Nuraghe: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
m corr using AWB
Nuraghes
Lìnia 3:
Sos '''nuraghes''' (in [[Sardu logudoresu|logudoresu]]) o '''nuraxis''' (in [[Sardu campidanesu|campidanesu]]) sun fraigos de fromma conica fattos de pedra, chi s'agatan petzi in sa [[Sardigna]], de unu fonte prestu de 8000 (ma medas sun istados dirrutos, massimu in su periodu de dominatzione piemontesa, e s'agatan solu istigas de sos fundamentos). Sos prus mannos e imponentes furent costruidos appresu de su 1500 a.c. e poden tennèr un altesa fintzas a 19m - ma est casi tzertu ca de printzipiu furent calincunu metros prus mannos.
 
Sos nuraghes curriponden a una tipologia costruttiva, ma bi nd'at de divescias frommas e mesuras, a segunda de s'impleu chi si nde faghiat. Difattis b'at nuraghes monoturre, bilobados, cumplessos cun tres turres o battor, cun bastiones, bi nd'at de tipu allongadu, ellissoidales, e gai sighinde. <br />
 
Sun istrutturas chi calchi istoricu narat "megalitica", fattas cun roccas e pedras mannas chi fintzas oe no ischimus cun cale tecnica pretzisa che las altziaìant fintzas a su cuccuru de su fraigu. S'istruttura printzipale est pretzisa in dogni nuraghe: sun torres (fintzas pius de una) cun bovida a falsa cupola, cheret narrère chi intro sa bovida tenet una fromma de cupola, chi però no si podet biere dae fora. Sa fromma esterna est a truncu de cono e si pensat chi in sos nuraghes pius mannos giughian a subra una terrazza pro sa vedetta chi s'acceraìat cun un'ispessia de ispassizzu de mesu metro bonu a fora de su corpus de sa torre, mentre sos pius minores giughiant solu sa terrazza chi restaìat in d'unu perimetru currispundente a cussu de sa torre.<br />
 
Sa bovida de intro no fit una cupola comente la podimus pensare oe, cund un'arcu a tottu sestu, ma fit de una fromma particulare: est infatti a sestu acutu e sas forzas de su pesu de sas pedras no sunt isgarrigadas a terra cun particulares cuntraffortes o istutturas gasi, ma faghen un'istruttura chi podimus pensare casi chi si rezzat rizza a sa sola: sunt difattis tantos aneddos de pedra unu subra a s'atteru e onzi aneddu no ruet a intro gratzias a fortzas chi si faghet isse matessi: sas pedra no sun proriu de fromma regulare, ma las devimus pensare unu pagu comente una pezza de casu segada a raggera e chena tzentru: sas forzas chi nche tiran sas pedras a giosso e a centru sun cumpensadas dae sas fortzas laterales de sas chi li sun attaccadas. Est custa particulare istruttura chi at permissu a sos nuraghes de arrivire gasi bene cunservados fintzas a sos tempos nostros e chi ancora oe nos faghen restare a bucca abelta.<br />
 
No s'ischit ancora (mancari che sian colados casi 3500 annos dae tando) a itte bisonzaìan: b'at chie narat chi fin istrutturas de difesa, chie narat chi fin comasinos pro su trigu e su mandigu, chie narat chi fin sos casteddos in ue istaìan sos res. Sa tesi chi paret pius giusta fintzas a como est cussa chi sos pius mannos faghian de palattu reale e de casteddu pro sa difesa, mentre sos pius minores chi sun fraigados a manera de los poder biere dae su nuraghe a cultzu fin impittados comente istrumentu de avvistamentu de sos inimigos.<br />
 
S'etimologia de sa paràula est intzerta, ma sa prus segura est dae ''nurra'' ca cherìat narrer "muntone de pedras".
Totus sos nuraghes giughen una janna ca est semper orientada a sa matessi diretzione, ca meda bortas est a sud/oest.
In origine fian fattos po si nche abbadiare unu cun àteros tres, comente de agiudu contraa sos inimigos.
 
==Nuraghes==
*[[Nuraghe Santu Antine]]
*[[Nuraghe Santu Predu]]
*[[Su Nuraxi]]
 
[[Category:Istòria de Sardigna]]