Benito Mussolini: diferèntzias tra is versiones
Content deleted Content added
Segunda gherra mundiale Dittatores Prima gherra mundiale Autores de Genocidi Shoah Etichetas: Modìfica dae dispositivu mòbile Modìfica pro su web mòbile |
No edit summary |
||
Lìnia 1:
{{Variant|LSC}}'''Benito Amilcare Andrea Mussolini''' (
Fundadore de su [[Fascismu]], fiat su [[presidente de su Cussìgiu]] de su [[Rennu de Itàlia]] dae su 31 de santugaine de su [[1922]] a su 25 de trìulas de su [[1943]]. In su ghennàrgiu de su 1925 aiat assuntadu ''de facto'' pòderes ditatoriales e dae su nadale de s'annu matessi aiat achiridu tìtulu de cabu de su guvernu primu ministru secretàriu de Istadu. A pustis de sa [[gherra de Etiòpia]], aiat azuntu a su tìtulu de ''Duce'' (Dugone) su de ''Fundadore de s'Impèriu'' e fiat fatu Primu Marissallu de s'Impèriu su 30 de martzu de su [[1938]]. Fiat cabu de sa [[Repùblica Sotziale Italiana]] dae su cabudanne [[1943]] a su 27 de abrile de su [[1945]].
Fiat esponente primorosu de su [[Partidu Sotzialista Italianu]] e diretore de su cotidianu [[Avanti!]] dae su [[1912]]. Cumbintu anti-interbentista in sos annos de sa [[gherra ìtalo-turca]] e in sos cabudianos a sa [[prima gherra mundiale]], in su [[1914]] aiat cambiadu bidea, declarende·si a favore de s'intrada in gherra. Sende chi si fiat agatadu in perrica cun sa lìnia neutrale de su partidu, si fiat dimitidu dae sa diretzione de s'''Avanti!'' e aiat fundadu [[Il Popolo d'Italia]] (Su Pòpulu de Itàlia), affiladu subra posiduras interbentistas, agabbende duncas bogadu dae su partidu. A s'incrase de su pustigherra, profitende de su discuntentu pro sa ''vitòria istropiada'' (in [[italianu]] ''vittoria mutilata''), aiat fundadu sos [[Fasci Italiani di Combattimento]] (Fasches Italianos de Cumbàtida) in su [[1919]], a fatu divènnidos [[Partidu Natzionale Fascista]] in su [[1921]], e si fiat presentadu cun unu programma polìticu natzionalista e radicale.
In su cuntestu forte de instabilidade polìtica e sotziale chi aiat sighidu sa [[prima gherra mundiale]], aiat punnadu a su pòdere; fortzende sas istitutziones, cun s'agiudu de atos de iscuadrismu e minetadas polìticas chi aiat agatadu màssima espressione in su [[1922]] cun sa [[martza subra Roma]], Mussolini aiat otentu s'incàrrigu de costituire unu guvernu (30 de santugaine). A pustis de sa bìnchida in sas eletziones polìticas de su [[1924]] aiat instauradu in su ghennàrgiu de su [[1925]] sa ditadura, resolvende cun sa fortza sa situatzione delicada chi si fiat criada a fatu de su mortòrgiu de [[Giacomo Matteotti]]. In sos annos sighidos aiat afortiadu su regìmene, firmende sa primatzia de su pòdere esecutivu, mudende su sistema amministrativu e incuadrende sas massas in sas organizatziones de partidu.
In su [[1935]], Mussolini aiat detzididu de ocupare s'[[Etiòpia]], causende s'isolamentu internatzionale de s'Itàlia. Aiat apoderadu sos [[franchismu|franchistas]] in sa [[gherra tzivile de Ispagna]] e si fiat acostadu a sa [[Germània nazista]] de [[Adolf Hitler]], cun chie aiat istabilidu unu ligòngiu chi aiat betidu a su [[Patu de atzàrgiu]] in su [[1939]]. Fiat in custu tempus chi fiant aprovadas in Itàlia sas leges subra sa ratza.
IN su [[1940]], pentzende chi sa Germània esseret a curtzu de bìnchere sa gherra, aiat detzididu de fàghere intrare s'Itàlia in sa [[segunda gherra mundiale]]. A fatu de sas derrotas aguantadas dae sas fortzas armadas italianas e de èssere postu in minoria de su Cussìgiu Mannu de su Fascismu (su 24 de trìulas de su [[1943]]), fiat arrestadu pro òrdine de su re (su 25 de trìulas) e a pustis postu in presone in Campo Imperatore. Liberadu de sos tedescos, comomai sugetu a sas detzisiones de Hitler, aiat instauradu in s'Italia setentrionale sa [[Repùblica Sotzilae Italiana]]. A pustis de sa derrota cumprida de sas fortzas ìtalo-tedescas, aiat abandonadu [[Milanu]] su sero de su 25 de abrile de su [[1945]], no podende resissire a tratare sa derrota. Aiat proadu a si fuire ma su 27 de abrile fiat cassadu dae sos partisanos in [[Dongo]], a manu de su [[Lagu de Como]]. Fiat fosiladu sa die a fatu impare a sa fantzedda [[Claretta Petacci]].
[[Categoria:Ditadores]]
|