Agentzia Ispatziale Europea: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
Sarvende 1 fonte(es) e etichetende·nde 0 comente morta(as).) #IABot (v2.0.8
No edit summary
Lìnia 1:
{{Variant|LSC}}
 
S''''Agèntzia ispatziale europea''', ufitzialmente denominada ''Agence spatiale européenne'' (dae su [[Limba frantzesa|frantzesu]]; in acrònimu '''ASE'''<ref>{{CitaTzita web|url=http://lannuaire.service-public.fr/services_internationaux/institution-europeenne_185293.html|tìtulu=Agence spatiale européenne - Annuaire {{!}} service-public.fr|limba=fr|atzessu=2018-02-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20150912003601/http://lannuaire.service-public.fr/services_internationaux/institution-europeenne_185293.html|dataarchìviu=2015-09-12|deadurl=eja}}</ref>) o, prus in manera fitiana, ''European Space Agency'' (dae s'inglesu; in [[acrònimu]] '''ESA'''), est un' agèntzia internatzionale fundada in su [[1975]] incarrigada de coordinare sos progetos ispatziales de 22 Paisos [[Europa|europeos.]]<ref name="new_members">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/About_ESA/SEMP936LARE_0.html|titolotìtulu=New Member States|editore=ESA|accessolimba=21 novembre 2012|tìtulu=Archive copyen|atzessu=2018-02-28|dataarchìviu=2007-08-20|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20070820000355/http://www.esa.int/SPECIALS/About_ESA/SEMP936LARE_0.html|dataarchìviu=2007-08-20|urlmortu=eja}}</ref> Su quartier generale suo s'agatat in [[Parigi]], in [[Frantza]]<ref name="esa_hq">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaCP/ESATE4UM5JC_index_0.html|titolotìtulu=ESA headquarters|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref>, cun ufìtzios in [[Mosca]], [[Bruxelles]], [[Washington]] e [[Houston|Houston.]] Su personale dae s'ESA de su [[2016]] auddiat a 2 200 persones (esclùdidos sub-apaltadores e sas '''agèntzias''' natzionales) e su budget fiat de 5,25 milliardos de èuros. Atualmente su diretore generale de s'agèntzia est Johann-Dietrich Woerner.<ref name="about">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/About_ESA/SEMW16ARR1F_0.html|tìtulu=About ESA|editore=ESA|limba=en|atzessu=2018-02-28|urlarchìviu=https://web.archive.org/web/20121126075036/http://www.esa.int/SPECIALS/About_ESA/SEMW16ARR1F_0.html|dataarchìviu=2012-11-26|deadurl=eja}}</ref>
 
{{Organizatzione
Lìnia 18:
}}
 
Su [[cosmòdromu]] de s'ESA est su Centre Spatial Guyanais de Kourou, in sa Guajana Frantzesa, unu giassu seberadu, comente a totus sas bases de làntziu, pro sa bighinàntzia sua cun s'ecuadore.<ref name="kourou">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/Launchers_Europe_s_Spaceport/index.html|titolotìtulu=Europe's Spaceport|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref> Durante sos ùrtimos annos su lantzadore Arianas 5 at cunsentidu a s'ESA de segudare una positzione de primu pranu in sos làntzios cumertziales e s'ESA est su printzipale cuncurrente de sa NASA in s'esploratzione ispatziale.
 
Sas missiones sientìficas de s'ESA tenent sas bases issoro a s'ESTEC de Noordwijk, in sos [[Logos Bascios|Paisos Bàscios.]]<ref name="estec">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaCP/SEMOMQ374OD_index_0.html|titolotìtulu=European Space Research and Technology Centre (ESTEC)|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref> S'European Space Operations Centre (ESOC), de Darmstadt in [[Germania|Germània]]<ref name="esoc">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/ESOC/SEM62CW4QWD_0.html|titolotìtulu=ESOC overview|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref>, est responsàbile de su controllu de sos satèllites ESA in òrbita. Sas responsabilidades de s'European Space Research Institute (ESRIN) de Frascati, in [[Itàlia]], includent sa regorta, s'archiviatzione e sa distributzione de datos satellitares a sos partners de s'ESA; ultres a custu, s'istrutura agit comente a tzentru de informatzione tecnològica pro totu s'agèntzia.<ref name="esrin">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/ESRIN_SITE/SEMQPWY5D8E_0.html|titolotìtulu=ESRIN overview|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref> S'European Astronaut Centre (EAC) est situadu in [[Colonia|Colònia]], in [[Germania|Germània]]<ref>{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaHS/ESAJIE0VMOC_astronauts_0.html|titolotìtulu=The European Astronaut Centre|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref>, e est unu tzentru pro s'issèberu, s'addestramentu, su suportu mèdicu de sos astronàutas, ultres a su suportu pro sas preparatziones a su làntziu e durante sas missiones. Infines s'European Space Astronomy Centre (ESAC), situada a Villanueva de la Cañada<ref>{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/ESAC/SEMGVHNZCIE_0.html|titolotìtulu=ESAC Overview|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009}}</ref>, est su tzentru ESA pro sa chirca astronòmica.
 
