Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda

Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu


Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda

United Kingdom of Great Britain and Ireland

Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda United Kingdom of Great Britain and Ireland – Bandera Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda United Kingdom of Great Britain and Ireland - Istemma
Bandera
Motu: (FR) Dieu et mon droit

(SC) Deus e su deretu meu

Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda United Kingdom of Great Britain and Ireland - Localizatzione
Posidura de su Regnu in Europa a pustis de sa prima gherra mundiale
Datos amministrativos
Limbas ufitziales inglesu
Limbas chistionadas scots, gallesu, gaèlicu iscotzesu, gaèlicu irlandesu, còrnicu
Innu (EN) God save de King
Capitale Londra
Polìtica
Forma de Istadu Monarchia
Forma de guvernu Monarchia parlamentare costitutzionale
Nàschida 1 de ghennàrgiu de su 1801
Càusa Atu de Unione in su 1800
Fine 6 de nadale de su 1918 - 1922 cun Giorghi V
Càusa Tratadu anglo-irlandesu. Ufitzialmente, su Regnu Unidu diat cambiare nùmene isceti in su 1927, divennende su Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda de su Norte.
Territòriu e populatzione
Mannària màssima 315.093 km² in su 1920
Populatzione tzirca 45.221.000 in su 1911
Economia
Valuta Isterlina
Religione e sotziedade
Religiones prus mannas Catolitzèsimu
Religione de Istadu Anglicanèsimu
Evolutzione istòrica
Istadu antepostu Regnu Unidu de Bretagna Manna
Istadu imbeniente Regnu Unidu
Istadu Lìberu de Irlanda

Su Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda (in inglesu: United Kingdom of Great Britain and Ireland) fiat istadu formadu dae s'unione de su Regnu de Bretagna Manna (giai un'unione de is regnos de Iscòtzia e Inghilterra in su 1707) e su Regnu de Irlanda in su 1800. S'unione fiat afiantzada dae sa delìbera de su Parlamentu Irlandesu in Dublinu, in su mese de austu de su 1800, votende in favore de s'unione cun s'aprovatzione de s'Atu de Unione de su 1800.

Suta is trèmenes de s'unione, s'Irlanda diat èssere rapresentada dae prus de 100 membros de su parlamentu in su parlamentu unidu, su cale si diat reunire in su Palatzu de Westminster. Una parte de su tratadu pertocaiat s'emantzipatzione catòlica. Sende gasi, custa cunditzione fiat istada blocada dae su re Giorghi III, chie sustentu chi s'emantzipatzione de is catòlicos diat traìghere su giuramentu suo de incoronatzione.

Ingènneros vàrios de cabos irlandesos aiant promòvidu campagnas pro sa formatzione de unu guvernu locale in Irlanda. Daniel O'Connell fiat rennèssidu a fortzare a su guvernu britànnicu a afiantzare a sa afines s'emantzipatzione catòlica in su 1829. Nointames, sa campagna pro rebusare s'atu de unione fiat istada unu fallimentu. Cabos a pustis de isse, comente Charles Stewart Parnell, aiant realizadu campagnas pro sa criatzione de unu guvernu pròpiu in Irlanda suta su nùmene de Home Rule (Guvernu in Domu), su cale diat sighire a abarrare membru de su Regnu Unidu.

In su 1919, membros de su parlamentu irlandesu eletos dae Westminster aiant formadu unu parlamentu indipendente irlandesu illegale mentovadu Dáil Éireann, cun su pòdere esecutivu cuntzentradu in su Presidente de Dáil Éireann, Éamon de Valera. Una Gherra anglo-irlandesa aiat tentu logu intre su 1919 e su 1921. A sa fine in su mese de nadale de su 1922, bintisès de is conteas irlandesas aiant renuntziadu a su Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda e aiant formadu un'Istadu Lìberu de Irlanda. Ses conteas, connotas comente Irlanda de su Norte, fiant abarradas suta su guvernu de su Regnu Unidu, su cale fiat istadu torradu a batijare comente Regnu Unidu de Bretagna Manna e Irlanda de su Norte in su 1927. Su re aiat acabadu de èssere monarca in is dominions (cadaunu de is cales fiat bidu comente a inferiore in su Regnu Unidu) pro si fàghere monarca de cada dominion in forma individuale, mudende·si duncas in Re de Austràlia, Re de Cànada, Re de Noa Zelanda, etz.

Àteros progetos modìfica