Dii de sa Terra
campidanesa. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:
logudoresu · LSC · nugoresu
Sa Dii de sa Terra est un'acuntessimentu de su 22 abrili de dònnia annu po amostai s'amparu de s'ambienti. Organizau po sa primu borta su 22 abrili 1970, oindii incluit una variedadi manna de eventus coordinaus de EarthDay.org (innantis, Earth Day Network) chi arregollint prus de unu milliardu de personis in 193 paisus[1][2].
Sa dii dd'at proposta s'ativista po sa paxi John McConnell in una cunferèntzia de s'UNESCO de su 1969, po onorai sa Terra e su cuncetu de paxi, de afestai su 21 de martzu, primu dii de beranu in s'emisferu nord. Custa dii est apustis stètia decretada in unu proclama scritu de McConnell e firmau de su segretàriu generali U Thant me is Natzionis Aunidas. Unu mesi apustis su senadori de is Stadus Aunius Gaylord Nelson iat propostu s'idea de tenni unu teach-in natzionali in contu de s'ambienti su 22 abrile 1970. Iat pigau unu giòvunu ativista, Denis Hayes, comenti moderadori natzionali. Nelson e Hayes ant postu a s'eventu "Earth Day". Denis e sa scuadra sua ant amanniau s'eventu a meda prus de s'idea originali de unu teach-in po includi totu is Stadus Aunius. Prus de 20 millionis de personis nci funt bessidas me is arrugas, e sa primu Dii de sa Terra abarrat sa prus protesta manna de una dii sceti in sa stòria de s'umanidadi. Est stètia de importu mannu sa partecipatzioni de unas cantu organizatzionis chi no fiant focalizadas asuba de s'ambienti. Asuta de sa ghia de su sindacalista Walter Reuther, po esempru, s'United Auto Workers est stètiu su sustenidori esternu finantziàriu e operativu prus de importu de sa primu Dii de sa Terra[3][4][5]. Segundu Hayes, "Chena s'UAW, sa primu Dii de sa Terra iat a essi cun probabilidadi fallida!"[6]. Nelson est stètiu onorau cun sa Medàllia presidentziai de sa libertadi comenti reconnoscimentu de su traballu suu[7].
Sa primu Dii de sa Terra fiat un'eventu pruschetotu stadunidensu. In su 1990, Denis Hayes, su moderadori natzionali originali in su 1970, dd'at portada a livellu internatzionali e at organizau eventus in 141 natzionis.[8][9][10]
In sa Dii de sa Terra 2016, s'Acòrdiu de Parigi est stètiu firmau de Stadus Aunius, Rènniu Auniu, Cina e àterus 120 paisus. Custa firma at satisfau unu recuisitu de fundamentu po sa validesa de su stòricu progetu de acòrdiu po s'amparu de su clima adotau po cunsensu de is 195 natzionis presentis in sa Cunferèntzia de is Natzionis Aunidas apitzus de su cambiamentu climàticu de su 2015 in Parigi.
Comunidadis medas si funt impinnadas in atzionis de sa Cida de sa Terra, una cida intrea de fainas in contu de chistionis ambientalis chi su mundu depit afrontai[11].
Sa Dii de sa Terra 2020, prus de 100 millionis de personis in totu su mundu ant pigau parti a su de 50 anniversàrius, afestau cun eventus in lìnia po mori de sa pandèmia de COVID-19[2].
Riferimentus
modìfica- ↑ (EN) Everything you need to know about Earth Day 2021, in The Independent, 21 abrile 2021. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ 2.0 2.1 (EN) The 50th Anniversary Of Earth Day Unites Tens Of Millions Of People Across The World In Action And A Multi-Platform Event, in www.yahoo.com. URL consultadu su 22 abrile 2021 (archiviadu dae s'url originale su 22 abrile 2021).
- ↑ (EN) Labor and environmentalists have been teaming up since the first Earth Day, in Grist, 22 abrile 2010. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ (EN) Meet ‘Mr. Earth Day,’ the Man Who Helped Organize the Annual Observance, in Time. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ (EN) The Rumpus Interview with Earth Day Organizer Denis Hayes, in The Rumpus.net, 22 abrile 2009. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ (EN) Labor and environmentalists have been teaming up since the first Earth Day, in Grist, 22 abrile 2010. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ (EN) Earth Day | Care2 Healthy Living, in web.archive.org, 23 abrile 2013. URL consultadu su 22 abrile 2021 (archiviadu dae s'url originale su 23 abrile 2013).
- ↑ (EN) Staff — The Bullitt Foundation, in web.archive.org, 7 austu 2011. URL consultadu su 22 abrile 2021 (archiviadu dae s'url originale su 7 austu 2011).
- ↑ (EN) The Rumpus Interview with Earth Day Organizer Denis Hayes, in The Rumpus.net, 22 abrile 2009. URL consultadu su 22 abrile 2021.
- ↑ (EN) The Spirit of the First Earth Day | EPA History | US EPA, in web.archive.org, 28 martzu 2010. URL consultadu su 22 abrile 2021 (archiviadu dae s'url originale su 28 martzu 2010).
- ↑ (EN) Earth Day: Let's pledge to keep our environment clean, says Mamata, in The Statesman, 22 abrile 2018. URL consultadu su 22 abrile 2021.