Giuseppe Biasi

pintore, intzisore e illustradore sardu
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Giuseppe Biasi (Tàtari, 23 de santandria de su 1885 – Andorno Micca, 20 de maju de su 1945) est istadu unu pintadore, intzisore e illustradore sardu.

Battesimo sardo, 1910 Colletziones de arte de sa Fundatzione Cariplo

Figura portante de s'illustratzione e de sa pintura sarda, est istadu un'autore de importu mannu de su de XX sèculos.

Biografia modìfica

In sos primos annos de su Noighentos istùdiat in su Litzeu clàssicu Domenico Alberto Azuni e, in su mentres, pagu prus o mancu a 16 annos, incumentzat a collaborare comente caricaturista in sos paperis umorìsticos tataresos, serentes a sos ambientes goliàrdicos, che a “Il Burchiello” e “Il Massinelli”. In su 1904 tzucat a Roma, in ue su poeta tataresu Salvator Ruju l'introduit in sa redatzione de su setimanale sotzialista Avanti! della domenica.[1] Biasi at collaboradu cun sa testada partinde dae su 1905 finas a su 1910.

In su beranu de su 1905 est torra in Sardigna, in sa tzitade nadale sua, pro sighire sos istùdios suos in lege. In su santugaine, in su teatru Politeama Verdi de Tàtari, benit fata una mustra personale sua de caricaturas. In su 1906 binchet unu cuncursu pro s'iscolarizatzione italiana fata in sa tzitade nadale sua e tzucat, cun su conterraneo Mario Mòida De Murtas, in chirca de s'identidade sua incumentzende unu biàgiu in sas biddas de sa Sardigna, avventurende·si in sas regiones internas, dae sa Barbàgia a su Sulcis. Abarrat literalmente atzisadu dae s'ambiente e de sos costùmenes de Teulada.

In cue Biasi agatat, in s'estètica de sas maneras de fàghere sas cosas e de sos bestires traditzionales, de sa mùsica e de su càntigu, su chi chircaiat in intro de isse matessi, cudda originalidade virginale e autèntica, no ammantata ne de folclorismos o de nostalgias, ma mancu de su finas tropu fàtzile atzisu "agreste". Lu podimus difatis cunfrontare cun carchi òpera de s'ùrtimu perìodu (mesches pitòricas) in ue b'est sa rasta de una tzerta cumponente nostàlgica.

In su 1908 pigat sa làurea in giurisprudèntzia e in su 1909 incumentzat una collaboratzione de profetu cun s'iscritora nugoresa Gràtzia Deledda, "Grassia", prèmiu Nobel pro sa literadura in su 1926. Pùblicat in L'Illustrazione Italiana e La Lettura. Est cosa de importu a ammentare chi in su matessi annu s'abbarolu suo Processione nella Barbagia di Fonni benit isseberadu pro pigare parte a sa Biennale de Venètzia.

In su 1913 pigat parte a sa prima Mustra de sa Setzessione Romana, mustra a sa cale at a pigare parte fintzas s'annu chi sighit, esponende fintzas in sa Biennale venetziana. In su 1914 intrat in su grupu de L'Eroica, sa rivista dirìgida dae Ettore Cozzani in La Spezia chi s'est fata promotora de sa rinàschida de s'intzisione in sa linna.

Benit mutidu a sas armas in su 1915, ma benit belle immediatamente fertu a un'anca e benit ricoveradu in Treviglio; pro sos efetos de sa ferida abarrat tzànchinu.In su 1916 si tramudat in Milanu frecuentende·nde sos ambientes intelletuales e artìsticos e cobrende sutzessu bonu. Connoschet a Aroldo Bonzagni, cun su cale at a espònnere in su 1919 in sa Galleria Pesaro; sa pintura sua si faghet prus poètica.

S'esperièntzia romana de Valori plastici e mescamente sa currente noa de Novecento però signant pro issu unu declinu de su riellu de su pùblicu cara a sa pintura sua.

Sa pigada de su podere de su fascismu lu bidet in una positzione crìtica, chi li costat s'invitu a sa Biennale de su 1922. Traballat a s'aparatu decorativu de s'hotel Villa Serbelloni de Arturo Bucher in Bellagio (1923), ma in su complessu s'agatat in dificultades creativas e de finàntzia.

