Tzeltos

Artìculu in LSC

Cun nùmene de Tzeltos (o Celtos o fintzas Cheltos) sunt inditados unu grupu de pòpulos indoeuropeos chi in su perìodu de lughidore majore (sèculos IV-III i.C), biviant un'àrea istèrrida de s'Europa, de is ìsulas Britànnicas, a su lutone de su frùmene Danùbiu, impare a unas cantas cussòrgias assoladas prus a sud, a manu de sa penìsula Ibèrica, Itàlia e Anatòlia.

Ispainadura de is populos tzeltos e limbas: In is territòrios de colore grogu  s'agataiat sa cultura Hallstatt in su sèculu de 6 i.C. Cun colore birde craru est inditada s'ispraghidura majore de is celtos in su 275 i.C. In s'àrea de sa Lusitània, no est seguru chi bi esserent cussòrgias tzèlticas. Cun su colore birde sunt inditadas is  „ses natziones tzèlticas“, in ue fintzas a tempos reghentes s'agataiant nùmeros significativos de faeddadores in limba tzèltica. Cun su colore birde iscuru est inidtada s'ispainadura de is limbas tzèlticas in die de oe

Mapa de is natziones tzèlticas in die de oe: in biaitu s'Iscotzia, in birde s'Irlanda, in aràngiu s'ìsula de Man, in ruju su Galles,in grogu sa Cornovàllia in nieddu sa Bretagna

Culturalmente fiant acomunados de is orìgines ètnicas, de limba de matessi brancu linguìsticu, e matessi religione, abarraiant noantimes ispartzidos politicamente. Intre is bàrios grupos s'iscerant Britànnos, Gallos, Pannonos, Celtiberos, Galatos, acusorgiados respetivamente in is ìsulas Britànnicas, Frantza e Itàlia tzentru-setentrionale, penìsula Ibèrica e Anatòlia.

De su sèculu de 2 i.C. is tzeltos sunt istados sugetos a pressiones polìticas, militares e culturales de àteros duos grupos indoeuropeos: de norte is Germanos e de sud is Romanos. Fiant abbadinados e assimilados progressivamente, e giai de edade tàrdiu-antiga sa cultura issoro fiat in decaimentu.

S'incuida comente pobulu autònomu agatat testimonia de s'allindadura de sa limba issoro a is ìsulas britànnicas (chi s'agataiant a sa làcana ùrtima de s'impèriu Romanu).

Est in ie chi s'agatant is eredes issoro: is populos de Irlanda, de is territòrios otzidentales e setentrionales de sa Britànnia Manna e de Bretagna sighint a faeddare limbas e a aguardare culturas chi dependent de is abos antigos.