Òschiri: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 10:
== ISTORIA ==
 
[[File:sant'istevene.jpg]]
 
Già dae sos tempos pius'antigos su territoriu 'e Oschiri est'istadu impittadu caza-caza dae sas pupulasciones dessu logu. Impoltantes testimozos sunt sos sitos archeologicos, ch'umpare a su museo (sempere tancadu), dan s'idea de su ch'est sa idda 'e Oschiri.
Line 35 ⟶ 34:
 
In Oschiri si produini puru casos licchittos e pro sos liccanzos sas seadas, sas casadinas, sas tiliccas e... boh!
 
 
== CULTURA ==
 
Poeta chi sa 'idda 'e Oschiri s'antat comente unu fizzu est Dominigu Antonio Migheli, poeta osilesu, ma chi hat vividu in bidda e semprere in Oschiri hat fattu sa suas mezzus operas, comente Sa Briga 'e Sos Santos. Custa poesia narrat de unu fattu realmente suzzessu in Oschiri, e cioè de sa ristrutturazione de sa cheja majore: su centru e sa poesia est su fattu chi sos santos chi fint'alloggiados intr'a sa cheja sun'istados'ispostados in un'attera cheja pius minore e duncas'istaian tropp'istrintos pro no si brigare... sa mezzus cosa però pro si la godire est de la leggere direttamente.
 
 
== SA BRIGA DE SOS SANTOS de Dominigu Antonio Migheli ==
 
(Poesia satirica (in Oschiri 1892))
 
Pessonaggios:
Iscanu - tatharesu
Poeta - oschiresu
Tomeu bua - sindigu de Oschiri
"Tia Maria" - Nostra Segnora
Pedru Seche - sagristanu
 
 
 
In sa cheja de Santa Rughe, in Oschiri
 
ISCANU
Di', di', non sai nienti?
 
POETA
Niente, mancu a bidea.
 
ISCANU
Non sai di chissa brea
Ch'intendu da tuttiganti?
Ch'ani briaddu li santi
Parò non soggu palchi.
 
POETA
In parte naro chi sì,
Sentza tanta zirimonia;
Però bi at creschimonia,
S'unu l'an fattu a chentu.
 
ISCANU
Insumma chistu chimentu
Sentza nudda no è mai,
A venì la santidai
A atti di vìolenza!
 
POETA
Bastat si tenes passentzia
E mi das attentzione
T'app'a fagher sa rejone
Causa de custos dannos:
Iscas, como tantos annos,
Una cheja chi tenian,
Sos chi la guvemaian
S'abbizan chi fit filàda
E timende chi nde falàda
Nde l'ana ettad'in terra.
Como sun tottu in gherra
Cuddos ch'isperàna elogiu:
Sos santos fin chentz'allogiu
'Ue los accomodare?
Pensein de faeddare
Sa povera Santa Rughe,
Sa ch'at dadu semper lughe,
In dar'a tottu ajutoriu;
Cretendelu provisoriu
Cust'allogiu chi daìat,
chentza 'ider su ghi faghiat
Los at alloggiados tottu;
Como sun in abbolottu
Ca non poden campare,
Obbligados a istare
Che atzua in su caltinu!
Fortzados sunu continu
D'istare a s'atzumb'atzumba:
Già si l'at posta sa rumba
Santa Rughe gloriosa!
Nachi est meda giuditziosa
E faghet errores tantos,
A ch' 'intrare tantos santos
In una cheja minore!
Pro cussu sun in furore,
Nach'istan semper a murrunzu
E si sun dados a punzu,
A cantu so intendende;
E, nachi, an bidu fuende
Sa colza Nostra Segnora,
Chi s'est iscapada fora
E giuttu si ch'at a Deu,
Currende a domo 'e Tomeu,
Iscultza e iscabiddada;
Su cale l'at attoppada,
Bidendela, a mesu via:
 
TOMEU
It'at Signora Maria?
 
