Benito Mussolini: diferèntzias tra is versiones

Content deleted Content added
Segunda gherra mundiale Dittatores Prima gherra mundiale Autores de Genocidi Shoah
Etichetas: Modìfica dae dispositivu mòbile Modìfica pro su web mòbile
 
No edit summary
Lìnia 1:
{{Variant|LSC}}'''Benito Amilcare Andrea Mussolini''' (più semplitzemente Benito Mussolini) ([[Dovia di Predappio]], 29 junio detrìulas [[1883-]] – [[Giulino di MezzagraMezzegra]], 28 abrile [[1945]]) est istadu unu polìticu, [[ditadura|ditadore]] e giornalista italianu.
 
Fundadore de su [[Fascismu]], fiat su [[presidente de su Cussìgiu]] de su [[Rennu de Itàlia]] dae su 31 de santugaine de su [[1922]] a su 25 de trìulas de su [[1943]]. In su ghennàrgiu de su 1925 aiat assuntadu ''de facto'' pòderes ditatoriales e dae su nadale de s'annu matessi aiat achiridu tìtulu de cabu de su guvernu primu ministru secretàriu de Istadu. A pustis de sa [[gherra de Etiòpia]], aiat azuntu a su tìtulu de ''Duce'' (Dugone) su de ''Fundadore de s'Impèriu'' e fiat fatu Primu Marissallu de s'Impèriu su 30 de martzu de su [[1938]]. Fiat cabu de sa [[Repùblica Sotziale Italiana]] dae su cabudanne [[1943]] a su 27 de abrile de su [[1945]].
Benito Amilcare Andrea Mussolini ista nadu a Dovia di Predappio, in sa [[Provintzia de Ravenna]] , [[Rumagna]] el 29 junio de 1883 da Alessandro Mussolini,fabbru,e Rosa Maltoni,maestra de l'ischola elementare.Mussolini a 18 ani escappa in [[Svizzera]] por esfugher a sa leva milidar. Due ani dopo, el re [[Vittorio Emanuele III]] cuncede un amnistia para si disertori.Nel 1912 entra in su [[Partidu Sozialista Italianu]] andove dirige da su 1913 su giornale [[Avanti!]],giornale de su partidu.Cuannu scoppia sa [[Prima Gherra Mundiale]] Mussolini es interventista,mintre sa maggiorantza de su partidu era neutralista.Cuannu finalmente s' [[Italia]] intrò in sa gherra,Mussolini fice su volontariu intu si [[Bersaglieri]] italiani.Finita sa gherra,nel 1919,abbanduno su Partidu Sozialista per fondare si [[Fasci di Combattimento]] italiani,partidu che ispirò su [[Partidu Natzionale Fascista]],funnatu 6 ani dopo. Nel 1922 Mussolini e si suoi [[Quadrumviri]] martzaruno su Roma,inna cosiddetta [[Marcia su Roma]].Su Re accunsentì per fare su governu cum su fascismu comu partidu principale.Risarres invece al 1926 se [[Leggi Fascistissime]],emanade per volere deretto de Mussolini,da [[Giovanni Gentile]].Sa legge fascistissima plus famosa es quilla che portò a s' [[Italianitzatzione]],e cioè sa legge de s'ischola.Mussolini nel 1935 initziò sa [[Gherra d'Etiopia]] (3 octobre 1935-5 maju 1936),ca si concluse cum sa [[proclamatzione de s'impero italiano]].Nel 1938 vinnero misse se [[Leggi sulla Difesa della Razza]],se leggi contras su [[popolo ebraico]],ca portarono a sa deportatzione nei [[Campi di sterminio]] e nei [[Lager]].Mussolini vinne deposto da s'incaricu de primo ministro da su Re,su 25 de lujo 1943,a seguito de s'[[Ordine de su Dia Grandi]] a su [[Gran Consiglio du Fascismu]].A su posto suo vinne messo su [[Maresciallo Pietro Badoglio]],ca firmò su [[Armistizio di Cassibile]] el 2 septembre de 1943,rinnendolo pubblicu l'8 septembre.Mussolini dopo su 25 luju vinne arrestau,ma vinne liberadu su 9 septembre da [[Otto Skrozeny]],capitanu de se [[SS]].Dopo s'[[Invasione de s'Italia]] s'Italia vinne divisa in due parti,su [[Regno del Sud]],governada da su Re e da Badoglio e comprendende su sud e sa [[Repubblica Soziale Italiana]] a nord,nominalmente govarnada da Mussolini,ma in sa pratica statu fantoccio de si [[tedeschi]] e de sa [[Wehrmacht]].Su 16 jennaiu de 1944 alcuni de si ''traditori'' de su 25 lujo,tra si caddi [[Galeazzo Ciano]],jenero de Mussolini in cuanno Ciano spuso sa figlia de Mussolini,[[Edda Mussolini]].Mussolini oltre a [[Donna Rachele]],tenea anche s'amante,[[Clara Petacci]].Mussolini vinne ucciso dopo che si [[Partigiani]] de su [[CNL]],pretzisamende da sa [[53esima Brigata Partigiana]],comandata da [[Pierluigi Dalle Stelle]].Mussolini vinne futzilado a [[Giulino di Mezzagra]],adiacente a [[Dongo]] en [[Provintzia de Como]].Dopo sa sua morte Mussolini vinne esposto in Piazzale Loreto a [[Milano]],annue si scagliò tutta sa manifestatzione popolare cuntro de lui.
 
