Ollollai: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
Testu de Sara Nieddu dae "Biddas de sa Provìntzia de Nùgoro" de s'ULS de sa Provìntzia de Nùgoro. Autorizatzione: Ticket#2021111610004451
Testu dae s'artìculu in logudoresu
Lìnia 24:
 
Sa bidda fiat prena de putzos e funtanas. Sos primos sunt iscumpartos, mentres sas funtanas nono, che sa funtana manna, sa prus manna de sa bidda, connota comente “Regina Fontium”, nùmene chi “La Marmora” at chertu dare a custa funtana.
 
== Istòria ==
Subra su monte de Santu Basili bi sunt sas rastras prus antigas de sa bidda. Inoghe s'agatant sas rastras de insediamentos umanos de su 4.000 a.C. A pustis a custas populatziones si sunt summadas àteras populatziones de [[Tziviltade nuraghesa|nuràgicos]] chi si fuiant dae [[Campidanu]] pro neghe de sos [[Tziviltade cartaginesa|cartaginesos]]. Àteras rastras las ant agatadas in sos logos de ''Sinasi'', ''Su trichinzu'', ''Puzone'', ''S'enucrarzu'', ''Sa 'erina'', ''Sos molinos'', ''Sos gadones'', ''Moroniai'', ''Orrocochina'' e ''Donnicheddu'' (de epuca juigale). Sos abitantes in su de [[IV seculu|IV sèculos]] fiant galu paganos mentras in totu sa Sardigna fiant giai cristianos, s'imperadore bizantinu Maurìtziu, aiat cumpresu ca su controllu de sa Sardigna non podiat essere cumpletu chene su controllu religiosu, duncas aiat pedidu agiudu a su papa [[Gregoriu su Mannu|Gregòriu Mannu]], su cale tramite su capu de sos barbaritzinos [[Ospitone]] (chi fiat giai cristianu e chi si narat biviat in su monte de ''Santu Basili'') aiat cunvertidu sa populatzione cun su agiudu de Santu Felitze e Santu Chìrigu.
 
=== Època Giuigale ===
In [[Judicadu sardu|època giudicale]] faghiant parte de sa [[Curadorias|curadoria]] de Ollollai sas biddas de [[Gavoi]], [[Lodine]], [[Fonne]], [[Ovodda]], [[Ortzai]], [[Mamujada]], [[Teti]], [[Austis]], [[Tìana]], [[Orgòsolo]] e [[Ulìana]]. Importante de custa època est su fogu chi su 5 de [[Austu]] de su 1490 chi aiat distruidu totu sa bidda, si narat ca est istadu su frutu de sa ''disamistade'' intra sas famìlias de sos ''Arbau'' e de sos ''Ladu'', sos primos dae sa parte de sos [[Aragonesos]], sos ùrtimos dae sa parte de su [[Judicadu de Arbaree|Giuigadu de Arborea]].
 
== Sa cultura e sas festas ==
Line 35 ⟶ 41:
 
Pro more de su grupu folk "Balladores" Ollollai at sa caratza de Su Turcu (dae su nùmene de su bonete "alla turca"). Est sa bida e sa morte, cun su lentzolu chi cugùgiat su corpus, e una caretedda "su capiale a fronzas", impreada pro su batijare. Nòdidas finas sas caratza de su becu e de su crabàrgiu.
 
== Limba ==
Particulare est su sardu chi si faeddat in Ollollai, paris cun sas biddas de [[Ovodda]], [[Mamujada]], [[Orgòsolo]], [[Ulìana]], [[Fonne]], [[Lodine]], [[Ortzai]] e [[Gavoi]], chi est caraterizadu dae una oclusione laringale su ''corpu de gorgoena'' pro sas literas K e F, paris fintzas cun sas biddas de su [[Sarrabus|Sàrrabus]], est s'ùnicu casu intra totu sas limbas romanzas.
 
== Persones nòdidas ==
Ollollai est una bidda chi at traditziones e cultura, gràtzias a persones de importu che a Micheli Columbu (1914-2012), esponente de su [[Partidu Sardu - Partito Sardo d'Azione|Partidu Sardu]], su preìderu Sarvadore Bussu, chi at iscritu unu libru numenadu “''Ollolai cuore della Sardegna''”, chi at dadu sa possibilidade a sos ollollaesos de connòschere s’istòria de sa bidda issoro. [[Frantziscu Casula]] chi, cun sos libros e sos artìculos chi at iscritu in [[limba sarda]], at dadu sa possibilidade de connòschere s'[[Istoria de Sardinnia|istòria de sa Sardigna]].
 
== Galleria ==
<gallery>
Image:Panoramaa.jpg|Ollolai
Image:Gonare1.jpg|Monte Gonare bidu dae Ollolai
Image:Sapunadorju.jpg|Sa Untanedda<br> ''Su Sapunadorju''
</gallery>
 
== Bibliografia ==
 
* {{Tzita libru|nùmene=Sara|sambenadu=Nieddu|tìtulu=Biddas de sa provìntzia de Nùgoro|annu=2014|editore=Ufìtziu Limba Sarda de sa Provìntzia de Nùgoro|pp=62-63|capìtulu=Ollollai}}
 
== Ligàmenes esternos ==
 
* {{Tzita web|url=https://www.comune.ollolai.nu.it/|tìtulu=Situ istitutzionale|limba=it|atzessu=2021-12-03}}
* {{Tzita web|url=https://ollolai.blogspot.com/|tìtulu=Blog de sa bidda in sardu|atzessu=2021-12-03}}