Montenegro

Artìculu in LSC

Montenegro (in montenegrinu: Црна Гора, Crna Gora; in albanesu: Mali i Zi) pronuntziadu [tsr̩̂ːnaː ɡɔ̌ra], sinnificadu "Monte Nieddu")est un'istadu soberanu de sa penìsula Balcànica, in s'Europa sud-orientale. Sa capitale est Podgorica.

Bandera

Posidura in Europa

Partzidura ètnica de su Montenegro

Su Montenegro est membru de sas Natziones Unidas, de sa NATO, de s'Organizatzione de cummèrtzios Mmundiale, de s'Oganizatzione pro sa Seguresa e sa Cooperatzione europea, de su Cussìgiu de Europa e de s'Acòrdiu europeu de Cambiapare lìberu, est annotamala membru fundadore de s'Unione mediterrànea.

Orìgine de su nùmene

Su nùmene de Montenegro est impitadu in sa majoria de sas limbas europeas. Derìvat dae s'italianu, e fiat coniadu dae sos venetzianos. Diat fàghere relatu cun su colore meda iscuru de sas padentes chi in època medievale ammuntaiant sas Alpes Dinàricas. Segundu un'àtera teoria, su nùmene dipendet dae sa famìllia imperiale bizantina de sos Comnenos. Un'àtera teoria fàghet derivare su nùmene a su fatu chi in època medievale s'àrea fiat bìvida dae populatziones romanzas, naradas difatis nigri latini, chi cun su tempus si diant islavizare, paris à àteras àreas de s'ex-Jugoslàvia.

Geografia

Su Montenegro tenet subrafache de 13.812 km cuadrados e contat unos 672.000 bividores. SI ghetat in su sud a su mare Adriàticu, fàghet làcana in s'uestu cun sa Croàtzia, in su norte-uestu cun sa Bòsnia e Erzegòvina, in su norte-estu cun sa Sèrbia, in s'estu cun su Kòsovo, in su sud-estu cun s'Albania. Sa capitale atuale, Podgorica, est sa tzitade majore, mentras Cetinje fiat s'antiga capitale de su rènniu de Montenegro.

Istòria

In su de 9 sèculos, tres pintzipados sèrbios medievales fiant postos in su territòriu de su Montenegro: Duklja, chi currespondiat agiomai a sa metade meridionale, Travùnia, in s'uestu, e Ràscia, in su norte. In su 1042, s'arconte Stefan Vojislav aiat cumandadu una rebellia chi aiat batidu a d'indipendèntzia de Duklja dae s'impèriu bizantinu e s'istabilida de sa dinastia Vojislavljeić. A pustis de passare suta su cuntrollu de podeìos regionales diferentes e de s'impèriu Otomanu in sos sèculos a sighire, fiat fatu parte de su rènniu de Jugoslàvia in su 1918, sighidu dae sa repùblica sotzialista de Jugoslàvia in su 1945. Cun s'iscontzu de sa Jugoslàvia in su 1992, sas repùblicas de Sèrbia e Montenegro aiant istabilidu impare sa federatzione de sa Repùblica federale de Jugoslàvia, mancari s'istatus de sighidore legale de sa Jugoslàvia fiat perricadu dae sas àteras ex-repùblicas e denegadu de sas Natziones Unidas; in su 2003 si fiat torradu a lumenare Sèrbia e Montenegro. A fatu de su referendum chi at tentu logu su 21 de maju de su 2006, su Montenegro at declaradu indipendèntzia su 3 de làmpadas de su matessi annu. At pigadu nùmene ufitziale de repùblica de Montenegro fintzas a su 22 de santugaine de su 2007.

Economia

Classificadu dae sa Banca Mundiale che unu istadu de richesa mèdiu-arta, s'economia de su Montenegro s'apoderat mescamente de serbìtzios e est una economia in trasidura adelantada a sa de mercadu. Sa richesa produida dae su Montenegro in su 2009 fiat de $4.114 milliardos, cun rèdditu peròmine de $10,527, chi diat currespòndere a unu 41% de sa mèdia europea. Sa Banca Tzentrale de Montenegro at unilateralmente adotadu s'euro che moneda. Atualmente est mebru candidadu a s'intrada in s'Unione Europea.

In su 2007 su setore de sos serbìtzios ocupaiat su 72,4% de sa populatzione, s'ndùstria su 17,6%, sa massaria su 10%.