Sa comunicatzione (de su latinu cum = cun, e munire = ligare, fraicare e de su latinu communico = pònnere in comunu, fàer partetzipe) in sa prima definitzione cosa sua  est su paris de is fenòmenos chi cumportant sa distributzione de informatziones. Segundu Stefano Gensini, comunicare ponet in luxe  espressiones latinas chi sunt "communis" chi signìficat comuna a totus e "communicare" chi bolet nàrrere torrare in comunu, ìmplicat sa partetzipatzione de calicunu, su fatu de si pònner de acòrdiu cun calicunu.[1]

Sa formatzione de su protzessu de comunicatzione modìfica

Su protzessu comunicativu si basat in diferentis elementus fundamentales:

  1. su sistema (animale, òmine, màchina) chi trasmitet (s'emittente);
  2. unu canale de comunicatzione, netzessàriu pro trasferire s'informatzione;
  3. unu cuntestu de riferimentu in cale su protzessu s'isvilupat;
  4. su càbidu de sa comunicatzione cuntènnidu in su messàgiu;
  5. su destinatàriu de su messàgiu comunicadu (su retzidore);
  6. s'informatzione;
  7. unu còdixe formale mediante su cale benit dada una forma linguìstica a s'informatzione, est a nàrrere benit significada.

Custos elementos sunt netzessàrios pro costruire unu modellu de sa comunicatzione chi previdat fintzas duos atos comunicazionales a banda de s'emittente e de su retzidore: dda codificat e sa decodifica de is informatziones.

Sa caraterìstica fundamentale de sa majore parte de is protzesis de comunicatzione est, però, chi sa presèntzia de su retzidore no ìmplicat in manera netzessària s'assuntzione completa de s'informatzione: custu, difatis, dipendet siat de s'eficatzidade de su canale chi, mescamente, de su resurtadu de s'interpretatzione (significatzione inversa) de su messàgiu a banda de su retzidore; cussu resurtadu est meda influentzadu dae su livellu de cumpartzimentu de su còdixe, cando custu no est unìvocu, comente a s'ispissu càpitat in is linguàgios in manera estrema complesis e, tando, in ùrtimu analizu, de is fatores chi influentzant s'emittente e su retzidore. Pro custu, in manera ispetzificada in s'àmbitu de is teorias psicològicas e etològicas e in manera usuale in is mollos generales in sa comunicatzione prus impreados, s'introduit su "cuntestu", pro ite custu ùrtimu influit in is duos protzesis de significazione (de s'emittente e de su retzidore) e, tando, costituit in tales mollos su de ses elementos fundamentales.

Psicologia modìfica

In sensu psicològicu bolet cumprèndere s'iscàmbiu de istìmulos e rispòndidas (aiat dadu feedback o messàgios) tra duos o prus sugetos de cale una de is formas prus aiat difùndidu est denominada narratività opuru narrativity.

Istùdios e descritzione modìfica

Sa comunicatzione riguardat siat sa bramadu cuotidianu siat su bramadu publitzitàriu e de is pùblicas relatet: in cada de custos àmbitos sa comunicatzione tenet diveris finalidades. is agentes de sa comunicatzione podent èssere persones umanas, èsseres bividores o entidades artifitziales. Difatis est cussu chi "retzit" sa comunicatzione a assignare a custa unu significadu, pro cale est sa potentzialidade creativa de s'èssere umanu a assignare significados a ogni ite, creende su "sistema comunicatzione" cun is suas duas caraterìsticas: s'immaginatzione e sa creatzione de sìmbulos. est nointames argumentu de discussione si la comunicatzione presupponga s'esistèntzia de cussèntzia, o si si tratos de unu protzessu chi podet acontèssere fintzas tra màchinas.[2] Si difatis est cussu chi retzit sa comunicatzione a assignare unu significadu ogni "ite" podet comunicare.

