Museu de s'Istatuària Preistòrica Sarda

museu sardu

Coordinadas: 39°51′16.13″N 9°03′08.1″E / 39.85448°N 9.052251°E39.85448; 9.052251

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Su Menhir Museum - Museu de is Pedras Fitas o Museu de s'Istatuària Preistòrica Sarda, postu in su Palatzu Aymerich in su burgu de Làconi, est unu museu ùnicu in sa tipologia sua pro more de sa colletzione rica sua de Istàtuas-pedras fitas (fintzas istàtuas-isteles) atzapadas in su territòriu de Làconi, cun su primu acatamentu in su 1969.

Menhir Museum - Museu de s'Istatuària Preistòrica Sarda
Fotografia de una de sas salas de su museu
Logu
Istadubandiera Itàlia
LocalidadeLàconi
IndiritzuPratza Marconi 10
Caraterìsticas
TipologiaMuseu Archeològicu
Istitutzionesantandria 1996
Abertura1996, tramudadu a su Palatzu Aymerich in su 2010
DiretoreGiorgio Murru
Bisitadores6,500 (2022)
Situ web

Istòria de Palatzu Aymerich modìfica

Sos Aymerich, lòmpidos in Sardigna in su 1323 paris a Alfonso De Aragona pro ocupare s'Ìsula, ant tentu unu ruolu de annotu in s'istòria locale, moderna e cuntemporànea, determinende fatu-fatu sos acuntessimentos diferentes chi ant animadu custu territòriu pro 500 annos.

Inauguradu in su 1846 comente residèntzia rurale de sos marchesos de Làconi, su Palatzu est un'esèmpiu ispantosu de istile neoclàssicu, frutu de su progetu de s'otighentos de Gaetano Cima, architetu casteddaju chi li si depet sa realizatzione de su corpus nòbile, de sa fatzada de s'edifìtziu e de sa capella palatina. Su corpus printzipale de s'edifìtziu s'isvilupat in 3 pranos, e est caraterizadu dae sa fatzada printzipale, in istile neoclàssicu tìpicu, partzida dae bentanas e curridores elegantes.

A intro, in su “pranu nòbile” destinadu giai dae s'incumintzu a unu ruolu de ambiente de rapresentàntzia, sunt galu visìbiles cartas de muru pretziosas de s'època, realizadas dae sa tipografia frantzesa de primore Maison Dufour.

Sa superfìtzie totale de su fàbbricu est de prus de 5.000 metros cuadrados, funtzionale a s'acumprimentu de totu sas fainas de cunservatzione e trasformatzione de sos produtos alimentares bènnidos dae sos possedimentos agrìculos e dae sos allevamentos de su territòriu.

Istòria de su Museu modìfica

In su 1969 su Professore Enrico Atzeni at iscobertu sa prima Istàtua-Perda fita sarda (Genna Arrele I). Dae cussu momentu sos acatamentos etzetzionales sunt sighidos pro annos e annos.[1][2]

S'istitutzione museale, inaugurada in su santandria de su 1996, in sos aposentos de su Palatzu Munitzipale, fraigadu in s'Otighentos, daiat ispàtziu a s'espositzione de 40 Istàtuas bènnidas dae su sartu de Làconi.

A pustis de sa còmpora de su Palatzu Aymerich fata dae su Comune de Làconi, e de su restàuru fatu a pustis, in su 2010 ant inauguradu sa sede museale noa chi cumprendet, paris a sas Istàtuas-Perdas fitas de Làconi, istàtuas bènnidas dae sos territòrios de Santu Antoni Arruinas, Àllai e Samugheo.

Espositzione museale modìfica

S'Espositzione museale s'articulat in tres livellos e ùndighi salas a intro de su Palatzu Aymerich. A su pianu terra, in paris a sa billeteria e a sa butega de libros e ogetos, agatamus una prima espositzione de Pedras fitas, sa riprodutzione de una cava pro sa creatzione de sas Istàtuas e sa Capella Nòbile de sa famìlia Aymerich, restaurada dae pagu. Sa bìsita sighit in sas cortes de foras de su palatzu, pro sighire a pustis in sas salas de su de duos pianos, in ue agatamus espostas sas Istàtuas-Pedras fitas de su territòriu e una colletzione de manufatos de importu mannu, parte de s'asciugàriu funeràriu de unos cantos interros de su Neolìticu e de sa prima edade de sos metallos, ligados a su matessi cuntestu de acatamentu de sas Pedras Fitas.

