Ugo Dessy

narradore, sagista, poeta e giornalista sardu
Custu artìculu est iscritu cun sa grafia Limba Sarda Comuna. Abbàida sas àteras bariedades gràficas:

campidanesu · logudoresu · nugoresu

Ugo Dessy (Terraba, 16 de ghennàrgiu de su 1926 - Casteddu, 23 de abrile de su 2009[1][2]) est istadu un'intelletuale, iscritore (sagista[3] e narradore[4]), poeta e giornalista[5] sardu.

Ugo Dessy
Ugo Dessy in su 1948
Nàschida16 de ghennàrgiu de su 1926
Terraba
Morte23 de abrile de su 2009
Casteddu
Natzionalidadesarda
Tzitadinàntziaitaliana
GenitoresMama: Anna Cadoni
Babbu: Eleuterio Dessy
Traballuiscritore, poeta e giornalista

Biografia modìfica

Fìgiu de Eleuterio Dessy, giòmetra terrabesu de sa Sotziedade Bonìficas Sardas chi aiat traballadu a su fundatzione de Arborea, e de Anna Cadoni, durgalesa tramudada in Santa Giusta, fiat su de tres de chimbe fìgios. Sa pitzinnia sua l'at colada in antis in Terraba, e a pustis in Casteddu, ma torrende a Terraba in sos annos de sa gherra ca sa tzitade non fiat segura. Pro pòdere sighire a andare a s'iscola sua Ugo biàgiat cun su trenu dae Terraba a Casteddu pro carchi perìodu, e in àteros pedit agiudu a familiares pro si fàghere istrangiare o abarrat in una pasada. Fiat in Casteddu in su mentres chi bi fiant sos bumbardamentos de su freàrgiu de su 1943, ma tenet sa fortuna de nde essire chene dannu perunu.

Dae su 1948 incumentzat a insegnare in sa Marmilla, e a pustis in sa zona de Aristanis. Dae su 1967 torrat a istare in Casteddu.[6][2]

 
Ugo Dessy in su 1953

Incumentzat a èssere ativu meda in campu sotziale, suportende sas lotas populares de cussos annos: in s'Iglesiente, cun sos minadores, pro su Fronte Populare; in Marmilla, cun sos massajos, pro s'ocupatzione de sas terras egadas; in s'Aristanesu, cun sos piscadores, pro sa liberalizatzione de sos istànios (una testimonia chi l'at a fàghere assagiare sa tzella: «Dies e dies in firmu de politzia giuditziària. No istaia cun sos meres de sa laguna e custu cumportaiat unu prètziu de pagare»), in Barbàgia, cun sos pastores, contra s'ocupatzione militare; cun sos radicales in dae in antis de su Parlamentu contra sa militarizatzione nucleare de Sa Madalena. Ma cuntestat fintzas sa bìsita de su Paba in Sant'Elia e crìticat «sa Sardigna de Coca-Cola e de plàstica».[2]

Ugo Dessy est istadu collaboradore e redatore de medas rivistas e giornales cun inchiestas e àteros artìculos, at publicadu sàgios de caràtere etnològicu e sotziològicu e inchiestas a pitzu de s'emigratzione, de su traballu minorile e de sas cunditziones de vida in sas zonas internas de s'ìsula. Pro tempus meda est abarradu in Germània e in Ungheria, annodende sas esperièntzias de biàgiu suas in lìteras publicadas in “Tempo Presente” e “Sardegna Oggi”. Est istadu redatore in sa sede de Aristanis de su cuotidianu de TàtariLa Nuova Sardegna”, “Il Giornale”, “Il Punto della settimana”, “Nord e Sud”, “L'Astrolabio”, “Sassari Sera”, “ABC”, “Mondo Giovane”, “A-Rivista Anarchica”, “Aut”, “Herodot”, “Umanità Nova”, “L'Internazionale”, “Sa Republica Sarda”, e fintzas àteros.[6]

Amigu corale de Fabrizio de Andrè (tantu chi sa morte sua est istada pro issu una pèrdida manna[7]), cun su cale teniat in comune fintzas su suportu pro s'indipendentismu sardu[8][9][10] e chi lu cunsideraiat "unu mastru de pensamentu e de ideas"[11], e Tiziano Terzani, fiat istimadu meda dae Giangiacomo Feltrinelli, e teniat a mastru a Ignazio Silone.[2]

 
Ugo Dessy in su 1969

Est istadu unu de sos primos intelletuales a iscrìere a pitzu de s'ocupatzione militare de sa Sardigna, cun libros e artìculos medas chi ant permissu de documentare siat sas atividades fatas in sos logos ocupados dae sas bases militares siat sas chistiones sotziales e polìticas ligadas.[12][13]

Crìticu contra a sos intelletuales e a sos iscritores sardos, e a su colonialismu de sa Sardigna,[14] est istadu definidu "unu de sos intelletuales prus pagu cuntziliantes e prus istimulantes chi s'Ìsula apat mai tentu".[2]

Òperas modìfica

Narrativa[4]

Sagìstica[3]