Su cuntzetu de comunicatzione cumportat sa presèntzia de un' interatzione tra sugetos diferentes: si tràida in unos àteros tèrmines de una faina chi presuppone unu seguru gradu de cooperatzione. Ogni protzessu comunicativo acontesset in ambas diretziones e, segundu carchi, non faghet a faeddare de comunicatzione là ue su flussu de sinnos e de informatziones siat unidirezionale. Si unu sugetu podet faeddare a medas sena sa netzessidade de iscurtare, semus in presèntzia de una simpre trasmissione de sinnos o informatziones.

In su protzessu comunicativo chi bidet interessados is èsseres umanos nch'agatemus aici in cara a duos polarità: de unu chirru sa comunicatzione comente a atu de pura cooperatzione, in cale duas o prus individuos "costruint paris" una realidade e una beridade cumpartzida; de s'àteru sa pura e simpre trasmissione, unidirezionale, sena possibilidade de replicat, in is variantes de s'imbonimento televisivu o de is raportos de caserma. In su mesu, naturalmente, bi sunt is milli diveris ocasiones comunicativas chi totus bivamus ogni die, in famìlia, a iscola, in ufìtziu, in comunicatzionede.

Unu mollu formale de comunicatzione modìfica

Generalmente si distinghent diveris elementos chi cuncurrent a realizare unu sìngulu autu comunicativo definidos, de is àteros, de Paul Grice.

  • Emittente: est sa persone chi aviat sa comunicatzione pro mèdiu de unu messàgiu.
  • Retzidore: acollit su messàgiu, su decodifica, l'interpretat e lu cumprendet.
  • Còdighe: paràula faeddada o iscrita, figura, tonu impreadu pro "formare" su messàgiu.
  • Canale: su mèdiu de propagatzione fìsica de su còdighe (undas sonoras o eletromagnèticas, iscritura, bits eletrònicos).
  • Cuntestu: s'"ambiente" significativu a s'internu de su cale si sìtuat s'atu comunicativo.
  • Referente: s'ogetu de sa comunicatzione, a cale si referit su messàgiu.
  • Messàgiu: est custu chi si comùnicat e su modu in cale su si faghet.

Comente a s'est naradu, su protzessu comunicativo tenet un'intrìnseca natura bidirezionale, tando su mollu andat interpretadu in su sensu chi si tenet comunicatzione cando is individuos interessados sunt a unu tempus emittentes e retzidores messàgios.

Custu nche faghet pensare a sa traditzione de su pensamentu retòricu de Aristotele in unu de is suos iscritos prus famois: " I ghèneros de sa retòrica sunt tres de nùmeru: ateretantos sunt difatis is mesches de cussu chi iscurtant is arresonos. s'arresonu consta de tres elementos: cussu chi faeddat, custu de cale faeddat, cussu a su cale si faeddat. Su fine de s'arresonu est dirìgidu a costui - bògio nàrrere a s'ascurtadore. E in manera netzessària s'ascurtadore est un'ispetadore o unu chi detzidet, e est una chi detzidet respetu a is avenimentos colados o cusis futuros. In raportu a is avenimentos benidores est su membru de s'assemblea a detzìdere; riguardu a cusis colados est su giùighe de tribunale; respetu a s'abilidade de s'oratore, s'ispetadore. Pro tantu, ant a èssere in manera netzessària tres is ghèneros de arresonos retòricos: deliberativo, giuditziàriu, epidittico"[3]


In realidades, fintzas in unu monòlogu chi faeddat otenet de sa contraparte unu feedback continu, fintzas si su messàgiu no est verbale, un'esèmpiu nd'est sa frase: "faeddat cantu boles, deo non t'iscurto". Custu fenòmenu est istadu resùmidu cun s'assioma (de Paul Watzlawick) segundu su cale, in una situatzione in presèntzia de persones, "non si podet non comunicare": finas in una situatzione anònima comente a in unu vagone de sa metropolitana nois emitamus pro is nostros serentes totora signales non verbales (chi signìficant pressappoco "fintzas si sunt a pagos tzentìmetros de tene, non ti minetzo e non cumprendo immischiarmi in s'isfera ìntima tua"), e is cumpàngios nostros de biàgiu acollint su messàgiu, lu cunfirmant e l'afòrtiant ("bene; su matessi balet pro mene in is cunfrontos tuos").

