Desacatu de Černobyl': diferèntzias tra is versiones

Su '''desacatu de Černobyl'''' (in [[limba ucraina|ucrainu]]: Чорнобильська катастрофа?, trasliteradu: Čornobyl'si ka katastrofa; in [[limba bielorussa|bielorussu]]: Чарнобыльская катастрофа?, trasliteradu: Čarnobyĺskaja katastrofa; in [[limba russa|russu]]: Чернобыльская авария?, trasliteradu: Černobyl'skaja avarija) est istadu s'intzidente prus grae averiguadu chi siat acontessidu in una [[tzentrale nucleare]]. Est unu de sos duos intzidentes classificados comente a catastròficos cun su livellu 7 e màssimu de s'[[iscala INES]] de s'[[Agentzia internatzionale pro s'energia atòmica|IAEA]], paris a s'[[DesacatuDisastru nucleare de Fukushima Dai-ichi|intzidente acontèssidu in sa tzentrale de Fukushima Dai-ichi]] in su martzu 2011.

Su desacatu est acontèssidu su 26 de abrile 1986 fache a sas 1:23 oras, in logu de sa [[tzentrale nucleare de Černobyl'|tzentrale nucleare V.I. Lenin]], situada in s'[[Ucraina]] setentrionale (in s'època parte de s'[[Unione SovièticaSovietica|URSS]]), a 3 km de sa tzitade de [[Pryp"jat']] e 18 km de cussa de [[Černobyl']], 16 km a sud de sa làcana cun sa [[Bielorùssia]]. Sas càusas sunt istadas inditadas variadamente in fartas graes de parte de su personale, siat tècnicu siat dirigente, in problemas relativos a s'istrutura e a sa progetatzione de s'impiantu matessi e in sa gestione econòmica e amministrativa errada. In su cursu de una proa definida "de seguresa" (giai esecutadu chene problemas de sorta in su reatore n. 3), su personale si fiat fatu responsàbile de sa violatzione de isvariadas normas de seguresa e de sentidu comunu, batinde a unu aumentu bruscu e incuntrolladu de sa potèntzia (e duncas de sa temperadura) de su chiu de su reatore n. 4 de sa tzentrale: s'aiat determinadu s'iscissione de s'abba de refrigeratzione in [[idrògenu]] e [[ossìgenu]] a pressiones gai elevadas de provocare sa rogadura de sas tubatziones de su sistema de iscidradura de su reatore. Su cuntatu de s'idrògenu e de sa [[grafite]] irrujada de sas barras de controllu cun s'ària, issu matessi, aiat innescadu un'esplosione meda forte, chi aiat provocadu s'iscovevamentu de su reatore e de cussighèntzia aiat causadu un'intzèndiu mannu.

Is datos ufitziales sunt cuntestados dae assòtzios antinuclearistas internatzionales, intre sos cales [[Greenpeace]], chi presentat un'istima fintzas 6.000.000 de mortes subra iscala mundiale in su cursu de 70 annos, contende totu sos tipos de tumores riconduìbiles a su desacatu segundu su modellu ispetzìficu adotadu in s'anàlisi.<ref>{{Cita web|url=http://www.greenpeace.org/italy/Global/italy/report/2006/9/Sintesi-Cernobyl-2006.pdf|titolo=Chernobyl, il costo umano di una catastrofe|data=abrile 2006|accesso=12 marzo 2014|formato=pdf|editore=Greenpeace}} (ùrtima lìnia tabella a pàgina 2)</ref> Su grupu de sos Birdes de su [[parlamentu europeu]], puru cuncordende cun su raportu ufitziale [[ONU]] pro cantu pertocat su nùmeru de sos mortos atzertados, si nde diferèntziat e ddu cuntestat subra sas mortes presumidas, chi istimat prusaprestu in 30 000-60 000.