Fuida e bogadura de sos tedescos dae s'Europa tzentrale e orientale (1945-1950)

Artìculu in LSC

Sa fuida e bogadura de sos tedescos dae sos territòrios tzentrales, orientales de Europa comente fintzas dae sos de sud-estu Europa, est unu acontessimentu chi at tentu logu intre sa fine de sa segunda gherra mundiale in su 1945, e su 1950, a cunsighidu de sa derrota de sa Germània nazista e de sas pèrdida de totu sos territòrios orientales de Brandeburgu orientale, Pomerània, Prùssia e Islèsia - ispartzidos intre Unione Soviètica e Polònia - fintzas a tando a manna majoria de populatzione tedesca. Su disterru aiat interessadu unu nùmeru intre sos 12 e sos 14 milliones de tedescos mescamente dae sos territòrios fintzas a tando tedescòfonos. Sa detzisione de tzèdere sa regione e de nde bogare sos bividores tedescos fiat pigada durante sa cunferèntzia de Potsdam, intre sos rapresentantes de sas potèntzias binchidoras (Istados Unidos de America, Unione Soviètica e Britànnia Manna).

Tedescos bogados de sos Sudetos a pustis de sa Segunda gherra mundiale

Mapa de sos alliados usada pro determinare su nùmeru de tedescos chi depiant èssere bogados dae sos territorios orientale, segundu is diferentes làcanas chi si podiant iscioberare

Cambiu de sas làcanas de Germània orientale, Polònia e Unione Soviètica a pustis de sa Segunda gherra mundiale

Durante sas ùrtimas fases de sa segunda gherra mundiale e su perìodu post-bèllicu, sos tzitadinos tedescos e de pesada tedesca fiant bogados dae sos bàrios istados de s'Europa tzentru-orientale e mandados a sos territòrios lassados a sa Germània e a s'Àustria. A pustis de su 1950, unos cantos fiant emigrados a Istados Unidos, Austràlia e àteros istados. Foras de is àreas annessionadas a Polònia e Unione Soviètica, su fenòmenu aiat fintzas interessadu sos tedescos chi biviant in sos territòrios de Cecoslovàchia, Ungheria, Romania, Jugoslàvia e is istados bàlticos. Sos nazistas, in antis de sa derrota, aiant pranificadu e partzialmente realizadu de nche bogare ebreos e islavos dae totu sos territòrios conchistados de s'Europa orientale.

Sa bogadura de sos tedescos dae in ie at rapresentadu sa parte prus importante de sa reconfiguratzione ètnica e geopolìtica de s'Europa a sighidu de sa segunda gherra mundiale, cun s'intentu de criare natziones etnicamente omogèneas in intro de làcanas torradas a definire. Intre su 1944 e su 1948 in totu s'Europa tzentrale e orientale unas 32 milliones de pessones fiant istadas mòvidas permanentemente o a su mancu durante una iscurta de tempus.

A partire de su 1950, unu totale de aprossimadamente 12 milliones de tedescos si fiant fuidos e fiant bogados de s'Europa tzentrale e orientale a sa Germània e Àustria ocupadas dae sos alliados. Sa majoria de custos beniant dae sas regiones tzèdidas a Polònia e Unione Soviètica (unos 7 milliones), mentras chi unos tres milliones aproliant dae Cecoslovàchia. Durante sa gherra frida sa Germània ovest aiat carculadu ca unu ulteriore millione de pessones fiant colonizadores bogados dae sos territòrios conchistados dae sa Germània nazista durante sa segunda gherra mundiale.

Sas istimas de mortos atibiados a sas fuidas e sas bogaduras sunt cuntrastadas, cun carculos chi bantzigant intre sos 500 mìgia e prus de 2 milliones de pessones. Istimas prus retzentes segundu unos istòricos carculant unu nùmeru atestadu de mortos intre 500 e 600 mìgia. Sa positzione atuale de su guvernu tedescu est ca su bilantzu de mortos istet in una ròdia de 2-2.5 milliones de tziviles.

Sas bogaduras ant acontessidu in tres fases acabiddadas, sa prima de sas cales fiat s'evacuatzione organizada de tedescos esecutada dae sos nazistas e totu in fache a s'avantzamentu de s'Armada Ruja, a partire dae sa metade de su 1944 fintzas a s'iscomintzu de su 1945. Sa segunda fase fiat una fuida disorganizada de tedescos chi aiat luegamente sighidu sa derrota de sa Wehrmacht. Sa de tres fases fiat una bogadura prus organizada chi sighiat a sos acòrdios de Potsdam, chi torraiant a definire sas làcanas de s'Europa tzentrale e aprobaiant sa bogadura de sos tedescos dae Polonia, Cecoslovàchia e Ungheria. Medas tziviles tedescos fiant mandados a campos de internamentu o de traballu, in ue fiant usados che traballadores fortzados, che un'ammendadura pro sos istados europeos orientales. Sa majoria de is bogaduras in su 1950 fiant istadas cumpridas.