== Miras de s'ESA ==
Lìnia 49:
De sighida, [[Àustria]], [[Norvegia|Norvègia]] e prus tardu sa [[Finlàndia]] s'aiant unidos a sos istados membros fundadores de s'ESA. Sa ratìfica de carchi acòrdiu de cooperatzione at dadu annotamala sa possibilidade a su [[Canada|Canadà]] de partetzipare a unu tzertu nùmeru de programmas de s'Agèntzia e de fàghere parte de su Cussìgiu ESA.
 
In su 2000 s'at unidu a sos istados membros su [[Portogallo|Portugallu]], sighidu in su [[2000|2005]] de sa [[Grèghia|Grètzia]]<ref name="greece">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaCP/SEMWYQRMD6E_Benefits_0.html|titolotìtulu=Greece becomes 16th ESA Member State|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009|data=22 marzomartzu 2005}}</ref> e dae su [[Lussemburgu|Lussemburgu.]]<ref name="luxemburg">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaCP/SEMDBN808BE_index_0.html|titolotìtulu=Luxembourg becomes ESA's 17th Member State|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009|data=5 agosto 2005}}</ref> Sa [[Repùblica Ceca]] est intrada in s'agèntzia in su [[2008]], batinde a 18 su nùmeru de sos paisos membros.<ref name="czech">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/esaCP/SEMJZXSHKHF_index_0.html|titolotìtulu=Czech Republic accedes to the ESA Convention|editore=ESA|accessoatzessu=10 agosto 2009|data=8 lugliotrìulas 2009}}</ref> Su 22 de nadale [[2011]] sa [[Romania]] at aderidu comente a su de deghennoe membros de s'ESA. Sa [[Polonia|Polònia]] est istadu su de binti membros gràtzias a sos acòrdios de adesione de su 13 de cabudanni de su [[2012|2012.]]<ref name="poland">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/SPECIALS/About_ESA/SEM82KAYT6H_0.html|titolotìtulu=Poland accedes to the ESA Convention|editore=ESA|accessoatzessu=21 novembresantandria 2012|data=13 settembrecabudanni 2012|deadurl=eja}}</ref> S'Estònia s'est unida su 4 freàrgiu [[2015]].<ref name="estonia">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/For_Media/Press_Releases/Estonia_accedes_to_ESA_Convention|titolotìtulu=ESTONIA ACCEDES TO ESA CONVENTION|editore=ESA|accessoatzessu=5 febbraiofreàrgiu 2015|data=4 febbraiofreàrgiu 2015}}</ref>. Infines s'ùrtimu paisu membru aderente est istadu s'Ungheria su 24 freàrgiu 2015.<ref name="hungary">{{citaTzita web|url=http://www.esa.int/About_Us/Welcome_to_ESA/Hungary_accedes_to_ESA_Convention2|titolotìtulu=HUNGARY ACCEDES TO ESA CONVENTION|editore=ESA|accessoatzessu=17 aprileabrile 2015|data=24 febbraiofreàrgiu 2015}}</ref>
 
=== De sos cumintzos finu a s'istitutzione atuale ===
Lìnia 126:
 
== Collegamentos esternos ==
* {{citaTzita web|http://www.esa.int|sito ESA|lingualimba=en}}
* {{citaTzita web|http://www.esa.int/esaCP/Italy.html|Sezione italiana del sito ESA}}
* {{citaTzita web|http://www.esa.int/SPECIALS/Aurora/index.html|Programma Aurora|lingualimba=en}}
* {{citaTzita web|http://www.esa.int/esapub/sp/sp1235/sp1235v1web.pdf|European Space Agency History 1958-1987 Volume I 458 pagine PDF|lingualimba=en}}
* {{citaTzita web|http://www.esa.int/esapub/sp/sp1235/sp1235v2web.pdf|European Space Agency History 1958-1987 Volume II 691 pagine PDF|lingualimba=en}}
* Gli [http://archives.eui.eu/en/fonds/#CorporateBodies archivi] e il progetto [https://web.archive.org/web/20140714230606/http://apps.eui.eu/HAEU/OralHistory/EN/ESAOH.asp 'Oral History of Europe in Space'] dell'ESA sono conservati presso gli [http://www.eui.eu/Research/HistoricalArchivesOfEU/AbouttheHistoricalArchives/Index.aspx Archivi Storici dell'UE] a Firenze
* {{En}} [http://www.eosnap.com Earth Snapshot] - Portale dedicato all'Osservazione della Terra. Include immagini satellitari commentate, informazioni su tempeste, uragani, incendi e fenomeni meteorologici. Molte delle immagini sono generate a partire dai dati del satellite ESA/Envisat (Meris e Asar).