|
=== Sa batalla po sa limba sarda ===
In s’acabu de sos annos Sessanta e in s'incumintzuincomintzu de sos annos Setanta de su Millinoighentos, in totu s’Europa b'est istadaistadu unaunu furriadamudamentu curturale in totu sos logos in ue bi fiatfit una limba de minoria. Pro nàrrere, in Ispagna, morendesiche Franco su ditadore, sas minorias linguìsticas bascas e cadalanas ant incumentzaduincomintzadu a traballare meda po torrare a fàghere nàschere sas limbas issoro, in su Galles in su [[Rennu Auniadu]] sos gallesos ant incumentzaduincomintzadu sa batalla issoro pro fàghere reconnòschere sa limba gallesa e su pròpiu ant incumentzaduincomintzadu a fàghere sos brètones, sos ladinos, sos furlanos e totu sas àteras minorias europeas.
Fintzas in Sardinna su movimentu pro sa limba sarda si fiatfit fatu forte meda: in s’universidade, in s'iscola, in sa sotziedade a chistionare de limba sarda non fiatfit prus un'ispantu. Sos studiososistudiosos che a Antoni Lèpori su professore fiantfint incumentzandeincomintzende a iscrìere ditzionàrios modernos, a istudiare sistemas ortogràfigos popro iscrìere su sardu de manera coerente. Totu custas batallas, atòbios e istùdios ant fatu nàschere, in su 1997, sa leze sarda nùmeru 26, chi est sa primaprimu leze chi narat de manera crara chi su sardu est una limba chi faghet a l'impreare in cale si siat logu imparis a s’italianu. Narat puru ca essende una sienda, un'ascusorju mannu pro sa terra e su pòpulu sardu, tòcat a l'amparare comente si tocat, in s'iscola, in sa sotziedade e in sa vida de cada die.
A pustis de duos annos est essida sa leze 482 de s'istadu, chi a pustis de sessanta annos de democratzia cumprit s’artìgulu ses de sa Carta de s'Istadu. Cun custa leze, s'istadu reconnoschet dòighi linguìstigas a intro de sas làcanas italianas, est a nàrrere sa sarda, chi est sa minoria prus manna, sa furlana, sa tedesca, s'islovena, s'arbanesa, sa grecània, sa frantzesa, sa ladina, sa croata, sa franco-proventzale, sa cadelana e s’otzitana. Sas partes prus de importu de custa leze sunt chi totu custas limbas de minorias faghet a nche las fàghere intrare in s'iscola (dae sas elementares finas a sas mèdias). NonNono comente a unu tantu de oras a sa chida, comente a una limba istranza, ma chi faghet a las impreare pro imparare sas matèrias che sa matemàtica, s'istòria, sa geografia e gasigai sighende. CustaCustu est unaunu furriadamudamentu a beru ca sa limba de minoria bessit a limba mesu de imparu. Àtera parte de importu mannu de custa leze est su fatu chi reconnoschet s’importàntzia de sa limba de minoria in s’amministratzione pùbrica, e duncas permitit de l'imparare in paris cun s’italianu, mancari petzi s’italianu tenzat efetos de leze.
== Difusione, situatzione a die de oe e perigulu de estintzione ==
|
