Plymouth (Montserrat)

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu


Plymouth
Nùmene ufitziale: Plymouth
Istadu: Rennu Unidu
Regione: Montserrat
Ladiore: 16°42′23.1″ Nord
Longhiore: 62°12′57.02″ Est
Tirada: 1,5 km²
Populatzione: 0
0 biv./km²


Plymouth est una tzitade pantasma de s'ìsula de Montserrat, territòriu de ultre-mare de su Rennu Unidu me is Antillas Piticas, a intro de su Mare Caraìbicu.

In su 1997 sa tzitade est istada evacuada, cando unos cantos metros de chinisu chi beniat dae una sèrie de erutziones vulcànicas dd'ant coberta. Plymouth fiat sa capitale de s'ìsula e at tentu custu tìtulu fintzas a pustis de s'abbandonu suo, mancari is ufìtzios guvernativos siant istados tramudados a Brades. De cunsighèntzia, Plymouth est s'ùnica tzitade pantasma a su mundu chi siat fintzas una capitale. Sa tzitade de Little Bay at a essire sa capitale noa de s'ìsula cando at a èssere pronta.

Istòria modìfica

Fundatzione modìfica

S'ìsula de Montserrat fiat istada abbistada (ma non bisitada) in su 1493 dae Cristoforo Colombo in s'ìnteri de su segundu biàgiu suo. Non est istada colonizada in manera istàbile finas a su 1632, cando bividores de s'ìsula de acanta, Saint Kitts, in parte manna de orìgine irlandesa, dd'ant colonizada disigende de èssere lìberos de praticare su catolitzèsimu. Plymouth est istada fundada pagu a pustis e su primu edifìtziu de importu a èssere fraigadu est istadu sa crèsia anglicana de Sant'Antoni in su 1636. Sa punna sua fiat de marcare s'apartenèntzia de s'ìsula a su Rennu de Inghilterra, de religione protestante. Si creet chi no apant postu a sa crèsia su nòmine de unu santu chi ddi naraiant Antoni, ma su de Anthony Brisket, guvernadore de s'ìsula, chi fiat resèssidu a agatare su dinari de fàghere s'edifìtziu.[1][2][3][4]

Dae su sèculu XVII a su XX modìfica

Intre su 1664 e su 1783 inglesos e frantzesos ant abbetiadu pro su possedimentu de s'ìsula, interessados a is coltivos (prus che totu de tzùcaru e tabacu) in ue traballaiant iscraos medas de s'Àfrica, chi in su tempus fiant essidos s'ala manna de sa populatzione de Plymouth e de s'ìsula intrea. In s'agabbu de custu perìodu longu, sunt istados is inglesos a bìnchere sa cuntierra. In su 1834 s'iscravidade est istada proibida e dae su 1871 s'ìsula aiat fatu parte de unas cantas federatziones coloniales, fintzas a cando in su 1962 est essida una colònia separada e Plymouth est istada decrarada capitale.[2][3][4]

Su 17 cabudanni 1989 sa tzitade est istada investida dae s'uraganu Hugo: undas artas prus de ses metros ant isciusciadu su portu, mentras bentu de unos 260 km/h e coladas de aremu ant guastadu unu nùmeru mannu de edifìtzios, comente s'ùnicu ispidale de s'ìsula, e isciusciadu su collegamentu telefònicu, ìdricu e elètricu.[2][5]

Dae su 1995: s'erutzione vulcànica modìfica

A pustis de una sèrie de terremotos durada annos medas, sa tzitade est istada evacuada in su 1995, cando su vulcanu de Soufrière Hills, istudadu dae sèculos, at prodùidu una sèrie de erutziones chi ant inundadu Plymouth cun coladas piroclàsticas, tefra, lahar e chinisu vulcànicu. Plymouth est istada evacuada e torrada a impreare prus bortas, fintzas a cando in su 1997 est istada abbandonada de su totu, in pari cun totu sa metade meridionale de s'ìsula de Montserrat. A sa fine su 80% de is edifìtzios fiat cobertu cun metros de chinisu e isciusciadu, mancari su nùmeru de vìtimas siat istadu limitadu (19 abitantes, mortos in ocasione de s'erutzione de su 25 làmpadas 1997). Dae insandus, s'atzessu a totu sa metade meridionale de s'ìsula est proibidu. Esistet fintzas una zona intermèdia pitichedda in ue s'atzessu est cunsentidu petzi durante sa die, ca no est bisestrada meda.[1][2][3][4][5][6][7]

Fiat craru giai luego chi sa tzitade no diat a èssere pòdida torrada a impreare mancu in su benidore, ca a nche nde bogare su ludu, sa lava e su chinisu diat a bòlere s'impreu de esplosivu, bulldozer e àteros mèdios tropu gastosos pro èssere impreados pro unu traballu mannu de aici. In prus su terrinu, cobertu e brusiadu, non diat a èssere prus bonu pro su coltivu. S'ala setentrionale de s'ìsula fiat amparada dae is montes, duncas at fatu a tramudare is ufìtzios guvernativos in sa tzitade de Brades. Plymouth est però abarrada capitale ufitziale de s'ìsula.[3][5]

S'isciusciada de sa tzitade at causadu problemas econòmicos mannos, ca Plymouth fiat su prus tzentru urbanu mannu (unu 4 000 bividores) e sede de is prus fainas econòmicas mannas de s'ìsula. Medas de issas sunt istadas tramudadas a àteras zonas, ma su disacatu aiat causadu s'emigratzione de unas 7 000 persones. Sa populatzione totale de Monserrat est calada a unos 4 000 bividores, mancari chi me is annos a pustis una parte de emigrantes siat torrada. In su 2013 est incumintzadu su fràigu de sa tzitade noa de Little Bay, chi una borta urtimada at a essire sa capitale noa de s'ìsula.[2][3][4][6]

Galleria de immàgines modìfica

Riferimentos modìfica

  1. 1.0 1.1 Montserrat's Archaeology and History, in blogs.brown.edu. URL consultadu su 5 dicembre 2020.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 Montserrat History, in globalsecurity.org. URL consultadu su 5 dicembre 2020.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Plymouth, Montserrat – The Pompeii of the Caribbean, in worldabandoned.com. URL consultadu su 5 dicembre 2020.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 History, in britannica.com. URL consultadu su 5 dicembre 2020.
  5. 5.0 5.1 5.2 Plymouth, Montserrat: Pompeii of the Caribbean, in sometimes-interesting.com. URL consultadu su 6 dicembre 2020.
  6. 6.0 6.1 Pompeya en el Caribe, in elmundo.es. URL consultadu su 6 dicembre 2020.
  7. Montserrat's Zone C, Closed Due to Activity at Soufriere Hills, Reopens, in caribjournal.com. URL consultadu s'8 dicembre 2020.