Limba sarda: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
[[File:Sardinia Language Map.png|thumb|250px|right|Limbas e dialettos de sa [[Sardigna]]]]
Su '''sardu''' est una de sas [[Limbas Romanzas]], faeddada mescamente in su logu de orìgine, sa [[Sardigna]], e dae sas comunidades de disterru.
 
== Datos generales ==
Sa limba sarda s' agatat in s'''ala otzidentale'' de sa latinidade, paris a su [[Limba catalana|catalanu]], su [[Limba frantzesa|frantzesu]], s'[[Limba otzitana|otzitanu]], su [[Limba ispagnola|castillanu]], su [[Limba portughesa|portughesu]] e àteras minores. Custu cheret nàrrere chi tenet comente caraterìstica su prurale in -s.
A intro de sas limbas latinas si sinnalat ca nde at leadu s'artìculu (''su'') dae su latinu ''ipse'', cando imbetzes totu sas àteras limbas l'ant leadu dae ''ille'' (francu su cadelanu in sas [[Isulas Baleares]] chi at bogadu s'artìculu ''es''/''sa'' dae su latinu ''ipse''), in prus est s'unica chi fraighet su tempus benidore ponende su verbu de agiudu "àere" in antis de su disfinidu (p.e.: ''apo a cantare'' dae "habeo ad cantare") e no a pustis (p.e.: it. ''canterò'', dae "cantare habeo").
 
== Istòria ==
Line 20 ⟶ 24:
=== Sa batalla po sa limba sarda ===
In s’acabu de is annus Sessanta e in su cumentzu de is annus Setanta de su Millinoixentu in totu s’Europa nc’est stètia una furriada curturali in totu is logus a nca ddoi fiat una lìngua de minoria. Po nai, in Spànnia, morendisi’ Franco su ditadori, is minorias linguìsticas bascas e cadalanas ant cumentzau a traballai meda po torrai a fai nasci is lìnguas insoru, in su Galles in s’[[Rennu Auniadu|Arrennu Uniu]] is gallesus ant cumentzau sa batalla insoru po fai arreconnosci sa lìngua gallesa e su pròpiu ant inghitzau a fai is brètonus, is ladinus, is furlanus e totu is atras minorias europeas.In Sardìnnia puru su movimentu po sa lìngua sarda si fiat fatu forti meda, in s’universidadi, in sa scola, in sa sotziedadi a chistionai de lìngua sarda no fiat prus unu spantu. Is studiosus che Antoni Lèpori su professori fiant cumentzendi a scriri fueddàrius modernus, a studiai sistemas ortogràfigus po scriri su sardu de manera coerenti. Totu custas batallas, atòbius e stùdius ant fatu nasci in su 1997 sa lei sarda nùmuru 26, chi est sa primu lei chi nàrat de manera crara chi su sardu est una lìngua chi fait a dda imperai in dònnia logu imparis a s’italianu. Nàrat puru ca sigumenti est una sienda, unu scrusoxu mannu po sa terra e su pòpulu nostu, tòcat a dda amparai cumenti si spètat, in sa scola, in sa sotziedadi e in sa vida de dònnia di’. Agoa de duus annus est bessia sa lei 482 de su Stadu, chi agoa de giai giai sesanta annus de demogratzia cumprit s’artìgulu ses de sa Carta de su Stadu. Cun custa lei su Stadu arreconnoscit doxi minorias linguìstigas a intru de is làcanas italianas, est a nai sa sarda, chi est sa minoria prus manna, sa furlana, sa tedesca, sa srovena, sa arbanesa, sa grecània, sa frantzesa, sa ladina, sa croata, sa franco-proventzali, sa cadalana e s’otzitana.Is partis prus de importu de custa lei funt chi totu custas lìnguas de minorias fait a nci ddas intrai in sa scola (de is elementaris fintzas a is mèdias). No cumenti a unus cantu de oras a sa cida, cumenti a una lìngua stràngia, ma chi fait a ddas imperai po imparai is imparus che sa matemàtica, sa stòria, sa giografia e aici nendi. Custa est una furriada diaderus ca sa lìngua de minoria bessit lìngua mesu de imparu. Atra parti de importu mannu de custa lei est chi arreconnoscit s’importàntzia de sa lìngua de minoria in s’aministratzioni pùbriga e duncas permitit de dda imparai acanta de s’italianu, mancai s’italianu sceti donghit efetus de lei.
 
== Datos generales ==
Sa limba sarda s' agatat in s'''ala otzidentale'' de sa latinidade, paris a su [[Limba catalana|catalanu]], su [[Limba frantzesa|frantzesu]], s'[[Limba otzitana|otzitanu]], su [[Limba ispagnola|castillanu]], su [[Limba portughesa|portughesu]] e àteras minores. Custu cheret nàrrere chi tenet comente caraterìstica su prurale in -s.
A intro de sas limbas latinas si sinnalat ca nde at leadu s'artìculu (''su'') dae su latinu ''ipse'', cando imbetzes totu sas àteras limbas l'ant leadu dae ''ille'' (francu su cadelanu in sas [[Isulas Baleares]] chi at bogadu s'artìculu ''es''/''sa'' dae su latinu ''ipse''), in prus est s'unica chi fraighet su tempus benidore ponende su verbu de agiudu "àere" in antis de su disfinidu (p.e.: ''apo a cantare'' dae "habeo ad cantare") e no a pustis (p.e.: it. ''canterò'', dae "cantare habeo").
 
== Difusione, situatzione a die de oe e perigulu de estintzione ==