MARIA
Ite ti'aer, iscura!
Mezus in sa sepoltura
De comente vivo como!
Dae cando no appo domo
So vivende in-d-unu fogu;
Sos Santos b'an pagu logu
E semper istan brighende.
Colza! mi fia dormende
Arrumbada a unu saccu.
A cando intendo s'attaccu
E-a s'attaccu sa 'oghe
Nende: "A inoghe! a inoghe!
Un oju mi nd'an bogadu!"
"E deo so raffiadu",
Gridat un atteru puru!
Sa briga fit a s'iscuru,
So 'etza e de paga vista,
Ma est Giuanne Battista
Su pesa confusione
Dae cando at cust'anzone
Est pius santu importunu
Ca non cheret chi nisciunu
Mancu in buglia bi lu tochet.
 
TOMEU
L'iscannet o che l'imbrochet
A pascher in calchi tanca!
O si lu prendat a s'anca,
Ma chi non fattat burdellu.
Tet'esser anzone bellu,
Allevadu in terra amena,
Però non balet sa pena
De si brigare a s'ispissu.
 
MARIA
Ehi! sas gulpas a issu!
Attere puru tes gulpare!...
Forsi ti des ammentare
Chi, dae s'annu passadu,
Promissa m'aias dadu
Chi endiazis unu saltu.
 
TOMEU
Luego damus s'appaltu;
Tantu pro tantu ite nd'amus?
Dae cuddu chi lucramus,
Fattat bene attentzione,
Ispatzende su carvone
E luego fraighende.
 
MARIA
Semper sezis comintzende
E non comintzades mai!
Colza so e in guai
Ma como faeddo jara,
E su chi naro in cara
Lu deves bene notare;
O pensades de fraigare,
O mi ch'ando a Palestina!
Paraula de Reina
Si mi che 'idides piusu!
Puci! como est un'abusu!
Già bos nde sezis beffende!
Dogni die fraighende
E non benit mai s'ora!...
 
TOMEU
Cagliesi, Nostra Segnora,
Paraula de Tomeu,
Chi s'est in gustu 'e Deu
Comintzamus a beranu...
Ma, faeddet a pianu,
Non ch'appat calch'importunu;
Non lu naret cun nisciunu
Ch'est sutzessu cust'errore,
Chi non l'iscat su Pretore
Ch'est costadu atter'e tantu,
No amonat calchi santu
Pro cunfusionajolu!...
Avvertat a custu solu,
Se venisse domandando,
Gli dica ch'eran giocando,
Accò sa cosa arrangiada.
 
MARIA
Ohi, già m'at consolada
Su chi mi nde la 'ettesit
Chi mi la faghiat noa!
Già la fattesit sa proa
Su preiderastru Bua!
Gasi siat sa domo sua
Coment'at fattu sa mia!
 
TOMEU
Cagliesi tia Maria
Chi, tantu, non nd'at niente.
Pensemus a su presente
Comintzende dae como:
Vosté torresiche a domo
A los attentzionare,
Non si torren'a brigare
Coment'an fattu 'erinotte;
Preghet calchi sacerdote
A lis dare calch'ojada;
Istet allegra e cagliada;
Comente li prego e bramo,
Istasera già mi jamo
Su bruttu sagristianu;
Ista a bider si manzanu
Bi torrat a catziare
E si bi torrat andare
Nde faghet sa penetentzia
 
MARIA
Bravu dali un'avvertentzia.
Bonassera!
 
TOMEU
Bonassera!
 
POETA
Non che fit mancu in carrela
Chi Pedru Seche non benit;
S'usceri bi lu prevenit:
Tomeu est abbetiadu!
Pedru ch'intrat annutzadu
Nende: "It'oramala ch'ada?"
 
TOMEU
A 'ue as fattu s'andada?
 
PEDRU
A campagna, pagu attesu;
Già lu tes aer intesu
Chi che fia catziende.
 
TOMEU
Bravu, tue divertende:
E mannu ses pro ispantú!
E-i sos santos intantu
Istropiados si sunu.
 
PEDRU
Mai bi nde campet unu!
Chi deo non b'appo tortu;
E manc'unu bind'at mortu?
 
