref>. A s'arrefudu perentòriu de su guvernu piemontesu de acolli calichisiat pedida<ref name=":1">{{Tzita noas|url=http://www.istorias.it/27/04/2020/4844/sa-die-de-sa-sardigna-cosas-de-ischire/|tìtulu=Sa Die: su chi depes ischire si ses sardu (o istas in Sardigna)|publicatzione=Istòrias|data=2020-04-27|atzessu=2020-05-02}}</ref><ref>{{Tzita noas|nùmene=Manuela|sambenadu=Ennas|url=https://www.sardiniapost.it/lapis/lapis-2-2-nara-cixiri-sa-die-de-saciapa/|tìtulu=Nara cixiri. Sa die de s’aciapa|publicatzione=Sardiniapost|data=2020-04-29|atzessu=2020-05-03}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://sardignaemediterraneu.alfaeditrice.it/index.php/m-pos7-p1setz4-setz5/m-pos7-p1setz4-modulos-1a7/157-p1sez4-mod04|tìtulu=Sas cunditziones de sos Sardos: pacos, pòveros e tassados|situ=Sardigna e Mediterràneu|atzessu=2020-03-30}}</ref><ref name=":0">{{Tzita libru|sambenadu=Onnis, Omar|tìtulu=La Sardegna e i Sardi nel tempo|url=https://www.worldcat.org/oclc/912286255|atzessu=2020-03-28|editzione=Prima edizione|limba=IT|tzitatzione=Arrivò la risposta negativa del re alle Cinque Domande, e non alla delegazione stamentaria mandata a Torino, ma direttamente alle autorità sabaude sull'isola: uno sgarbo inaccettabile oltre che una delusione concreta.|OCLC=912286255|ISBN=978-88-6851-064-0}}</ref>, sa burghesia tzitadina at organizau cun s'agiudu de su restu de sa populatzioni su motu insurretzionali.<ref name=":1" />
S'episòdiu finali de sa cuntestatzioni est stètiu s'arrestu cumandau de su vicerè de duus capus de su "Partidu Patriòticu", is abogaus casteddàius Vincenzo Crabas e Efisio Pintor. Su 28 abrili de su 1794 (data connota che ''sa dii de s'aciapa''<ref>{{Tzita web|url=https://monserratoscuole.wordpress.com/2016/04/27/28-abrili-sa-festa-de-su-populu-sardu/|tìtulu=28 abrili: sa festa de su pòpulu sardu|autore=Monserrato & le Scuole|situ=Monserrato & le Scuole|data=2016-04-27|atzessu=2020-03-28}}</ref>) sa populatzioni furiana at stesiau de sa citadi totu is 514 funtzionàrius continentalis, cumprèndiu su viceré Balbiano, chi in su mesi de maju de cuddu annu funt stètius imbarcaus cun sa fortza e bogaus de s'ìsula.<ref name=":1" /> Incoragiaus de is fatus de Casteddu, is populatzionis de [[S'Alighera]] e [[Tàtari]] ant fatu sa pròpiu cosa<ref>{{Tzita noas|nùmene=Lisandru|sambenadu=Beccu|url=http://www.sagazeta.info/2017/02/in-die-de-oe-giuanne-maria-angioy-movet.html|tìtulu=In die de oe Giuanne Maria Angioy movet dae Casteddu conca a Tàtari|publicatzione=Sa Gazeta|data=2017-02-13|atzessu=2020-03-30}}</ref><ref name=":0" />. Is motus antifeudalis funt stètius apustis ghiaus po unus àterus duus annus de [[Giovanni Maria Angioy]],<ref>{{Tzita web|url=https://sardignaemediterraneu.alfaeditrice.it/index.php/m-pos7-p2sez1-e|tìtulu=Juanne Maria Angioy|situ=Sardigna e Mediterràneu|atzessu=2020-03-30}}</ref><ref>{{Tzita web|url=https://salimbasarda.net/regordamus-sistoria-nostra-e-su-28-de-abrile/|tìtulu=Regordamus s'istòria nostra e su 28 de abrile|sambenadu=Cireddu|nùmene=Massimeddu|data=2012-04-29|atzessu=2020-03-30}}</ref> magistrau artu de su [[Regnu de Sardigna|Rènniu de
== Notas ==
|