Giai de custu simpre mollu potzamus individuare diveris aspetos in manera potentziale problemàticos de su protzessu comunicativo:

  • Su protzessu de comunicatzione, puru essende formalmente ite separada dae su mèdiu pro mèdiu de su cale acontesset, nd'est altamente influentzadu: si usu su còdighe Mòssidas, apo a chircare de limitare su messàgiu a s'istrintu netzessàriu, si usu una lìtera apo a impreare unu tonu tendenzialmente prus formale respetu a una telefonada. Su mesu influèntzia sa comunicatzione, cada in unu modu diversu, e tando s'ant a pòdere individuare de is mèdios de comunicatzione in manera piessigna adatos a tratare unu seguru argumentu, ma inadatti a unu àteru.
  • No est naradu chi su mannu nùmeru de sìngulos messàgios, verbales e non verbales, emìtidos in unu datu momentu (bides ultres), siant semper congruenti tra isis. Potzo nàrrere duas cois diveris cun is paràulas e cun is gestos (a esèmpiu nàrrere a su meu rivale in amore "allegru de ti connòschere" cun un' espressione de su furriadu meda contrariada).
  • No est naradu chi s'interpretatzione de su cuntestu a s'internu de su cale acontesset s'iscàmbiu comunicativo siat semper aguale o congruente. In s'àula de un'iscola, su dotzente at a pòdere pensare de tènnere un'istile partetzipativu e "democràticu", mentras s'istudiante si #pòdere sentire ala de una relatzione asimmetrica e autoritària.

De cantu in pessu chi naradu istupat chiaramente chi sa comunicatzione non semper "funtzionat"; custu datu benit cunfirmadu innumerevoli furriadas de s'esperièntzia cuotidiana nostra. In situatziones piessignas comente a is cuntierras interpersonales, o fintzas cando sunt in giogu patologias mentales sa comunicatzione divenit in manera piessigna difìtzile e podet prodùere ulteriore discumbèniu.

Istorbos in sa comunicatzione modìfica

Sa comunicatzione podet èssere istorbada dae un'abbolotu, est a nàrrere calesi siat fatore, siat fìsicu chi psicològicu, chi interrumpat o impèigos su protzessu.

Pro oviare a su problema de s'abbolotu si tenent duos possìbiles bias de sighire:

  • sa ridondanza, est a nàrrere cando s'emittente torrat prus cumprensìbile su messàgiu repitende·lu in modu prus craru o acumpangende·lu cun gestos e espressiones facciali;
  • su feedback, est a nàrrere cando su retzidore rendet s'informatzione a s'imbiadore, chi aici la podet averguare, pedende crarimentos.

Abbolotu, ridondanza e feedback torrant sa comunicatzione dinàmica.

Tipos de abbolotu modìfica

Is possìbiles tipos de abbolotu chi faghent a presentare sunt:

  • esternu, est a nàrrere is fatores esternos a su retzidore (comente a s'abbolotu de su trenu chi colat);
  • Fisiològicu, est a nàrrere is fatores biològicos chi interferiscono cun una retzidura accurata (comente a una maladia o sa pèrdere temporale de s'intèndidu):
  • Psicològicu, est a nàrrere is fortzas, internas a chi comùnicat, chi interferiscono cun s'abilidade de espressare o acollire unu messàgiu (comente a unu pessamentu);
  • Culturale, est a nàrrere cando sa cultura de s'emittente est diferente de cussa de su retzidore (comente a unu messàgiu in italianu imbiadu a unu francòfonu).

