Bortigale/logudoresu: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Lìnia 1:
[[Immàgini:BortigaliNeve.jpg]]
 
 
Ortigale (510 metros) est una idda de sa provincia 'e Nuoro, abitada dae mill'e chimbighentos animas, posta a pes de su monte Santu Padre (1025 metros) e chi faghet parte de sa zona 'e su Marghine, in s'ala "centru-occidentale" 'e sa Sardigna. Est unu centru chi podet bantare origines meda antigas; b'an boghes chi naran chi in s'epoca Punicu-Romana sa idda bi fit giai, e fit numenada "Berre". Cando sa idda 'e Berre est istada isfascada, paret chi si sien salvadas solu sette famiglias, e grazias ai custas sa idda est potida torrare a naschere: oe e tottu, in Bortigale, su rione pius antigu si narat "sette padeddas", ca bi sun sette domittas derrutas una in fila a pare cun s'attera. In su territoriu tott'a inghiriu de sa idda, b'at itinerarios interessantes e riccos meda, chi sun bistados valorizzados dae Pro Loco, Comune e sezione de zona de su C.A.I.. In mesu de custos cheret chi s'ammentet su "Sentiero Natura", chi dae 'Ortigale che leat a Mularza (sa frazione de sa idda), colandeche tott'in mesu a monumentos naturales e archeologicos. Atteru trettu dignu d'esser ammentadu est cussu chi, colande peri tancas e zassos de rara bellesa, giompet finzas a su monte Santu Padre, unu de sos cuccuros pius altos de su marghine, dae inue faghet a bier unu panorama comente pagos, chi abbrazzada un ala manna meda de sa Sardigna e bassu; b'at percas meda 'e su monte ue bi vivin finzas parizzos "enturzos". Una de sas zonas pius caratteristicas de sa idda est de siguru su centru istoricu, attraessadu dae deghinas de utturos in impedradu, adornadu dae unu muntone de architraves iscarpeddadas dae sos "picapedras" in istile "catalanu-aragonesu". Sa carrela principale de Ortigale est su cursu Vittorio Emanuele, ue si pesan parizzos palattos burghesos de s'epoca ispagnola. Non poden mancare sas crèsias; in sa idda si nde contan sese; sa 'e Santa Maria 'e sos anghelos est sa crèsia mazzore, poi bi sun sa 'e su Rosariu, sa 'e santu Prameri e sa 'e santa Rughe (in custas urtimas tres bi sun ancora organizzadas sas cunfradìas), a urtimu bi sunu sa 'e santu Antoni e sa 'e santu Zuseppe. Tottu sas cresias sunu conservadas in perfettu istadu e sunu riccas de prendas artisticas, comente sos quadros de sa cresia mazzore, chi paret chi sien bistados fattos dae s'iscola e su "Maestro di Ozieri". In su terrinu de sa idda b'at barantunu "nuraghes", deghes "domos de janas", duos "dolmen" e duas "tumbas de gigantes". Po tottu s'annu, in Bortigale b'at unu muntone de momentos tradizionales, chi sunu meda sentidos dae su populadu intreu chi los mantenet vivos a cantu podet. In bennarzu b'est sa festa de S.Antoni, ue si attidi una "tuva" (unu truncu mannu de arbure boidu in mesu, chi cheret segada e battida in su mese e santu Aini) pro la brusiare in su "passizzu"; in dies de Pasca poi bi sun tottu sos ritos de sa "chidasanta" e sas cerimonias chi nde faghen parte sun curads dae sas cunfradias; in martu b'est sa purtissione de santu Marcu (sos pitzinnos bi andan cun sas "coccoieddas") poi in austu b'est "sa festa": ses dies de festeggiamentos civiles e religiosos pro sa Vergine Assunta e a urtimu b'est sa sagra de santa Maria 'e Sauccu, chi hat mantesu tottu sa genuinidade e sas maneras de seculos de tradizione, comente sa purtissione a pes e a caddu dae sa idda a su santuariu de Sauccu, ch'istat in sa zona 'e Campeda, a degheotto chilometros dae sa idda e ube sos Bortigalesos colan sas noinas in sos muristenes, in mesu a momentos dedicados a sa religione e atteros a su divertimentu cun musica e ballos in su passizzu chi attolian zente de cale si siat etade.