Articulu in logudoresu

Su porcu sardu est una ratza de porcu tipica de sa Sardigna. Est in sa lista de sas ratzas autoctonas in Italia.

Su porcu sardu, dae su liberu de Francesco Cetti I quadrupedi di Sardegna (1774)

Istoria modìfica

Sa ratza paret chi siat giai presente in Sardigna dae su Neoliticu (mill. de VI A.C.). Ossos agatados narant chi su porcu sardu bi fit in edade nuraghesa (1800-238 A.C.) puru; a pustis, a tempus de sos romanos antigos, aìant fatu pascher meda su porcu.

In edade mèdia, in su segulu de XIV, bi at testimonia chi ponet regulas a pesare su porcu (Codighe Rurale de Marianu IV, judiche de Arbaree, e Carta de Logu de sa judichessa Elianora de Arbarèe).

Dae s'epoca moderna a oe, in su sartu de sa Sardigna est traditzione a pesare calicunu porcu: dontzi familia chi bivet in campagna tenet a su mancu unu porcu masedu. Sa ratza est presente, subratotu, in sos padentes e pianos artos de su tretu de Nugoro e de s'Ozzastra, ma fintzas in su sartu de Tàtari, Campidanu e Sarrabus. A su solitu, si faghet crescher ind un'istadu areste o casi.

Su piemontesu Francesco Cetti, in su 1774, lu descrivìat gai:

« la coda non è torta, come suole, né breve, ed ignuda, ma pende diritta, grossa, lunga oltre al ginocchio, piena di setole e pare la coda di un cavallo..., ma sopra il fil della schiena le setole istanno ritte quasi una lamina... »
(1774, F.Cetti[1])


In su 8 de lampadas de su 2006, ant reconnoschidu sa ratza de manera ufitziale cun su D.M. n. 21664.

De su porcu o mannale si bogat sa carre e si nde faghet, prus chi ateru, prisutu e sartizza a loriga.

Referentzias modìfica

  1. Il suino sardo

Libros modìfica

  • Cetti, F. (1774). I quadrupedi di Sardegna. Sassari, pp. 87-92 .
  • Cherchi Paba, F. (1974). Evoluzione storica dell’attività industriale , agricola, caccia e pesca in Sardegna. Cagliari, volumi I-II-III-IV.
  • Eleonora D’Arborea (1395). Carta de Logu. https://www.fontesarda.it/sr/cartaind.htm
  • González Blasco, J. (2005). El jamon en el mundo antiguo. Atti “III Congreso mundial del jamón”, Teruel, Spagna, mayo 2005, pp. 343-353.
  • Meloni, P. (1990). La Sardegna romana. Chiarella, Sassari, pp 205-206.
  • Porcu, S., Usai, G., Carta, A. & Ligios, S., 2004. L’elevage du porc en Sardaigne entre histoire et actualite. Actes V
  • Symposium International sur le Porc Méditerranéen Tarbes 16-19 novembre 2004.
  • Porcu, S., Usai, G., Cappai, P., Carta, A. & Ligios, S., 2005. Allevamento suino in Sardegna: storia; attualità; prospettive. Corte 11-10-04 Porcu e prisuttu: une affaire de famille
  • Porcu S., Lei N., Daga E., Cappai P., Carta A. & Ligios S. Biodiversità della specie suina in Sardegna: cenni storici e prodotti tipici. Atti “Giornata di Studio sulla Biodiversità Animale”. Cagliari 1 Ottobre 2005 (CD)
  • Porcu S., Diaferia C., Daga E., Delrio M. and Ligios S., 2006. Rediscovering the niche products of Sardinia: “Sartizza a lorika”. Atti “Animal products from the Mediterranean area” of International Symposium on Comparative Advantages for Typical Animal Products from the Mediterranean Areas. EAAP publication No.119,2006 Santarém, Portugal September 25-27, 2005, 273-277
  • Porcu S. (2006). L’allevamento suino Sardo e la sua valorizzazione. Tesi di Laurea, Corso di Laurea in Scienze Zootecniche, Università degli Studi di Sassari
  • Vera, D. (2004). L’allevamento del maiale in epoca romana.(http://www.museidelcibo.it/).
  • Wilkens, B. (2003). La fauna sarda durante l'Olocene: le conoscenze attuali. Sardinia, Corsica et Baleares, antiquae.
  • International Journal of Archaeology, Pisa-Roma, Istituti editoriali e poligrafici internazionali, MMIV, pp. 181-197.