TOMEU
Mortu no, grassias a Deu!
Setzi, e isculta a Tomeu,
E isculta attentamente;
Pro chi t'istet pius in mente
Parlerò in italiano:
Voi siete il sagristano,
Ma non siete un buon sagrista.
Perdete i santi di vista,
Per cercare i caprioli!
Non si devon lasciar soli,
Specialmente i più piccoli.
Giuro per i santi articoli
Che, se lo tornate a fare,
Ven'avete a ricordare!
Addio! Andate!...
 
POETA
Como, ite cheres chi fatte,
Animale tattaresu?
Su sutzessu l'as intesu,
Giustu, coment'est costadu;
Chie si b'est impignadu,
Como non benit mancante:
Iscas chi a su mese intrante,
Dan printzipiu a su frabbicu
E tottu a cimentu arabbicu
Ted'esser su fundamentu...
 
ISCANU
Non frabbigheggianì a ventu?
Chi mi sia lu frabbiggà!
Sentz'abé li quattrini?
Pobari illusi, mischini,
Poltaddi da oggi a dumani!
Si cuntentiani di la ch'ani,
Chi, par eddi, è fina troppu...
 
POETA
Pro sa limba non ses toppu,
Ancu la jutas brujada!
E-i sa pedra carrada
Non la 'ides a muntone?
A bighin'a s'istradone
Ch'ingrobrat finas sa via...
 
ISCANU
Ah! ed eiu mi gridia
Ch'era a fa' calchi vachili,
O pal mandra di guili,
O pal frabbigà un forru...
 
POETA
Cagliadi, conca 'e corru
Ch'est finas dad'a impresa
E printzipian cun lestresa
Si non tenen calch'isvariu.
 
ISCANU
Di', e cal'è l'impresariu?
 
POETA
Non l'ischis?
 
ISCANU
No.
 
POETA
Pedru 'Udrone;
E-i s'inzegneri est Culone.
 
ISCANU
Brabi! Tutt'e dui boni!
Cussì siani li paddroni
Chi ni l'at isciubaraddi!
Pobari tonti isfasciaddi!
Chi vizz'ingoddini intrei!
E tu, di': e cosa sei?
In chi t'ani impiegaddu?
A comenti sei istaddu
Tantu tempu in Aglientera,
Un caporali di miniera
Sabbarà un mestieri...
 
POETA
Deo so su chentineri,
Giaeri in su magasinu;
A dispensare su inu
A totta sa maestrantzia.
 
ISCANU
Si no vinn'è in abbundantzia
Già si catzani la seddi!
In cantina, lu fideddi,
Mire' chinn'isciddi in brea!
Si fazi com'in buttrea
Vidareddi chi aumentu!
D'un carradeddu di zentu
Sinn'at biddu la middai,
E sentza vindinni mai;
Chi diaulu vendarà!
Si vinn'anda a cumparà
Eddu si mustra annutzaddu;
E rispondi arrabiaddu:
"Baedinde chi non che nd'ada!".
 
POETA
Cagliadi, limba isfrenada,
Su bastante m'as mancìadu!
E tue, non as leadu
Pro tatza su labiolu?
Pro sutzare non so solu
Già mi faghes cumpagnia.
 
ISCANU
Basta; terminadda sia,
Abà, cun pazi e amori:
Si lu pobaru autori
At fattu calchi mancantzia,
Cumpattiddili l'errantzia;
Ch'è tontu, già lu sabeddi:
Chi diaulu li vuleddi?
Lu chi sa più non fazi:
S'a calcunu non li piazi
Li dia calchi arrangiadda.
A tzent'anni! là terminadda,
Riverilla, bona jenti!
 
 
 
 
== CUNSIZZOS ==
 
Si cherides'idere fotografias de 'idda chilcadelas in [http://www.google.it] o in su situ de su Comune [http://www.comune.oschiri.ss.it]
o si cherides'ischire cosas pius'ispecificas e palticulares cuntattade s'associazione onlus de promozione turistica in bidda chi si jamat "Su Furrighesu".