Riferimentos modìfica

  1. (IT) Cagliari: è morto lo scrittore Ugo Dessy, in L'Unione Sarda, 23 abrile 2009. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 (IT) Impegno e libertà. I sardi perdono Ugo Dessy, in L'Unione Sarda, 24 abrile 2009.
  3. 3.0 3.1 (IT) Saggista, in www.ugodessy.com. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  4. 4.0 4.1 (IT) Narratore, in www.ugodessy.com. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  5. Giornalista, in www.ugodessy.com. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  6. 6.0 6.1 (IT) Biografia, in www.ugodessy.com. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  7. (IT) Andrea Massidda, Ugo Dessy, scrittore anarchico cagliaritano, ricorda l'amico scomparso «Nel cuore l'utopia» La Sardegna, terra di libertà e solitudine - La Nuova Sardegna, in La Nuova Sardegna, 13 ghennàrgiu 1999. URL consultadu su 10 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 10 nadale 2019).
  8. (IT) Impegno e libertà. I sardi perdono Ugo Dessy, in L'Unione Sarda, 24 abrile 2009.
    «Faccio prima a dire che io sono separatista, separatista di una separazione netta. De André, che la pensava uguale, era addolorato dalla passività dei sardi. Repubblica libertaria della Sardegna. A mare tutto quello che non è sardo».
  9. (IT) Andrea Massidda, Ugo Dessy, scrittore anarchico cagliaritano, ricorda l'amico scomparso «Nel cuore l'utopia» La Sardegna, terra di libertà e solitudine - La Nuova Sardegna, in La Nuova Sardegna, 13 ghennàrgiu 1999. URL consultadu su 10 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 10 nadale 2019).
    «Ha sempre pensato che i sardi fossero vittime di una oppressione di tipo coloniale. Che un popolo con una propria storia, un proprio territorio e una propria lingua avesse il diritto di essere riconosciuto nazione. Quindi ha sperato sino alla fine che dall'isola partisse una presa di coscienza esemplare, decisa. Un giorno, all'Agnata, mi disse: "Sono convinto che la Sardegna non si libererà con un semplice ricambio della presidenza del Palazzo". Ma non avrebbe mai condiviso i metodi violenti».
  10. (IT) Gianfranco Pinna, Deve essere il popolo a modificare le cose, in Sa Repubblica Sarda (Cuartu Sant'Aleni), Alfa Editrice, 12 santandria 1982.
    «De André: "Non ho dubbi sul carattere totale che la lotta per l'indipendenza della Sardegna può assumere se si lavora in modo correttamente rivoluzionario. Perché la lotta di liberazione anticoloniale di un popolo ha carattere esemplare per tutti i colonizzati, anzi per tutti gli sfruttati del mondo... A Nuoro è cominciato un lavoro importante, mi pare, perché può incidere nel sociale... I segnali non sono da sottovalutare, perché una nuova realtà si muove oggi in Sardegna con l'esigenza di sprigionare le masse e dare a esse un respiro nazionale e internazionale. Poiché non posso fare a meno di dire che sono contro i piccoli e i grandi giochi di potere, contro le strozzature e i ritardi manovrati ad arte, sono fermamente convinto che la matassa Sardegna non si dipanerà certamente con i metodi semplici e imperturbabili del ricambio della presidenza del Palazzo. Occorre ben altro! Occorre che sia il popolo a modificare le cose. La Sardegna con una sua lingua una sua storia un suo territorio ha diritto a essere riconosciuta nazione."».
  11. (IT) Renzo Sabatini, Più contadino che cantautore - Intervista a Raffaella Saba di Renzo Sabatini, in A - rivista anarchica (Milanu), Editrice A, nadale 2013.
  12. (IT) Giovanni Mameli, Un nuovo libro di Ugo Dessy, scrittore scomodo (PDF), in Il Messaggero Sardo, 18 cabudanni 2006. URL consultadu su 10 nadale 2019 (archiviadu dae s'url originale su 10 nadale 2019).
  13. (IT) Giampaolo Cassitta, Quali banditi? leggendo Ugo Dessy, in giampaolocassitta.it, 1º cabudanni 2011. URL consultadu su 10 nadale 2019.
  14. (IT) Impegno e libertà. I sardi perdono Ugo Dessy, in L'Unione Sarda, 24 abrile 2009.
    «INTELLETTUALI «Ho un brutto concetto di loro. Sartre diceva che non devono andare a braccetto col potere. Dovrebbero essere istituzionalmente contro ma francamente questa trincea in Sardegna mi sembra vuota». SCRITTORI «Attenti: non sequestrano possidenti ma possono fare danni infinitamente peggiori» COLONIALISMO «Come vuol chiamare quello che avviene sulle nostre coste o col granito che ci portano via? A proposito: smettetela col dire che siamo un popolo di camerieri. I padroni hanno comprato da tempo le lavastoviglie»».

Ligàmenes esternos modìfica

(IT) Situ ufitziale de Ugo Dessy, in www.ugodessy.com. URL consultadu su 10 nadale 2019.

Controllu de autoridadeVIAF (EN237566642 · ISNI (EN0000 0003 8573 3184 · BNF (FRcb127750338 (data) · LCCN (ENn85152043 · NTA (EN133515028 · OL OL1639338A · WorldCat Identities (ENn85-152043

 
Wikimedaglia
Custu est unu de sos artìculos de su mese, est a nàrrere unu de sos mègius artìculos creados e postos in sa pàgina printzipale dae sa comunidade, chi l'at isseberadu pro su mese de santugaine/ledàmene de su 2020

Candidados pro sos meses benidores

Totu sos artìculos de su mese