Mollos de comunicatzione interpersonale modìfica

Paul Watzlawick e is collegas suos, in su 1967, ant introduidu un' importante diferèntzia in s'istùdiu de sa comunicatzione umana: ogni protzessu comunicativo tra èsseres umanos possedit duas dimensiones distintas, su cuntènnidu (custu chi is paràulas narant) e sa relatzione (sa chi is faeddadores lassant cumprèndere, siat a livellu verbale chi no, in sa calidade de sa relatzione chi intercorre tra isis).

 
Su mollu de Friedemann Schulz von Thun: su cuadradu de sa comunicatzione.

In su 1981, su psicòlogu Friedemann Schulz von Thun, de s'Universidade de Amburgo, at propostu unu mollu de comunicatzione interpersonale chi distinghet bator dimensiones diveris, in su gai naradu "cuadradu de sa comunicatzione":

  • Cuntentu: de chi ite si tràida? (ladu biaitu de su cuadradu, in artu).
  • Relatzione: comente a definit su raportu cun tegus, chi ite ti faghet cumprèndere de pensare de tene, cussu chi faeddat? (ladu grogu, in bassu).
  • Rivelatzione de sese: ogni bia chi calicunu s'espressat rivelat, consapevolmente o prus pagu, carchi cosa de sese (ladu birde, a sinistra).
  • Apellu: chi efetos bolet otènnere chi faeddat? Custu chi su faeddadore pedit, in manera crara o in manera implìcomunicatzione, a sa contraparte de fàghere, nàrrere, pensare, sentire. (ladu ruju, a destra).

Custas bator dimensiones faghent a tènnere presentes siat in su formulare messàgios chi in s'iscurtu e in s'interpretatzione de is messàgios de àteros; in custu segundu casu s'"iscola de Amburgo" faeddat de is "bator orecchie" (chi currispondent a is "bator lados de su cuadradu de sa comunicatzione") subra cale nche si podet sintonizzare, a esèmpiu, pro chessire a "mi la pigare", a mi ofèndere in s'iscurtare sa comunicatzione x, apo a dèpere assignare a issa significadu sintonizzandomi in s'origra "groga", sa chi tirat a bìdere in sa comunicatzione de is àteros s'isis soppesarci, su sinnu est a nàrrere de cantu custos nche respetent.

Custu mollu visualizza comente a si siat semper lìberos de assignare a calesi chi siat comunicatzione unu significadu opuru unu àteru, evidentziende aici su pòdere de chi iscurtat in su contribuire a definire sa calidade de un'interatzione; cun unu pagu de allenamentu est possìbile, a esèmpiu, sintonizzarci in s'origra birde, imbetzes chi in cussu grogu, e nche pedire, intro de nois, in cara a una comunicatzione chi nche paret irritante: "comente a si sentit, sa persone chi faeddat, pro sentire su bisòngiu de mi faeddare custu?"

Sa comunicatzione interpersonale, chi interessat prus persones, est basada in una relatzione in cale is interlocutores s'influentzant vicendevolmente comente a in unu tzìrculu vitziosu; issa est partida in:

  • comunicatzione verbale, chi acontesset pro mèdiu de s'impreu de su limbàgiu, siat iscritu chi orale, e chi dipendet de pretziis règulas sintàticas e grammaticales;
  • comunicatzione non verbale, sa cale imbetzes acontesset sena s'impreu de is paràulas, ma pro mèdiu de canales diversificati, cales mimiche facciali, ogradas, gestos, posturas;
  • comunicatzione parat verbale, chi riguardat tonu, volùmene e ritmu de sa boghe de chi faeddat, pàuis e unas àteras espressiones sonoras (comente a su schiarirsi sa boghe) e non (comente a su giocherellare cun is manos cun cale si siat cosa cumprèndidos a tiru).

