Limba giudeu-ispagnola

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Giudeu-ispagnolu
Regiones	Istados vàrios de su Mediterràneu e de is Balcanos, intre chi Israele, Marrocu, Turchia e Bulgaria, ma fintzas in su continente americanu
Chistionadores
Totale	200,000
Àteras informatziones
Casta	SVO + VSO sillàbica
Tassonomia
Filogenesi	Limbas indo-europeas  Limbas itàlicas   Limba latina    Romanzas     Romanzas otzidentales      giudeu-ispagnolu
Còdighe de classificatzione
ISO 639-1	lad
ISO 639-2	lad
ISO 639-3	lad (EN)
Glottolog	ladi1251 (EN)
Estratu in limba
Decraratzione Universale de sos Deretos de s'Òmine, art. 1 קאדה בנאדם נאסי פ'ורו אי איגואל אין דיניידאד אי אין דיריג'וס. טודוס סון באאלי ראזון אי קונסיינסיה אי דיב'ין. קומפורטארסין לוס אונוס ב'ירסו לוס אוטרוס קון פ'ראטירנידאד. Trasliteratzione Kada benadam nase forro i igual en dinyidad i en derechos. Todos son baale razon i konsiensia i deven komportarsen los unos verso los otros kon fraternidad.

Su giudeu-ispagnolu (ג'ודיאו-איספאניול; trasliteradu: djudeo-espanyol), tambene ladino, djudezmo [pronuntziadu /d͡ʒuˈdezmo/] o ispagnolu sefaradita, est una limba faeddada dae is comunidades giudeas de iscratza de ebreos denominados sefarditas, chi aiant bìvidu in sa penìsula ibèrica fintzas a su 1492, cando fiant bogados dae Ispagna pro chèrrere de is Gurreis Catòlicos. Su giudeu-ispagnolu, mancari derivet dae su castillianu medievale, presentat fintzas in proportziones diferentes rastos de àteras limbas peninsulares e mediterràneas. Essende una limba giudea, cuntenet carchi contributu de s'ebràicu, cun carchi influèntzia de su turcu e pro fintzas de su gregu, mescamente, dipendende dae sos ambientes in ue s'est isvilupadu. In prus, su giudeu-ispagnolu cuntemporàneu tenet una cantidade notàbile de vocàbulos frantzesos, pro influèntzia de s'Alliàntzia Israelita Universale in tzitades comente Thessaloniki, Istanbùl e İzmir.

Sende chi no est istada mai armonizada dae una programatzione linguìstica, est ogetu de cuntierras giai fintzas sa denominatzione sua pròpia. Su nùmene ladino (dae «latinu») naschet de su costùmene de is rabbinos de bortare sas iscrituras dae s'originale ebràicu a su castillianu faeddadu dae sa comunidade de is sefarditas, fazer en latino. Custa espressione fiat a pustis usada pro si refèrrere a totu su chi fiat iscritu in custa limba. Sende gasi, is sefarditas si referiant a issa in generale comente espanyol o djudezmo. Su trèmene giudeu-ispagnolu naschet de su bisòngiu de ddu diferentziare de s'ispagnolu modernu. In su casu de sa bariedade haketia, faeddada mescamente in su Marrocu, s'osservat un'influèntzia forte meda de s'àrabu.

Ligàmenes a foras

• lad.wikipedia.org, La Vikipedya en Judeo-Español, לה בֿיקיפידייה אין גֿודיו־איספאנײל