Literatura sarda: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
mNo edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
Sa '''litteraduraliteradura sarda''' est cussa iscrittaiscrita in [[sardu]] in cale si siat variante de tottutotu cussacussas faeddadas in [[Sardigna]]. SaSu [[sardu]] est istadu reconnottureconnotu cun LeggeLeze de sa [[Regione Autonoma della Sardegna]] n. 26 del 15-10-1997 cun su titulu "Promozione e valorizzazione della cultura e della lingua della Sardegna" comente segunda limba uffitzialeufitziale de sa Sardigna, umparein pare a s'sa [[limba italiana|italianu]]. In d'ognionzi casu si podet puru considerare sarda cussa litteraduraliteradura prodottaprodota in atterasateras limbas dae autores sardos.
 
== Origines ==
Sos primos documentos in sardu (o inuein ue bi sunsunt sas prima frases in sardu) partinipartint dae su XmuX secolu. SunuSunt sos attosatos de donatzione de sos [[Judikes]] sardos a sos varios ordines religiosos e sos [[condaghes]] chi sunsunt documentos amministrativosaministrativos.
 
== Testos identitarios ==
In sos primos iscrittosiscritos pubbricospubricos, chi podimus cunsiderare identitarios, bi sunusunt siguramneteseguramente sos [[Statuti Sassaresi]], iscrittosiscritos in sardu e in latinu. In sa copia iscrittaiscrita in sardu b'est puru sa data de su 1316. Custu codice de normas in su tempus est bistaduistadu adottaduadotadu dae medas biddas in s'isolaisula.
SempreSempere in su XIVmuXIV seculu [[Mariano IVtu de Arborea|Mariano IVtu]] hatat promulgadu sa [[Carta de Logu]], chi est su Codice de saassas leggeslezes de s'Arborea. Sa '''carta''' est bistadaistada poi modificada dae sa fiza de Mariano, Eleonora[[Elianora de Arborea]]. Custu codice continuat a esse'essere cunsideradu unu de sos piusprus interessantes de su seculu.
 
== Lista de sos iscrittoresiscritores sardos ==
* [[Gerolamo Araolla]] (Sassari affaccasafacas a su 1542– ante 1615)[[http://www.cuec.eu/?p=412]] autore de sas ''Rimas diversas spirituales''
* [[Giovanni Francesco Fara]] (1542-1591)
* [[Antonio Lofraso]] [[http://guide.dada.net/lingua_sarda/interventi/2006/09/267207.shtml]](Alghero 1540 circa- 1600 circa) chi adat iscrittuiscritu in sardu e in castiglianu (ipagnolu), fentomadu dae [[Miguel de Cervantes]] in su [[Don Quixote]]
* [[Pietro Pisurzi]] (1724-1799) hadat iscrittuiscritu in sardu logudoresu
* [[Gavino Pes]] ''Don Baignu'' (1724-1795) hadat iscrittuiscritu in sardu [[gadduresu]]
* [[Francesco Ignazio Mannu]] (UttieriUtzieri, 1758 - Casteddu, 1839) hadat iscrittuiscritu in sardu logudoresu, autore de s'innu ''Su patriotu sardu a sos feudatarios'' (1796) connoschidu finzasfintzes comente sa [[Marsigliese]] sarda.
* [[Paoliccu Mossa]] (Bonorva 1821 - 1892) poete (sardu logudoresu)
* [[Melchiorre Murenu]] (Macomer, 1803-1854) poete (sardu logudoresu)
* [[Peppino Mereu]] (Tonara 1872-1901) poete (sardu logudoresu)
* [[Antioco Casula]], ''Montanaru'', (Desulo 1878-1957) poete (sardu logudoresu)
* [[Pompeo Calvia]] ([[Sassari]] 1857-1921) poete (sardu tattaresutataresu), autore de su poema ''Sassari mannu'' (1919)
* [[Pietro Casu]] (Ischidda 1878-1954) chi hatat traduidu sa ''[[La Divina Commedia|Divina Commedia]]'' in sardu logudoresu in su 1940.
* [[Enrico Costa]] (Sassari, 1841 – Sassari, 1909)
* [[Grazia Deledda]] (NuoroNùgoro 1871-Roma 1936), [[Premio Nobel della Letteratura]] in su 1926
* [[Giuseppe Dessì]] (CagliariCasteddu, 1909 – Milano, 1977)
* [[Salvatore Cambosu]] (OrotelliOroteddi 1895-NuoroNùgoro 1962)
* [[Francesco Masala]] (Nughedu San Nicolò (SS) 1916-CagliariCasteddu 2007) (in italianu e (sardu logudoresu)
* [[Salvatore Satta]] (NuoroNùgoro, 1902 - Roma, 1975)
* [[Maria Giacobbe]], (NuoroNùgoro, 1928-) iscrittoraiscritora e saggistasagista (italianu e danesu)
* [[Gavino Ledda]] (Siligo, 1939) hadat iscrittuiscritu '''Padre Padrone, l'educazione di un pastore'''.
* [[Bianca Pitzorno]] (Sassari, 1942) in italianu e ipagnolu
* [[Sergio Atzeni]] (CapoterraCabuderra, 1952 – Carloforte, 1995)
* [[Flavio Soriga]] (UtaUda, 1975)
 
== Lista de sos poetes a bolu ==
* [[Melchiorre Murenu]] (Macumere, 1803-1854)
* [[Gavinu Còntene]] (Siligo 1865-1915)
* [[Antoni Cubeddu]] (UttieriUtzieri 1863- Roma 1965)
* [[Giuseppe Pirastru]] (UttieriUtzieri 1859 - 1931)
* [[Pittanu Morette]] (Tres Nuraghes 1868 - 1932)
* [[Barore Testone]] (Bonorva)
* [[Antonandria Cucca]] (TattariTatari 1870- Ossi 1945)
* [[Antoni Farina]] (Osile)
* [[Maria Farina]] (Osile)
* [[Barore Tuccone]] (Buddusò)
* [[Barore Sassu]] (BanariBànari)
* [[Remundu Piras]] (Biddanoa Monteleone, 1905 – 1978)
* [[Peppe 'e Sozzu]] (Bonorva 1914-2008)