Sa comunicatzione in is Scièntzias econòmicas modìfica

Pro "comunicatzione", in sensu econòmicu, si cumprendet unu de is elementos fundamentales de su marketing mix. Sa comunicatzione est unu de is aspetos fundamentales de su marketing, e est su mèdiu pro mèdiu de su cale colant totus is informatziones. Pro "comunicatzione", in sensu professionale, si cumprendet s'ampru complessu de faina lavorative chi spaziano de su giornalismu, a s'editoria eletrònica, a sa comunicatzione de impresa e a su marketing, colende pro sa tzinematografia e àteru àncora. est annotamala possìbile impreare sa comunicatzione esterna, de is àteros miras, pro fàghere connòschere is servìtzios e is progetos de s'ente, fatzilitare s'atzessu a is servìtzios, connòschere e rilevare is bisòngios de s'impitu, megiorare s'eficatzidade e s'atòliu de is servìtzios, favorire is protzesos de isvilupu sotziale, econòmicu e culturale, atzelerare sa modernizzazione de aparatos e servìtzios e acumprire atzionet de sensibilizzazione e policy making.

Sa comunicatzione esterna modìfica

 
esèmpiu de comunicatzione esterna

Si cumprendet comente a comunicatzione esterna cussu tipu de comunicatzione chi s'impresa adotat cara a su suo pùblicu pro mèdiu de atziones de comunicatzione de massa. Issa contribuit a costruire sa pertzetzione de sa calidade de su servìtziu e costituit unu canale permanente de iscurtu e verìfica de su livellu de satisfatzione de su cliente/impitadore, tale de cunsentire a s'organizatzione de adeguare de bia in bia su servìtziu ofertu. In su marketing esistent tres istrategias de comunicatzione esterna chi s'impresa podet impreare:

  • Push: Benint predispostas is conditziones affinché siant is intermediàrios a sugerire su produtu a su consumadore.
  • Pull: In custu casu, est su cliente chi benit ispintu a s'acuistu de su produtu.
  • Mista (o Twin): S'impresa investit in manera ecuànime tra cliente finale e distributzione, pro sa bèndida de su produtu.

Sa comunicatzione interna modìfica

Sa comunicatzione interna est adotada dae s'impresa pro gestire su flussu de informatziones a su suo internu. Sa comunicatzione interna si ponet comente a cumplementare e funtzionale a sa comunicatzione esterna, de sa cale si diferèntziat pro ite veìculu printzipale pro cumpartzire calesi chi siat tipu de messàgiu, siat informativu chi funtzionale, a banda de su pùblicu internu a s'ente.

Printzipalmente si distinghent 3 categorias:

  • Top-down: su flussu acontesset de s'artu a su bassu, tando de su board management a is dipendentes, e podet riguardare comunicatziones de massa o destinadas a una sìngula persone o a unu grupu/setore piessignu;
  • Bottom-up: su flussu partit de su bassu, tando sunt is dipendentes chi trasmitent informatziones/rechertas/reclamos/report cara a su top management;
  • A retza: est su tipu de flussu chi su nou marketing chircat de impiantare in is impreis, ue is informatziones benint iscambiadas "a sa parinales" tra su management, sa diretzione e is dipendentes, torrende su protzessu comunicativo meda de prus snello e simpre.

Is tres modalidades tenent sa particularidade de èssere totus bi-direzionali ma solu s'ùrtima cobrat una tzerta modernità ca ispinta a eliminare una gerarchizzazione tra is membros de un'ente e tando inùtiles formalismu. S'eficatzidade de sa comunicatzione interna dipendet in manera istrinta de sa calidade e cantidade de is messàgios trasmìtidos e de su mesu chi si sèberat pro los veiculare.

