Poltergeist

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Unu Poltergeist (dae su tedescu poltern, fàghere burdellu, e Geist, pantuma) est unu fenòmenu ispantosu o paranormale chi pigat in contu cale si siat fatu pertzetìbile, de natura violenta e diferente a is leges fìsicas, produidu dae un'entidade o energia non reconnota.

Sa tzaraca agena de 14 annos, Therese Selles, faghet esperièntzia de unu poltergeist in sa domo de is meres, sa famìlia Todeschini in Chéraga, Algeria.Inoghe rapresentadu in sa cuberta de sa revista frantzesa La Vie Mysterieuse in su 1911.

Su trèmene s'usat de costùmene in manera collochiale pro definire totu sos eventos violentos chi acontessent in unu logu chi si suponet siat afaturadu e chi non intretzat cun sa normalidade fìsica. Intre is fenòmenos poltergeist, s'incluent, in generale, sonos inespricàbiles, mòvidas de ogetos inanimados, materializatzione, isparessimentu de èdulos, fragos insòlitos e atacos fìsicos. S'entidade impertzetìbile chi ingènnerat custos fatos, segundu sa parapsicologia, diat èssere èssere una pantuma o entidade assòtziada a una persone morta. Puru podet èssere causadu dae telechinesi incuscèntzia derivada dae istrachimine o tensione emotiva.

Segundu unos cantos custos fatos sunt de atribuire a fenòmenos fìsicos proados comente s'eletritzidade istàtica, is campos eletromagnèticos, s'àera ionizada, is infrasonos o sos ultrasonos. Tambene diant pòdere derivare de simpres allutzinaduras causadas dae atoscamentu de monòssidu de carbòniu.

Custos fenòmenos sunt reportados dae printzìpios de s'umanidade, in sa majoria de is culturas e paisos, e est tando, cun s'era tecnològica, chi sunt registrados in imàgine, vìdeu o àudio. S'esistèntzia de custos fenòmenos, mai averguada, fiat ipotizada giai in tempos de is Romanos e si nde faghet ammentu in documentos de su Mesuevu in Germània, Galles e Cina.