Tauleddas de Tzricotu

Artìculu in LSC

Tauleddas de Tzricotu est su nùmene est usadu pro inditare unas bator taulas in bronzu lantzitadas de longària de 6,5 cm, base de 3,5 cm e grussària de 0,9 cm, agatadas in sa penìsula de Sinnis, in territòriu de su comune de Crabas, provìntzia de Aristanis.

Significadu, orìgine e datadura issoro sunt de momentu perricados. S'agatu remontat a su 1996.

Su 19 de làmpadas 1998, unu giòvanu massaju crabarissu, daet a sa Subraintendèntzia Archeològica de Casteddu e Aristanis una tauledda de brunzu, dimandende chi su repertu bèngiat in fatu postu in ammostu in su museu comunale de Crabas.

S'ischit impertantu chi sas tauleddas diant èssere bator, ma de sas àteras tres b'ant isceti fotografias, chi sunt tentas de duos professores de litzeu aristanesos, Gigi Sanna e Gianni Atzori, chi in su 1996 aiant giai publicadu unu lìburu, chi in cobertina tenet fotografia de una de sas tauleddas.

Ipotesis

Bi sunt duas ipotesis subra su significadu de lantzitadas, s'usu e s'època de sas tauleddas:

Iscritura Nuraghesa

Segundu custa ipòtesi sas sas tauleddas fiant usadas in ritos de interramentu de època nuraghesa e sas lantzitadas sunt iscrituras cun carateres medio-orientales.

Su lìburu publicadu de Gigi Sanna e Gianni Atzori, a tìtulu Omines dal Neolitico all' eta' Nuragica, faghet unu ammentu a su repertu, e chistionat de àteros agatados cun sìmbulos simbillantes.

Concludit ipotizende chi sa tauledda potzat èssere unu sègliu reale funeràriu, databile intre sos sèculos XIV e XII i.C. in ue sas incisuras regordant meda s'iscritura cuneiforme de sa tzitade siriana de Ugarit, cun carateres proto-sinaiticos, proto-palestinesos e fenìtzios, chi faghet creere chi sos nuraghesos tennerent cuntatos cun sos populos orientales.

In sos annos a pustis sas chircas de Gigi Sanna ant sighidu ponende a cumparantzia àteros repertos agatados semper in Sinnis, ma fentzamentzas in àteras zonas de Sardigna, arribende a istùdios cun archeòlogos frantzesos, de cumparàntzia cun sas Tauleddas de Glozel, agatadas in su 1924 in su sud de sa Frantza, custas puru lantzitadas cun sìmbulos chi no ant agatadu interpretatzione tzerta.

Sighende custa teoria sos nuraghesos iscrieant de dereta fache e manca, de manca fache a dereta e a coloru, chi est a nàrrer ca chi sa prima lìnia fiat iscrita de dereta fache a manca, sa chi sighiat andaiat de manca fache a dereta e de gasi narende.

Cussas in sas tauleddas bi diant èssere pregadorias, in ue s'agatant fintzas nùmenes de pessones nuraghesas.

Decoraduras de s'Edade de Mesu

Segundu custa ipotesi sas tauleddas e duncas sas lantzitadas sunt decoraduras de època bizantina.

Giai a unu primu annotu, sa tauledda dada a sa subraintendèntzia fiat cunsiderada possìbile artefatu de Raimondo Zucca. Sas lantzitadas diant pòdere fintzas èssere acontzos fatos in unu tempus afatante.

Unu problema fundamentale in s'istùdiu de sas tauleddas istat in su fatu chi, sende in brunzu sos mètidos usados in die de oe non permitent de ddas datare de pretzisu.

Non podende tènnere tzertesa de s'època e sende chi agatados simigiantes in Sardigna non bi sunt istados, o prus a prestu sunt pagus meda e de difitzile interpretatzione, s'àtera teoria non podet èssere cunsiderada creìbile.

B'ant noantimes àteros repertos de època tàrdiu-bizantina, chi tenent formas e fantasias meda simigiantes.