In su de unu pianu, imbetzes, su chi benit mutidu pianu nòbile, podimus ammirare sas cartas de muros de s'Otighentos de sa manifatura Joseph Dufour. Sas salas chi abarrant de custu livellu sunt, in dies de oe, sede de mustras temporàneas de interessu mannu.

  • Sas Pedras Fitas de Làconi: S'iscoberta de sas Istàtuas-Pedras fitas de Làconi incumintzat in su 1969, cando ant atzapadu, in su giassu de Genna Arréle, sa prima pedra fita, chi "fiat isulada in s'oru a dereta de sa caminera de penetratzione agrària, a s'oru de unu terrinu egadu." (Enrico Atzeni, 1973) Dae cussu momentu sos acatamentos etzetzionales sunt arribados unu in fatu a s'àteru. Logos che a Genna Arréle, Perda Iddocca, Barrili, Palas De Nuraxi, Piscina 'e Sali, Bau Carradore e Nuraxi Orrùbiu, in dies de oe faghent parte de una literadura archeològica chi est rica meda. De s'espositzione museale noa faghent parte, in custu momentu, 44 istàtuas[3], bènnidas dae tretos diferentes de sa bidda.
  • Sa capella nòbile: Sa capella de Palatzu Aymerich est una de sas pagu Capellas Nòbiles de istile Neoclàssicu abarradas in Sardigna chi apat cunservadu, belle in manera miraculosa, s'ispìritu suo chene mudas. A intro tenet una pranta otagonale: unu logu bastante minore, partzidu in pranta dae colunnas iscanaladas in istucu e pintadas, e in artària in duos dae una curnisa marcapianu a òvolos agetantes meda; unu tretu adatu de seguru a sa funtzione sua de logu de pregadoria e de ritos religiosos diferentziadu e partzidu in cumpartimentos in manera armoniosa, in ue cada elementu agiudat a creare un'atmosfera de regollimentu elegante. Si cunservat in cunditziones bonas s'altare de linna, òrfanu de sas tres istàtuas de propiedade de sa famìlia chi lu decoraiant.
  • Sas Vetrinas: Sos repertos custoidos in sas tecas benint dae unos cantos giassos a caràtere funeràriu de su territòriu de Làconi, mescamente dae sa necròpoli de Pranu 'e Arranas, dae su Dolmen de Corte Noa e dae sa tumba a tzìrculu de Masone 'e Perdu. Abbratzant un'arcu temporale chi dae sa prima edade de sos metallos lompet finas a sas fases arcàicas de s'edade de su brunzu antigu. Un'època chi andat dae su 2700 a su 1800 a.C. Sos repertos espostos cumprendent arcos temporales medas e tocant culturas diferentes, dae sa Cultura Abealzu-Filigosa a sa de Bonnannaro e a sa Campaniforme.
  • Sas pedras fitas de su territòriu: Sas tres Istàtuas de Allai apartenent a unu grupu prus bundante de pedras fitas agatadas in Pranu Orisa. Sos esemplares de Allai ammustrant tres tipologias de formas diferentes. A Samugheo, in sas localidades Paule Lutùrru e Cuccuru De Lai, sas pedras las ant atzapadas in frammentos e in unu cuntestu segundàriu, in unu tumbarinu a sicu a curtzu a sos restos de una tumba de gigantes nuràgica e de su nuraghe a turre sìngula omònimu. In prus ant agatadu una chentina de frammentos de istàtuas antropomorfas icònicas e anicònicas otènnidas dae s'ignimbrite locale, torradas a impreare in òpera in unu tumbarinu a sicu.
  • Su pianu nòbile: Su primu livellu de su Palatzu est ocupadu dae su Pianu Nòbile. Duas salas sunt incaridas dae sas Cartas de Parados pomposas de sa manifatura Joseph Dufour, “Festa de sa Grètzia e de sos giogos olìmpicos” e “Monumentos de Parigi”, postas in cue in s'Otighentos.

Riferimentos modìfica

  1. Deos e òmines de pedra, in Sardegna Cultura. URL consultadu su 4 austu 2021 (archiviadu dae s'url originale su 6 austu 2021).
  2. Sas pedras fitas, in Sardegna Cultura. URL consultadu su 6 austu 2021 (archiviadu dae s'url originale su 6 austu 2021).
  3. (IT) La preistoria dalla Sardegna a Firenze: nasce la Rete nazionale dei Mehnir, in Sardinia Post, 21 maju 2017. URL consultadu s'11 austu 2021.

