Nephelium lappaceum: diferèntzias tra is versiones

[[File:Rambutan_white_background_alt.jpg|left|thumb|RambutánRambutàn cun peddi e chena peddi.]]

Originàriu de su sud-est asiàticu tropicali, forsis de s'arcipèlagu [[Malaìsia|malaisianu]], su rambutánrambutàn si prudusit in paisus vàrius de sa regioni.<ref name="Tindall1994">{{Tzita libru|autore=H. D. Tindall|tìtulu=Rambutan Cultivation|url=https://books.google.com/books?id=Ag-1Fzs0bxMC|data=1 de enero de 1994-01-01|editore=UN FAO|limba=en|ISBN=978-92-5-103325-8}}</ref> S'est spainau a partis de [[Asia|Àsia]], [[Àfrica]], [[Otzeània|Oceània]] e [[Amèrica Tzentrale|Amèrica Centrali]]. Sa prus variedadi ampra de fundus, arestis e prantaus, s'agatat in [[Indonèsia]] e [[Malaìsia]].<ref name="Tindall1994" />

A giru a giru de is de XIII e XV sèculus, is cumerciantis àrabus, chi ant fatu una parti de importu in su cumèrtziu in s'[[Otzèanu Indianu]], ant introdùsiu su rambutánrambutàn in [[Zanzibar]] e Pemba, in s'Àfrica Orientali.<ref name="morton">{{Tzita web|url=http://www>.hort.purdue.edu/newcrop/morton/rambutan.html|tìtulu="Rambutan", en ''Fruits of Warm Climates''|autore=Morton JF|editore=Center for New Crops & Plant Products, Purdue University Department of Horticulture and Landscape Architecture, W. Lafayette, IN|pp=262–265|atzessu=5 de agosto de 2018}}</ref> Is olandesus ant portau su rambutánrambutàn de is colònias insoru me is Indias Orientalis Neerlandesas finas a [[Suriname|Surinam]] in [[Sudamèrica]]. A pustis, ant postu a custu fundu is terras de costa bàscia de [[Colòmbia]], [[Ecuador]], [[Honduras]], [[Costa Rica]], Trinidad e [[Cuba]]. In su 1912, ant portau su rambutánrambutàn de s'Indonèsia a is [[Filipinas]].<ref name="morton" />

Ant intentau de ddu fai intrai me is [[Istados Unidos de Amèrica|Stadus Aunius]] con sèmini importau de Java in su [[1906]], perou su fundu no at donau frutu,<ref name="morton">{{Tzita web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/rambutan.html|tìtulu="Rambutan", en ''Fruits of Warm Climates''|autore=Morton JF|editore=Center for New Crops & Plant Products, Purdue University Department of Horticulture and Landscape Architecture, W. Lafayette, IN|pp=262–265|atzessu=5 de agosto de 2018}}</ref> a s'incontràriu de [[Puerto Rico]].<ref name="rambutan">{{Tzita web|url=http://rambutan>.com|tìtulu=The Rambutan Information Website|editore=Panoramic Fruit Farm, Puerto Rico|atzessu=5 de agosto de 2018}}</ref>

[[File:Rambutan fruit unripened.jpg|thumb|Fundu de rambutánrambutàn cun frutus cruus|212x212px]]

Est un'àrburu vitàniu chi arribat a 12-20 metrus de artura.<ref>{{Tzita web|urlname=https://"rambutan.com/|tìtulu=Opening" the rambutan|situ=rambutan.com|atzessu=2020-12-03}}</ref> Is follas funt alternas e pinnudas, de 10-30&nbsp; cm de longhesa, con 3-11 divisionis, dònniuna de 5-15&nbsp; cm de longhesa e 3-10&nbsp;cm10cm de larghesa. Is froris funt piticus, 2-2,5&nbsp; mm, no portant pètalus e nascint de una pannuga de 15-30 cm de longhesa.

Su frutu est una drupa ovali de 3-6&nbsp;cm6cm de longhesa e 3-4 cm de larghesa e nascit in gudronis de 10-20. Sa peddi est arrùbia (pagu bortas, groga o colori de aràngiu) e est cobertu de spinas moddis.

Su frutu portat una purpa arba e sutzosa, chi podit essi àcida o durci meda e melosa. s'ùnicu sèmini, de colori marroni, est longu 2-3&nbsp; cm. eMe is Filipinas est ferenosuarrustiu e papau, duncasmancai nosiat bolitfenerosu papauin cantidadis mannas<ref name="morton" /><ref>{{Tzita web|url=https://fruitinformation.com/rambutan/are-rambutan-seeds-edible/|tìtulu=Are Rambutan Seeds Edible?|limba=en}}</ref>.