Augustu (imperadore romanu)

Gaiu Giuliu Cesare Ottavianu Augustu (in latinu: Gaius Iulius Caesar Octavianus Augustus; in is iscriziones: C•IVLIVS•C•F•CAESAR•IIIVIR•RPC), naschidu in Roma su 23 Capidanni 63 a.C. e mortu in Nola su 19 Austu 14 d.C., de nomini Gaiu Ottaviu Turinu (Gaius Octavius Thurinus) ma mellus connoschidu comente a Ottavianu o Augustu, fiat su primu imperadore romanu dae su 27 a.C. a su 14 d.C.

Istàtua chi ddu rapresentat

In su 27 a.C. aiat postu agòa su podere in sas manus de su senadu; gratzias a custa mossa politica aiat guadangiau s’imperiu proconsolare, chi l'aiat fatu diventai capu de s’esercitu, e su senadu romanu, po cunsizu de Lucio Munazio Planco, aiat donau a Ottavianu su titulu de Augustus su 16 Bennarzu de su 27 a.C., diventende gai su prus autorevole e importante de sos politicos romanos, e su nomini sou ufficiale fit dae cussu momentu Imperator Caesar Divi filius Augustus (in is iscriziones: IMPERATOR•CAESAR•DIVI•FILIVS•AVGVSTVS).

Augustu cherìa trasmitti s’immagine sua comente a unu principi pacificu, e sa de Roma comente a sa prus gloriosa patria de su mundu connoschidu, umperendi figuras, faghende bella sa tzitade ‘e Roma cun operas mannas e artisticamenti dignas de nota, difendende e aggiudende sos poetas chi celebranta su principadu sou, donendi prejos e onores (solu apparente) a su senadu e a s’ordine de sos equites.

Amministrativamenti, sas riformas de Augustu fiant tantu importantes de esser tentas in cunsidèru dae sos principes, non solu romanos, ma de onzi epoca e logu. De sas leis dae issu istabilidas, aiat reformadu su sistema tributariu e monetariu, sistemau s’amministratzione de sa tzitade ‘e Roma, donendi a sol funzionarios statales sa proggettazione de ogni caminu e infrastruttura, e sa responsabbilidade de sos benes alimentares e de sas abbas.

Descritziòni: modìfica

In su 23 a.C. li fuet reconnoschida sa tribunicia potestas e s’imperium proconsulare, tandu in su 12 a.C. fiat diventadu Pontefici dopu Marco Emiliu Lepidu. Su regnu sou fudi stettiu su prus longevu de tota s’istoria romana imperiale.

Cun s’edade de Augustu, Roma aiat bidu un’epoca de mannu cambiamentu dae repubblica a principadu.

Sas riformas suas prus importantes fiant:

  • Sa riforma de su Cursus Honorum de totas sas magistraturas romanas, criende una noa classi politica e nobiliare, accostazada dae una noa classe dinastica;
  • Aiat curadu unu nou sistema amministrativu provinciale gratzias puru a sa criazione de medas colonias, 28 scetti in Italia, e comunes pro romanizzare totas sas populaziones mediterraneas;
  • Aiat cambiadu s’organizzazione de s’esercitu in coortes, vigiles e pretorianos;
  • Aiat costruidu bastiones e fortificaziones in su cunfine cun sos populos barbaros in su Renu e in su Danubiu;
  •  Aiat favoridu s’economia e su cummerciu proite s’imperu fiat vivende un’edade de paghe e de isviluppu, pruschetotu costruende portos, istradas e pontes e umperende sas ricchesas e sas risorsas chi lompìant dae oriente (Egittu, Siria, Anatolia etc.);
  • Pro favorire sos prus proveros tenìa in usu pratziri trigu debbadas a totu su populu;
  • Cun s’aggiudu de Mecenate, fiat responsabile e patronu de unu mannu circulu culturale inue poetas e litteratos de fama, comente Virgiliu o Oraziu, piganta parte in sa produzione de libros e componimentos de varia natura
  • Aiat iscrittu sas leis giulias, chi imponiant sos valores de su Mos Maiorum pro proteggi e esaltai sa famiglia romana, unu esempiu s’agattat in Ovidiu, chi aiat manifestadu dispraghere po una de custas leis chi naraiant ca dogni relazione tra omine e femina non cojuados fiat illegittima;
  • A pustis de sa gherra civile aiat istabilidu chi s’annu devviat torrare agoa a su calendariu riformadu dae Giuliu Cesare, e aiat nominadu su mese sestile cun su nomine sou, proite Austu est su mese de s’azziàda sua a su consoladu