Bibliografia modìfica

  • E. ANATI, I pugnali nell'arte rupestre e nelle statue-stele dell'Italia settentrionale, Ed.del Centro, Archivi 4. 1972
  • E. ATZENI, Laconi, Statua-menhir di Genna ‘e Arrele, in Nuovi idoli della Sardegna prenuragica, Studi Sardi, Gallizzi, Tàtari, 1975. pp. 24-32, figg. 3-4, tavv. XIII-XVII.
  • E. ATZENI, Le statue-menhir di Laconi, in Sardegna Centro-Orientale: dal Neolitico alla fine del mondo antico, Dessi, Tàtari 1978, pp. 47-52; tavv. X-XIV.
  • E. ATZENI, Le statue-menhir del Sarcidano, in Aspetti e sviluppi culturali del neolitico e della prima Età dei metalli in Sardegna, Ichnussa, La Sardegna dalle origini all’età classica, Scheiwiller, Milanu 1981, pp. 47-51; tavv. 136-141.
  • E. ATZENI, Menhirs antropomorfi e statue-menhirs della Sardegna, in Annali del Museo Civico della Spezia, vol. II, 1979-80, Tip. Moderna, La Spezia 1981, pp. 9-64; figg. 1-8; tavv. I-XIX.
  • E. ATZENI, Megalitismo e Arte, in L’età del Rame in Sardegna, Atti del Congresso Internazionale L’Età del Rame in Europa, Viarègiu 1987, pp. 442-456, figg. 4-6.
  • E. ATZENI, Statue-menhir di Laconi (Nuoro), in L’Età del Rame, cit., pp. 524-25. 70 E. ATZENI, Tombe megalitiche di Laconi (Nuoro), in L’Età del Rame, cit., pp. 526-27.
  • E. ATZENI, Villa S. Antonio – Stazioni di Genna Carruba e Genna Sorti. Menhir di Corru Tundu e Carabassa. Senis. Statue-menhir di Bidda ‘e Perda. Allai – Statue-menhir di Planu Ollisa, in Reperti neolitici dall’Oristanese, Sardina antiqua, Ed. della Torre, Casteddu 1992, pp. 49-62, tavv. VIII-IX.
  • E. ATZENI, La statuaria antropomorfa sarda, in La statuaria antropomorfa in Europa dal neolitico alla romanizzazione, Atti del Congresso Internazionale, La Spezia-Pontremoli 1988, La Spezia 1994, pp. 193-213; figg. 1-3; Tavv. I-VII.
  • E. ATZENI, Museo delle statue-menhir di Laconi, in Guida alla visita dei Musei e delle Collezioni della Sardegna, Regione Autonoma della Sardegna, Ass. della Pubblica Istruzione, Casteddu 1977, pp. 154-156; figg. 1-3. E. ATZENI, Statue-menhir in Sardegna, in Archeologia Viva, Firentze 1997 n. 62, p. 15.
  • E. CONTU, Nuovi petroglifi schematici della Sardegna, Bull. Paletn. It., 1965, p. 69. A.M. COSSU, Nuove statue-menhirs ed un inedito petroglifo nel territorio di Allai (Oristano), in Studi Sardi, XXX, Tàtari 1996, pp. 299-328.
  • G. LILLIU, La civiltà preistorica e nuragica in Sardegna, in Atti della Accademia Nazionale dei Lincei, Memorie, serie IX, vol. XV, fasc. 3, Roma 2002, pp. 221-264; Tav. I-XCII.
  • A. MORAVETTI, Statue-menhir in una tomba di giganti del Marghine, in Nuovo Bull. Arch. Sardo, Tàtari 1984, pp. 41-67.
  • G. MURRU, Le statue menhir di Laconi, analisi dei simboli, in L'eredità del Sarcidano e della Barbagia di Seulo, Blackwood & Partners, 1998
  • M. PERRA, Statue-menhirs in territorio di Samugheo (Oristano), in Nuovo Bull. Arch. Sardo, 4, Tàtari 1994, pp. 17-42; figg. 1-14.

Ligàmenes esternos modìfica

  • Ischeda in su situ de su Comune de Làconi
  • (IT) Situ ufitziale de su museu, in menhirmuseum.it. URL consultadu su 6 austu 2021 (archiviadu dae s'url originale su 28 ghennàrgiu 2012).
Controllu de autoridadeVIAF (EN128862322 · ISNI (EN0000 0001 0684 6160 · GND (DE10193761-1 · LCCN (ENn2005028897 · SUDOC (FR088215679 · WorldCat Identities (ENn2005-028897