Polima fisgale
Sa polima fisgale (Polifis) est una fortza de polima cun ordinamentu militare, est a narrer unu corpus militare chi dependet deretamente dae su Ministru de s’Economia e de sas Finàntzias.
In prus de isvilupare funtziones de polima zudissiària e seguràntzia pùbrigas a cumone cun sas àteras fortzas de polima, sa Polifis possuit poderes ispetziales (e iscrusivos) de polima tribudària. Dada s’identidade sua dupra de fortza de polima e corpus militare de s’Istadu, su corpus tenet sa partigularidade de esser parte integradora de sas fortzas armadas de s’Istadu italianu, belle chi no est integradu lozistigamente in su Ministèriu de sa Defesa.
Sa polima fisgale est su corpus militare prus antigu de s’Istadu, chi zai agatamus in su Rennu de Sardinna e che faghet remontare sas orìzines suas a sa lezione de sas tropas lizeras (1.774), comente testimonzat su degretu de numenalizadura de Gabriel Pictet comente primu cumandadore su 5 de santugaìne de 1.774 dae bandas de Bintòriu Amedeu su de III de Savoja. Duncas, sa polima fisgale, pro importu, podet esser considerada segunda petzi a s’Arma de sos carabineris (diferentes corpos de carabineris sunt custituìdos zai dae su de XVII sègulos, no petzi in Itàlia, si nono finas in su Rennu de Prùssia, Frantza e Àustria, in ue assuntant sas tareas de bàrdia reale), orizinada in sos Dragones de Sardinna prus antigos. S’unidade de infanteria lizera de s’armada sabauda cun sa tarea segundària de bizilare sas làcanas est reordinada a sa prima e a pustis issorta cun sa creassione de sas repùbrigas pro-napoliònigas de s’Itàlia de su nordu, recustituìda a pustis de sa Restauradura cun su nùmene de lezione reale lizera e issorta in manera definitiva in su 1.821. Issa in realidade dessendet dae sos prepostos duanales de su Rennu de Sardinna, un’organismu tzivile de arrampu frantzesu, chi sos rennadores de s’àtera ala de sas Arpes aiant mantentu a pustis de sa ruta de Napolione, a su cale fiat cunfiada sa bizilàntzia pro finalidades duanales de sos puntos de làcana e de sa frontera, in unu primu mamentu cuntemporanamente a s’unidade militare recustituìda e posca a sa sola.
Sa montura de sa Polifis est in colore murru, e difatis sos polimesos fisgales sunt narados cullochiarmente “bonetes murros”.