Fiat esponente primorosu de su [[Partidu Sotzialista Italianu]] e diretore de su cotidianu [[Avanti!]] dae su [[1912]]. Cumbintu anti-interbentista in sos annos de sa [[gherra ìtalo-turca]] e in sos cabudianos a sa [[prima gherra mundiale]], in su [[1914]] aiat cambiadu bidea, declarende·si a favore de s'intrada in gherra. Sende chi si fiat agatadu in perrica cun sa lìnia neutrale de su partidu, si fiat dimitidu dae sa diretzione de s'''Avanti!'' e aiat fundadu [[Il Popolo d'Italia]] (Su Pòpulu de Itàlia), affiladu subra posiduras interbentistas, agabbende duncas bogadu dae su partidu. A s'incrase de su pustigherra, profitende de su discuntentu pro sa ''vitòria istropiada'' (in [[italianu]] ''vittoria mutilata''), aiat fundadu sos [[Fasci Italiani di Combattimento]] (Fasches Italianos de Cumbàtida) in su [[1919]], a fatu divènnidos [[Partidu Natzionale Fascista]] in su [[1921]], e si fiat presentadu cun unu programma polìticu natzionalista e radicale.
 
In su cuntestu forte de instabilidade polìtica e sotziale chi aiat sighidu sa [[prima gherra mundiale]], aiat punnadu a su pòdere; fortzende sas istitutziones, cun s'agiudu de atos de iscuadrismu e minetadas polìticas chi aiat agatadu màssima espressione in su [[1922]] cun sa [[martza subra Roma]], Mussolini aiat otentu s'incàrrigu de costituire unu guvernu (30 de santugaine). A pustis de sa bìnchida in sas eletziones polìticas de su [[1924]] aiat instauradu in su ghennàrgiu de su [[1925]] sa ditadura, resolvende cun sa fortza sa situatzione delicada chi si fiat criada a fatu de su mortòrgiu de [[Giacomo Matteotti]]. In sos annos sighidos aiat afortiadu su regìmene, firmende sa primatzia de su pòdere esecutivu, mudende su sistema amministrativu e incuadrende sas massas in sas organizatziones de partidu.
 
In su [[1935]], Mussolini aiat detzididu de ocupare s'[[Etiòpia]], causende s'isolamentu internatzionale de s'Itàlia. Aiat apoderadu sos [[franchismu|franchistas]] in sa [[gherra tzivile de Ispagna]] e si fiat acostadu a sa [[Germània nazista]] de [[Adolf Hitler]], cun chie aiat istabilidu unu ligòngiu chi aiat betidu a su [[Patu de atzàrgiu]] in su [[1939]]. Fiat in custu tempus chi fiant aprovadas in Itàlia sas leges subra sa ratza.
 
IN su [[1940]], pentzende chi sa Germània esseret a curtzu de bìnchere sa gherra, aiat detzididu de fàghere intrare s'Itàlia in sa [[segunda gherra mundiale]]. A fatu de sas derrotas aguantadas dae sas fortzas armadas italianas e de èssere postu in minoria de su Cussìgiu Mannu de su Fascismu (su 24 de trìulas de su [[1943]]), fiat arrestadu pro òrdine de su re (su 25 de trìulas) e a pustis postu in presone in Campo Imperatore. Liberadu de sos tedescos, comomai sugetu a sas detzisiones de Hitler, aiat instauradu in s'Italia setentrionale sa [[Repùblica Sotzilae Italiana]]. A pustis de sa derrota cumprida de sas fortzas ìtalo-tedescas, aiat abandonadu [[Milanu]] su sero de su 25 de abrile de su [[1945]], no podende resissire a tratare sa derrota. Aiat proadu a si fuire ma su 27 de abrile fiat cassadu dae sos partisanos in [[Dongo]], a manu de su [[Lagu de Como]]. Fiat fosiladu sa die a fatu impare a sa fantzedda [[Claretta Petacci]].
[[Categoria:Ditadores]]