In sos primos de su 1924 tzucat a su Nord Àfrica. Bi s'at a tratènnere finas a su 1927, bisitende sa Tripolitània, sa Cirenaica e s'Egitu, in chirca de ispiratziones noas e de unu primitivismu rigeneradore. Interessadu a s'arte africana, a sas caratzas rituales, a s'arte indiana, ma fintzas a Matisse e a Modigliani, faghet traballos a ògiu, disinnos e tèmperas minores chi si proponet de isvilupare in su tempus benidore. S'esperièntzia africana su batit a elaborare un'istile assutu e sintèticu, cun istèrridas de colore àridu e làngiu.

Torradu in Itàlia benit retzidu in manera frita in sa Biennale de su 1928, in ue esponet duos nudos mannos decorativos meda: Serenità e La teletta. Si retirat in Sardigna, in ue proponet e sighit a suportare sa formatzione de sa Famìlia artìstica sarda cale assòtziu de artistas e intelletuales cuntrària a s'omologazione promòvida dae s'istadu fascista pro mèdiu de sos sindacados suos. S'initziativa benit cuntrastada dae su regìmene chi istituit fintzas in Sardigna su Sindacadu de sas bellas artes, afidadu a su rivale suo Figari.

 
Afriscos in sa sala de isetu de s'istatzione de Tèmpiu

Sos primos annos trinta sunt pro issu difìtziles: esponet, belle ignoradu, a sa Biennale de su 1930 e a sa prima Cuadriennale de su 1931, ma tenet sutzessu in s'espositzione prus pagu importante de sa Mustra Coloniale de Roma.

Traballat a sa Villa Argentina de Viareggio (1930), a s'istatzione ferruviària de Tèmpiu (1931), mentras li benit revocadu su traballu a sa sala consiliare de sa Comuna de Tàtari.[2]

In su 1935 pùblicat carchi libellu de crìtica aberta a su sistema de organizatzione de sas mustras istatales. Intre su 1936 e su 1938 esponet in Casteddu, Milanu e Biella. In sos primos annos baranta s'arte sua arribbat a èsitos realìsticos fritos.

Semper pressadu dae dificultades econòmicas, in chirca de commitidas de decoradura si trasferit in Biella in su 1942; b'otenet unu sutzessu bonu, ma creat imbìdias in s'ambiente artìsticu locale.Sa produtzione de custos ùrtimos annos est prena de pessimismu, chi est premonidore in una manera tràgica.

Cando arribat sa Liberatzione benit acusadu dae una lìtera anònima de èssere istadu un'ispia de sos tedescos; postu in presone, morit in manera tràgica su 20 de maju de su 1945 in Andorno Micca, a pustis de àere retzidu corfos de pedra in sa conca, assassinadu dae sos partigianos.

Mustras modìfica

  • Giuseppe Biasi, la Collezione Regionale, Tàtari, Palatzu Frumentaria, 2004
  • Giuseppe Biasi, Paesaggio con ritratto, Atzara Nùgoro, Museu de arte moderna e contemporaranea "Antonio Ortiz Echagüe" nadale 2014-abrile 2015

Galleria de immàgines modìfica

Notas modìfica

  1. (IT) Giambernardo Piroddi, Biografia (PDF), in filologiasarda.eu, p. p.LXXXVIII.
  2. (IT) Tempio Pausania, stazione ferroviaria, in Sardegnacultura.it, Regione Autonoma della Sardegna. URL consultadu su 16 nadale 2015 (archiviadu dae s'url originale su 20 santandria 2018).

Bibliografia modìfica

Artìculos ligados modìfica

Àteros progetos modìfica

Ligàmenes esternos modìfica

Controllu de autoridadeVIAF (EN15566888 · ISNI (EN0000 0000 6675 3014 · BNF (FRcb12063587p (data) · Europeana agent/base/44108 · GND (DE118851675 · LCCN (ENn85298495 · OL OL1150966A · RERO 02-A006244929 · RKD (EN251136 · SBN (ITCFIV009404 · SUDOC (FR02889488X · ULAN (EN500128158 · WorldCat Identities (ENn85-298495