Regiones de s'Itàlia augustea

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Is regiones de s'Itàlia augustea fiant is 11 territòrios cun chi fiat partzida s'Itàlia Romana dae s'imperadore Augustus e chi, in cantu evolutzione de s'Ager Romanus etotu (chi costituiat duncas su territòriu metropolitanu de Roma bìvidu de tzitadinos romanos ebbia), ddas privilegiaiat e diferentziaiant de is provìntzias romanas, costituidas dae totu is àteros territòrios chi abarraiant de s'Impèriu Romanu foras de Itàlia).

Mapa de is regiones de s'Itàlia augustea

Is regiones non teniant peculiaridades de òrganos intermediàrios intre su guvernu tzentrale de Roma e is realidades urbanas a solas, nonb teniant funtzione polìtica e amministrativa peruna, sende chi custas ùrtimas pertocaiant a sa Regio I Latium et Campania de chi faghiat parte fintzas Roma etotu. Fiant istadas remplasadas in su 314 p.C. dae sa Diòtzesi de Itàlia.

Su matessi nùmene (regiones), fiat istadu dadu dae Augustu in su 7 a.C. a is 14 zonas comente aiat partzidu su territòriu de sa tzitade de Roma, chi ant dadu orìgine a sos 22 bighinados de Roma, is zonas chi costituint su tzentru de sa capitale italiana oe in die.

A pustis de sa gherra sotziale (91-88 a.C.) - unu cunflitu armadu mòvidu dae varios pòpulos italianos in sa tando Repùblica Romana, pro su fatu de no èssere reconnotos tzitadinos romanos comente is àteros - fiat cuntzèdida sa tzitadinàntzia a totu is bividores de sa penìsula, cun su critèriu de su ius soli, unende gasi totu is pòpulos de sa penìsula in una unidade istatale ùnica.

Augustus, una borta fatu imperadore, aiat dadu prus organizatzione manna e unidade polìtica a s'Italia. Is regiones serbiant a fàghere sa burocratzia e is tzensimentos prus lestros, ma fintzas a fàghere prus discansosu s'arrolamentu in is legiones. Comente relatadu da Plinius su Betzu in s'opera Naturalis historia, Augustus aiat torradu a organizare s'Italia partzende·dda in is regione a sighire:

• Regio I Latium et Campania
• Regio II Apulia et Calabria
• Regio III Lucania et Bruttii
• Regio IV Samnium
• Regio V Picenum
• Regio VI Umbria et ager Gallicus
• Regio VII Etruria
• Regio VIII Aemilia
• Regio IX Liguria
• Regio X Venetia et Histria
• Regio XI Transpadana

Is provìntzias de Raetia, Sardinia et Corsica e Sicilia fiant amìtidas a èssere regiones italianas in su 292 p.C. in sinu a sa Dioecesis Italiciana, cun sìimperadore Diocletianus.