Riferimentos modìfica

  1. Stefano Gensini.
  2. Miteinander reden 1 – Störungen und Klärungen.
  3. Aristotele.

Bibliografia modìfica

  • Ferdinand de Saussure, Cùrsu de linguìstica generale, (a cura de Tullio De Mauro), Laterza, Roma-Bari [1967], 2009.
  • Paul Watzlawick, Beavin J.H., Jackson D.D., Pragmatics of Human Communication, W.W. Norton, New York 1967. Trad. italiana: Pragmàtica de sa comunicatzione Umana, Astrolabio, Roma, 1971. ISBN 88-340-0142-7
  • Umberto Ecu, Tratadu de semiotica generale, Bompiani, Milanu, 1975. ISBN 88-452-0049-3
  • Tullio De Mauro, Minisemantica de is limbàgios non verbales e de is limbas, Laterza, Roma - Bari, 1982. ISBN 88-420-2006-0
  • Armand Matterlart, Michèle Matterlart, Istòria de is Teorias de sa comunicatzione, tìtulu originale: Histoire des theories de sa communication, Lupetti, Milanu 1997. ISBN 88-86302-88-6
  • Sa comunicatzione virtuale. De su computer a is retzes telemàticas: noas formas de interatzione sotziale, Carlo Galimberti e Giuseppe Riva (a cura de), Guerini e Assotziados, Milanu, 1997. ISBN 88-7802-783-9
  • Friedemann Schulz von Thun, Miteinander Reden, 1981, HamburgTrad. italiana: Faeddare paris, Tea, Milanu 1997.

  • Ludovica Scarpa, Ainas mentales, Cafoscarina, Venètzia 2004. ISBN 88-7543-021-7
  • Pietro Boccia, comunicatzione e mass mèdia, Zanichelli, Bologna 1999. ISBN 88-08-07357-2
  • Marco A. Villamira, Lucia D. Roggeroni, Inter Actio o de s'interatzione tra sistemas, Francu Ànghelos, Milanu 2001. ISBN 88-464-1422-5
  • Franco Lever, Cesare P. Rivoltella, Adriano Zanacchi, Sa comunicatzione. Su ditzionàriu de Scièntzias e tècnicas, FIAS-LAS-Elledici, Roma 2002. ISBN 88-397-1185-6
  • Emanuele Arielli, Giovanni Pisto, Cuntierras e mediatzione, Bruno Mondadori, Milanu, 2003. ISBN 88-424-9566-2
  • Caterina Castàngia, is limbas utopiche, Noos Echilìbrios, Viterbo, 2004, [1995]. ISBN 88-7226-815-X
  • Pietro Boccia, Limbàgios e multimedialidades, Simone Iscola, Nàpoli, 2004. ISBN 88-244-8707-6
  • Su mediaevo italianu. Indùstria culturale, TV e tecnologias tra XX e XXI sèculu, Mario Morcellini (a cura de), Carocci Editore, Roma, 2005. ISBN 88-430-3125-2
  • Luigi Anolli, Fundamentos de psicologia de sa comunicatzione, Su Mulinu, Bologna, 2006. ISBN 88-15-10860-2
  • Guido Bosticco, Prenare is bòidos. Unu manuale (sugetivu) de iscritura e comunicatzione, Ibis, Como-Pavia, 2007. ISBN 978-88-7164-241-3
  • Marco Pacori, Comente a interpretare is messàgios de su corpus, De Vecchi Editore, Milanu, 2007.
  • Marco Pacori, I Segretos de sa comunicatzione, De Vecchi Editore, Milanu, 2007.
  • Rino Rumiati, Lorella Lotu, Introduida a sa psicologia de sa comunicatzione, Su Mulinu, Bologna 2007. ISBN 978-88-15-11538-6
  • Mario Perniola, Miràculos e tràumas de sa comunicatzione, Einaudi, Torinu 2009. ISBN 978-88-06-18826-9
  • Mario Perniola, Contra sa comunicatzione, Einaudi, Torinu, 2005. ISBN 978-88-06-16820-9
  • Günther Witzany, Biocommunication and Natural Genome Editing, Springer Verlag, Berlinu 2009. ISBN 978-90-481-3319-2
  • Caterina Castàngia, I sinnos de sa trassa. Semiotica de sa crittografia, Noos Echilìbrios, Viterbo, 2010. ISBN 978-88-6222-132-0